PE’nin klinik özellikleri
PE’nin etkileri pulmoner dolaşımdaki bloğun miktarına ve süresine bağlıdır.
• Masif PE (vakaların %5’inde) pulmoner dolaşımın °o60’ından fazlasında olan ani bir bloktur. Kalbin elektromekanikdisosiasyonuna neden olur, yani kalp atmaya devam eder ancak pulmoner vasküler rezistans çok yüksek olduğundan output yoktur. Bu da kardiyovaskuler kollaps ve hızla ölümle sonuçlanır.
• Majör PE (vakaların %10’unda) orta büyüklükteki pulmoner arterlerin bloğudur. Bu hastalar sıklıkla nefes darlığı çekerler. Vakaların %10’unda akciğer infaktı gelişir ve hemoptizi ve plevraya komşuysa plöretik göğüs ağrısına neden olabilir. Tedavi edilmediği takdirde hastalarda takiben masif tromboemboli gelişebilir.
• Minör PE (vakaların %85’inde) küçük emboliler tarafından küçük periferal damarların bloğudur. Hastalar asemptomatik olabilir veya küçük infarktlara bağlı olarak nefes darlığı veya plöretik göğüs ağrıları olabilir. Majör PE’de olduğu gibi, tedavi edilmediği takdirde masif trombo embolizm gelişebilir • Rekürren minör pulmoner emboli (azınlıkta) aylar içinde reküren küçük embolilerle birçok küçük periferal arterin bloke olmasıdır. Bu durum vasküler yatağın obliterasyonunu ve pulmoner hipertansiyon ile sağ kalpte yüklenmeye gidebilir.
Önleme ve tedavi
Pulmoner tromboemboli hastane hastalarında önlenebilir ölüm nedenlerinin başında gelir. Önlemek için alınacak tedbirler şunlardır:
• Cerrahi sonrası erken mobilizasyon
• antiembolik çoraplar
• heparin profilaksisi
Tedavi oksijen, analjezik ve antikoagülasyonla (herparin, warfarin)’dır.
Trombotik olmayan emboli
Nadir görülür
• yağ, kemikteki bir kırığı takiben
• doğum sırasında amniyon sıvısı
• hava (travma veya cerrahi sonrası)
• dekompresyon hastalığı, örneğin derin dalgıçlarda vurgun (“the bends”). Hıziı dekompresyon nitrojen balonlarının salınmasına neden olur bu da SSS ve kemiklerde problemlere ve pulmoner damarların fonksiyonel obstrüksiyonuna yol açabilir.
• yabancı cisimler
• tümör embolisi: renal veya bronşial hücreli karsinom
Pulmoner infarktus
Akciğer dokusunun infarktı genelde embolilerle ilişkilidir.
Vakaların %75’inde alt loblar etkilenmiştir. Makroskopik olarak pulmoner infarktların tipik görünümü hemorajik (bronşial dolaşımdan kan girişine bağlı olarak) ve kama şekillidir ve sıklıkla ilişkili plevral reaksiyona bağlı olarak göğüs ağrısı yapar. Zamanla infarkt organize olarak fibröz skar oluşturur.
Mikroskopik olarak nekrotik akciğere kan ekstravasazyonu vardır.
Ortak sekeller şunlardır:
• akciğer dokusunun kaybına bağlı akciğer disfonksiyonu
• kor pulmonaleye ilerleyen pulmoner vasküler obstrüksiyon
• plörezi ve plevral efüzyon
• fibröz skarla iyileşme
• primer septik emboli veya sekonder infeksiyona bağlı abse oluşumuyla sonuçlanan septik infarkt.