Secale cereaîe L. (Gramineae) türünün olgun meyvalarıdır. Bu tür bütün Avrupa ve Anadoluda yetiştirilen bir kültür bitkisidir.

Meyvalar bilhassa nişasta (% 60) ve sellüloz taşımaktadır.

Meyvaların öğütülmesi ile elde edilen un dahi-len yumuşak bir müshil olarak “Çavdar ekmeği” halinde kullanılır. . .. ■ .«

ÇAVDAR MAHMUZU (Secale Cornutum): Claviceps purpurea Tulasne (Hvpocreaceae) isimli mantarın çavdar başakları üzerinde meydana getirdiği bir oluşumdur. Bu mantar bilhassa Orta Avrupa bölgesinde yaygın bulunmaktadır.

Çavdar mahmuzu 1-4 cm uzunlukta, 2-7 mm genişlikte, az çok kıvrık, siyahımsı mor renkli, kolayca kınlabilen, özel kokulu, silendirik çubuklar halindedir.

Sabit yağ (% 30 kadar) ve ergolin iskeletine sahip alkaloitler taşımaktadır.

Çavdar mahmuzu ekstreleri eskiden kan kesici olarak kullanılırdı. Bugün bu maksat için bilhassa alkaloitleri (ergometrin) kullanılmaktadır.

Son yıllarda uyuşturucu madde olarak çok kullanılan LSD (lysergsaure-diaethylamid) çavdar mahmuzunda bulunan lisergik asidin bir türevidir.