Etiket: Şifalı Bitki H

HAVUÇ MEYVASI

Daucus caroîa L. subsp. sativus (Hoffra.) Arc. (Umbelliferae) türünün olgun meyvalandır. Bunlara halk arasında tohum denilir. Havuç kazık köklü, iki yıllık, otsu bir kültür bitkisidir. Yapraklar parçalı, yumuşak ve tüylü. Çiçekler beyaz veya pembe renkli, birçoğu bir arada ve umbella durumda. Meyva uzunca yumurta biçiminde, 2-4 mm uzunlukta, kostalann üzeri dikenli. Birçok kültür formu Anadoluda yetiştirilmektedir (3).

Uçucu yağ (% 0.5-1.6), sabit yağ ve rezin taşımaktadır.

Midevi, gaz söktürücü, idrar arttırıcı, kurt düşürücü, adet getirici, gebeliği önleyici (Diyarbakır bölgesi) ve cinsel kudreti arttırıcı olarak kullanılmaktadır. Kökü çok tanınmış bir sebzedir. Yabani bitkilerin genç sürgünleri de sebze olarak yenilir.

i

infusyon (% 5) günde 2-3 bardak içilir. Meyva-nın dövülmesi ile elde edilen toz, hap halinde, günde 1-3 gr alınır.

Diğer isimler: Havuç tohumu. Bitkiye Yerege-çen, Keşür (Diyarbakır yöresi). Pörçüklü (Erzurum) isimleri verilir.

HURMA

meyvalarıdır. Bu tür 15-30 m yükseklikte, dioik bir ağaçtır. Afrikada yabani olarak bulunur. Pek eski dönemlerden beri Kuzey Afrika (Mısır, Cezayir, Tunus) ve Güneybatı Asyada kültürü yapılmaktadır. Anadolunun Akdeniz sahillerinde süs bitkisi olarak park ve bahçelerde yetiştirilir. Bunlar meyva vermektedir.

Hurma meyvası şekerler (sakkaroz glikoz toplam olarak % 60-70) ve az miktarda da protein, yağ ve vitaminler (A, B ve C) taşımaktadır. ;

Şeker bakımından zengin bir gıdadır. Göğüs yumuşatıcı, cinsel kudreti arttırıcı ve kuvvet verici özelliklere sahiptir. Kuzey Afrikada meyvaların fermantasyonu ile özel bir içki (hurma şarabı) hazırlanır.

Göğüs yumuşatıcı olarak, meyvalardan hazırlanan dekoksiyon (% 10) kullanılmaktadır.

P. canariensis hort. ex Chabaud: Anadolunun Batı ve Güney bölgelerindeki park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir, Meyvaları yenilmez.

P. theophrasti W. Greuter: Girit adası ve Datça sahillerinde yabani olarak yetişir. Meyvaları olgunlukta sarı renkli ve zeytin tanesi büyüklüğünde olup yenilmez. 

Bu tür Datça yarımadasının güneyinde Kuruca-bük ile Lindos arasındaki “Hurmalık” mevkiinde bol olarak yetişmektedir. Bölgede “Deli hurma” ismiyle tanınır. Bu tür Marmaris Datça yoluna uzak, deniz kenarındaki vadilerde yetiştiği için, topluluklara ancak deniz yoluyîa kolaylıkla ulaşılabilir,

HALILE

Doğu Hindistanda yetişen muhtelif terminalia (Combretaceae) türlerinin kurutulmuş meyvasıdır. Halen ticarette iki cins halile bulunmaktadır.

KARA HALİLE (Fructus Myrobalani nigrae): Terminalia chebuîa Retz (Syn: Myrobalanus chebula Gaertn.) türünün olgunlaşmadan önce toplanıp kurutulmuş meyvasıdır. 1-3 cm uzunlukta, İğ biçiminde, siyah renkli, sert ve kokusuz tanelerdir.

Diğer isimter: Küçük halile

HARDAL TOHUMU

Brassica nigra (L.) Koch (Syn: Sinapis nigra L.) (Cruciferae) türünün olgun tohumlarıdır. Bu tür 100-150 cm yükseklikte, san çiçekli ve bir yıllık bir bitkidir. Avrupa ve Türkiyede yetiştirilir.

Dış görünüş: 0.5-1 mm çapında, küre biçiminde, esmer kırmızıdan siyahımsı gri arasında değişen renkli tanelerdir. Tam halde kokusuzdur. Ezilince özel hardal kokusu meydana çıkar. Tadı önce yavandır. Sonra keskin bir lezzet alır.

Bileşim: Sabit yağ (% 20-30), müsilaj (% 30) ve sinigrin ismi verilen bir glikozit taşımaktadır.

Etki ve kullanılış: Dahilen nadiren iştah açıcı olarak kullanılır. Haricen hardal lapası, hardal yakısı veya hardal banyosu şeklinde, kam cilde toplamak ve ağrı kesmek için kullanılır. Sofra hardalı olarak bilinen baharatın terkibine girer.

Kullanılış şekli: Toz, dahilen günde birkaç defa 0.05-0.10 gr, hap halinde alınır. Daha yüksek miktarlar sindirim sistemini tahriş ederek tehlikeli zehirlenmelere sebep olur. Hardal banyosu: 25-50 gr hardal tohumu tozu, bir tülbent torba içinde, 5 litre ılık su içine konur ve bu su ile ayaklar banyo yapılır. Ayaklarda kızartı meydana gelince banyoya son verilir. Hardal lapası: Önce cilt üzerine keten tohumu lapası konur, üzerine hardal tohumu tozu serpilir ve sarılır. Hardal yakısı: yakı cilt üzerine yapıştırılır. Hardal yakısı ve lapası cilt üzerinde 10-15 dakikadan fazla (kızarıklık meydana gelinceye kadar) tutulmamalıdır. Unutularak uzun zaman cilt üzerinde kalır ise deride yaralar meydana gelir.

Diğer isimler: Eşek hardalı, Kara hardal, Siyah hardal.

HATMİ ÇİÇEĞİ

Althaea officinalis L. (Malvaceae) türünün kurutulmuş çiçekleridir. Bu tür 2 m kadar yîikselebilen, yumuşak tüylü, çok yıllık otsu bir bitkidir (Resim: 5). Yapraklar tam veya üç loblu. Çiçekler pem-

bemsi beyaz rerikfi ve küçüktür. Anadoluda oldukça yaygındır. Sulak yerler, dere kenarları ve tarfa kenarlarında bulunur.

Dış görünüş: Kaliks 5 parçalı ve tüylü, korolla 5 parçalı pembemsi beyaz renkli, erkek organlar çok adette. Hafif kokulu ve tadsız.

Bileşim: Müsilaj, uçucu yağ ve sabit yağ taşımaktadır.

Etki ve kullanılış: Göğüs yumuşatıcı ve tahrişleri giderici etkilere sahiptir. Bu drogu veren Bitki memleketimizde yabani olarak bulunmasına karşı? lık pratikte bu.drog yerine bilhassa Gül hatmi çiçe^ ği kullanılmaktadır.

Kullanılış şekli: İnfusyon (% 5), bal ile tadlandınldıktan sonra içilir veya gargara yapılır.

Diğer isimler: Tıbbi hatmi çiçeği