Türkçenin Hece Yapısı ve Hece Çeşitleri

Ağzın bîr hareketiyle bir defada söylenebilen sözcük parçalarına hece denir.

Türkçede heceyi meydana getiren sesler ünlülerdir. Heceler de kelimelerin ses yapısını meydana getirirler. Ünlüler tek başlarına hece olabilirler ancak ünsüzler yanlarına ünlü almadan hece oluşturamazlar. Yani bir kelimede kaç ünlü varsa o kadar hece sayısı vardır. Türkçecilik kelimesinde (ü, e, i, i) 4 tane ünlü vardır. Dolayısıyla Türk-çe-ci-lik 4 tanede hecesi vardır.

Ünsüzler, ardından gelen ünlülerle birleşerek hece kapsamına girerler. Bu nedenle bir kelime hecelerine ayrılırken yan yana iki ünsüz gelmemişse önündeki ünlüyle değil ardındaki ünsüzle hecelenir. Örneğin;

ev – in – iz – de değil, e – vi – niz – de;
güz – el – ler – in değil, gü – zel – le – rin  gibi..

Aynı mesele art arda gelen kelimeler de bulunur: Ünsüzle sonlanan bir sözcükten sonra ünlüyle başlayan bir sözcük gelirse ünsüzle ünlünün bir hece gibi bağlı okunmasına “ ulama” denilmektedir.

Taksinin önüne çıkan adam az daha gidiyordu.
Tak-si-ni- nö-nü-ne-çı-ka-na-dam-az-da-ha-gi-di-yor-du

gibi.

Kelimede iki ünsüz yan yana gelmesi halinde ünsüzlerden birincisi önceki heceye, ikincisi sonraki heceye bölüştürmek gerekir. Örneğin;

bil- ge
dok -tor- luk

Yazıda, kelimenin hecelerine doğru bir şekilde ayrıldığını anlamak aslında oldukça kolay. Kelime, hecelerine ayrıldığında kolay ve akıcı bir şekilde okunabiliyorsa ayırma işlemi başarılı olmuştur.

Satır sonuna gelindiğinde sığmayacak kadar uzun olan kelimeler, hecelerine ayrılırken satır sonunda veya satır başında tek hece olacak biçimde ayrılamaz. Özel adlar, satır sonunda hecelerine ayrılmaz. Kelimeleri düzenli bir şekilde bölmek gerekir.

Türkçede hece çeşitleri

Türkçe bir hecede en çok dört ses yer alır. Türkçede, heceyi meydana getiren seslerin sayısına ve bu seslerin hecenin neresinde bulunduğuna göre altı çeşite ayrılır;

1. Bir ünlüden meydana gelen hecelere örnek; o – kul, a-rı, u – yan.

2. Bir ünlü,bir ünsüzden meydana gelen hecelere örnek; öy – kü, or – du, ül – ke.

3. Bir ünlü, iki ünsüzden meydana gelen hecelere örnek; ilk, üst, art,

4. Bir ünsüz, bir ünlüden meydana gelen hecelere örnek; el – ma, ar – ka – daş, gör- gü

5. Bir ünsüz, bir ünlü, bir ünsüzden meydana gelen hecelere örnek; bil-dik, yal – nız – lık

6. Bir ünsüz, bir ünlü ,iki ünsüzden meydana gelen hecelere örnek; Türk, kurt, sarp, se-vinç-ten.

Bu kategorilerin ilk üçü kelimenin yalnızca ilk hecesi olabilir. Diğerleri kelimenin başında, ortasında veya sonunda görülebilir.

 

Yukarıdaki kategorilere ait olmayan kelimeler Türkçe değildir.

Türkçe’de Hece Yapısı ve Türkçe Hece Çeşitleri