Etiket: Şifalı Bitki C

ÇAVDAR

Secale cereaîe L. (Gramineae) türünün olgun meyvalarıdır. Bu tür bütün Avrupa ve Anadoluda yetiştirilen bir kültür bitkisidir.

Meyvalar bilhassa nişasta (% 60) ve sellüloz taşımaktadır.

Meyvaların öğütülmesi ile elde edilen un dahi-len yumuşak bir müshil olarak “Çavdar ekmeği” halinde kullanılır. . .. ■ .«

ÇAVDAR MAHMUZU (Secale Cornutum): Claviceps purpurea Tulasne (Hvpocreaceae) isimli mantarın çavdar başakları üzerinde meydana getirdiği bir oluşumdur. Bu mantar bilhassa Orta Avrupa bölgesinde yaygın bulunmaktadır.

Çavdar mahmuzu 1-4 cm uzunlukta, 2-7 mm genişlikte, az çok kıvrık, siyahımsı mor renkli, kolayca kınlabilen, özel kokulu, silendirik çubuklar halindedir.

Sabit yağ (% 30 kadar) ve ergolin iskeletine sahip alkaloitler taşımaktadır.

Çavdar mahmuzu ekstreleri eskiden kan kesici olarak kullanılırdı. Bugün bu maksat için bilhassa alkaloitleri (ergometrin) kullanılmaktadır.

Son yıllarda uyuşturucu madde olarak çok kullanılan LSD (lysergsaure-diaethylamid) çavdar mahmuzunda bulunan lisergik asidin bir türevidir.

CEVİZ YAĞI

Anadolu cevizlerinin % 70 civarında yağ taşıdığı saptanmıştır (2).

Ceviz yağı tedavide müshil ve safra arttırıcı olarak kullanılmaktadır. Ceviz meyvası şeker hastalarına gıda olarak verilir.

J. nigra L. (Karaceviz ağ.): Yapraklarının 11-23 yaprakçıklı, yaprakçıkların sivri uçlu ve dişli kenarlı olması ile yukarıdaki türden kolaylıkla ayırt edilir. Vatanı Kuzeydoğu Amerikadır. Odunu için Avrupa ülkelerinde bol miktarda yetiştirilir, Memleketimizde bazı şehirlerde (İstanbul, Ankara) bahçelerde yetiştirildiğine rastlanmaktadır.

Yapraklan ceviz yaprağı gibi kullanılır.

ÇAM SOYMUĞU

Çam soymuğunun kuvvet verici ve bilhassa verem hastalığını iyi edici olduğu kanısı halk arasında yaygındır. Bu nedenle ormanlık bölgelerde, soymuğu alınarak yenmek için, her yıl binlerce ağaç yaralanmaktadır.

Diğer isimler: Saymuk, Yalamık.

ÇİLEK KÖKÜ

Fragaria eyca L. (Rosaceae) türünün kurutulmuş kök ve rizomlarıdır. Bu tür otsu, çok yıllık ve beyaz çiçekli bir bitkidir. Yaprakları saplı ve üç yaprakçıklıdır. Meyva kırmızı renkli ve çok tohumludur.

Kuzey Anadolu ormanlarının rutubetli bölgelerinde yetişir ve meyvalan için yetiştirilir.

Tanen (% 10), şekerler ve triterpenler taşımaktadır.

İnfusyon veya dekoksiyon (% 3-5) halinde kabız, iştah açıcı ve idrar arttırıcı olarak kullanılır. Tehlikesiz ve etkili bir drogdur.

Diğer isimler: Çilek sapı.

CALAPA YUMRUSU

Exogonium purga Bentham (Convolvulaceae) türünün kurutulmuş yumrularıdır. Bu tür tırmanıcı, otsu, çok yıllık ve kırmızı çiçekli bir bitkidir. Meksika’nın dağlık bölgelerinde (Ant dağları) yabani olarak yetişmektedir.

Yumru 3-15 cm uzunlukta, iğ, küre veya armut biçiminde, sert, ağır, üzeri buruşuk ve esmer renkli parçalar halindedir. Hafif kokulu, önce tatlı ve sonra keskin lezzetlidir.

Nişasta, şekerler, zamk ve etkili madde olarak da bir rezin (konvolvulin ve jalapin karışımı) taşımaktadır.

İnce barsağa etkili kuvvetli bir müshildir. Tozu hap halinde, günde 0.3-1.5 gr miktarlarda, müshil olarak alınır. Bilhassa afyon kullananlarda görülen kabızlık ile mücadelede eski devirlerde bu drog veya bundan elde edilen rezina (Resina Jalapae) geniş miktarda kullanılmıştır.

Bir kısım mahmude kökü ve bir kısım calapa yumrusu tozu karışımının alkol ile tüketilmesi sonucu elde edilen tentür “Alman rakısı” ismiyle tanınır ve müshil olarak kullanılır.

Ticarette Brezilya calapası (Tuber Jalapae brasi-lensis) ve Meksika calapası (Tuber Jalapae mexica-nae) olmak üzere iki cins calapa yumrusu bulunur. Meksika kökenli drogların fiyatı iki misli daha pahalıdır.