Etiket: Şifalı Bitki A

ASILBENT

Muhtelif Styrax (Styracaceae) türlerinden {S. benzoin Dryander, S. tonkinensis Craib. ve diğerleri) elde edilen bir belsemdir. Bu drogu veren bitkiler büyük ağaçlar olup Sumatra, Siyam/Laos gibi Uzak Doğu ülkelerinde yetişmektedirier. Ticarette Siyam .asibenti (Resina Benzoe Siam) ve Sumatra asilbenti (Resina Sumatra) olmak üzere iki cins asilbent bulunmaktadır. Siyam asilbenti damla, Sumatra asilbenti ise mermere benzer parçalar halindedir. Siyam asübenti’nin fiyatı Sumatra asilben-ti’nin fiyatından iki misli daha yüksektir.

İki cinsin bileşimleri aynı olmamakla beraber,

1  – Synvet, A.: Traite de geographie generale de İ’Empire Ottoman 190, Constantinople (1872).

2 – Yazıcıoğlu, T.: Türkiyenin nebati yağ zenginliği, Türkiyenin yağ tohum ve meyveleriyle nebati yağlan üzerinde tecriibi

araştırmalar – Ankara Y. Zir. Enst. Derg. 2: 680 (1945).

3  – Emiroğlu. Ş. H: Türkiye’nin bitkisel yağ açığında tütün ve aspir’in yeri -1974 Türkiye yağ semineri 129, İstanbul (1974).

4 – İlisulu, K.: Türkiye’de aspir ziraatı hakkında incelemeler – Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yıll. 19 (4): 733 (1970).


birbirine oldukça yakındır. Reçineli bileşikler, organik asitler (benzoik, sinnamik) ve uçucu yağ taşır.

Haricen merhem halinde, antiseptik ve yara iyi edici olarak, dahilen, veteriner hekimliğinde, solunum sistemi hastalıklarına karşı kullanılır. Ortodoks kiliselerinde buhur olarak yakılmaktadır.

îstanbul aktarlarında Sumatra Asilbendi “Cavi” ismi altında satılmaktadır.

ATKESTANESI KABUĞU

Aesculus hippocastanum L. (Hippocastanaceae) türünün kurutulmuş gövde ve dal kabuklarıdır. Bu tür 25 m kadar yükselebilen, yaprakları 5-7 yaprakçıklı, çiçekleri beyaz ve nadiren kırmızı renkli olan bir ağaçtır. Meyva 1-3 tohumlu bir kapsüldür. Vatanı Asya (Hindistan) olmakla beraber Türkiye ve Avrupada süs bitkisi olarak yetiştirilir. Avrupaya (Fransa) XVII. yüzyıl başlarında İstanbuldan götürülmüştür.

Dış görünüş: 10-15 cm uzunluk ve 3-4 cm genişlikte, düz veya hafif oluk biçiminde parçalardır. Kokusuz ve hafif buruk lezzetlidir.

Bileşim: Kateşik tanen, saponinler, flavon ve kumarintürevleri taşımaktadır.

Etki ve kullanılış: Kabız, kan kesici, ateş düşürücü ve basur memelerini küçültücü etkileri vardır.

Çiçek (Floş Hippocastani) ve yapraklan (Foli-um Hippocastani) da kabukların etkisine sahip bulunmaktadır.

Kullanılış şekli: Toz 1 gr, günde birkaç defa. İnfusyon (% 5), günde birkaç bardak içilir.

ATKESTANESI TOHUMU (Semen Hipocas-tani): Atkestanesi ağacmın olgun tohumlandır. Tohumlar nişasta, şekerler, sabit yağ, flavon türevleri ve glikozitler (aeskulin, aescin) taşımaktadır (1). Atkestanesi tohumlarından hazırlanan birçok müstahzar damar daraltıcı ve kılcal damarların çatlamasını önleyici olarak kullanılmaktadır. Tohumlardan hazırlanan infusyonlar, aynen kabuklar gibi, etkilere sahiptir.

Atkestanesi tohumundan hazırlanmış birçok hazır ilâç tedavide kullanılmaktadır.

ATKUYRUĞU OTU

Equisetum arvense L. veya E. ielmateia Ehrh. (Equisetaceae) türlerinin kurutulmuş verimsiz dallandır. Bu türler, 100 cm kadar yükselebilen, çok yıllık, otsu ve çiçeksiz bitkilerdir. Gövde silindir biçiminde, dallı veya dalsız, yeşil veya esmer yeşil renkli, sert ve İçi boş. Yapraklar çok.küçük, pul biçiminde ve sivri uçlu. Spor ile çoğalır. Spor keseleri verimli gövdelerin uçlarında başak şeklinde toplanmıştır.

Su kenarları, sulak çayırlar ve orman açıklıklarında yetişir. Türkiyede 7 kadar tür bulunmaktadır. Bunlardan E. telmateia Ehrh. (Karadeniz bölgesi), E. ramosissimum Desf. (Orta ve Doğu Anadolu) ve E. arvense L. (Kuzey ve Doğu Anadolu) türleri en yaygın olanlarıdır.

Bileşim: Saponin, sılisilik asit, tanen ve az miktarda alkaloitler (palustrin, nikotin ve diğerleri) taşımaktadır (2).

Etki ve kullanılış: İdrar söktürücü, taş ve kum düşürücü, iç kanamaları (mide kanaması) durdurucu ve yara iyi edici etkileri vardır.

Kullanılış şekli: İnfusyon (% 1-5) halinde kullanılır. Dahilen günde 2-3 bardak içilir. Haricen yaralann yıkanması ve temizlenmesinde kullanılır.

Toksikolojik etki: Genç sürgünleri yiyen hayvanlarda, kan işemesi ile belirlenen, zehirlenmeler görülür. Bilhassa sığır ve atlar bu bitkiye karşı du-

1  – Kıvçak, B. ve Çizmecioğlu, Ö.: Aesculus hippocastanum L. bitkisinin tohumlarında essin’İn optik densitometrik bir

yöntem ve YBSK üe miktar tayini-XIT. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, bildiri özetleri 88, Ankara (1998).

2 – Baytop, T. ve Gürkan. E.: Türkiye’nin bazı Equisetum türleri (E. palustre, E. ramosissimum, E. telmateia) üzerinde

farmakognozîk araştırmalar – İstanbul Üniv. Ecz. Fak. Mecm. 8:63 (1972).

yadıdır. Kurutma ile zehirlilik etkisi azalmaz.

Diğer isimler: Kırkkilit otu.

AZARON KOKU

Asarum europaeum L. (Aristolochiaceae) türünün kurutulmuş kök ve rizomlandır. Bu tür çok yıllık, sürünücü ve otsu bir bitkidir. Yapraklar uzun saplı, kalp veya böbrek biçiminde. Çiçekler tek başlarına ve siyahımtırak kırmızı renklidir. Bitki ezildiği zaman kuvvetli baharlı bir koku duyulur. Kuzey Anadolu bölgesinin orman kenarlarındaki gölgelik yerlerde yetişmektedir.„. , „ L

Acı madde, rezin, tanen, organik asitler ve uçucu yağ (% 1 civarında) taşımaktadır.

Kusturucu, balgam söktürücü, idrar arttırıcı, ateş düşürücü, müshil ve adet söktürücü etkilere sahiptir. İpeka kökü’nün tedaviye girmesinden önce kusturucu olarak çok kullanılırdı. Kusturucu bir etki elde etmek için 1-2 gr toz haline getirilmiş kök bir bardak sıcak su içinde içilir. Eskiden fazla içki alanları kusturmak için meyhaneciler tarafından kullanıldığı için, bu droga “Meyhaneciotu” ismi de verilmiştir.

Etkisini çabuk kaybeder. Bu nedenle mümkün olduğu kadar taze drog kullanılmalıdır. Yapraklar da aynı etkilere sahiptir.

Kökler koku vermek İçin çeyiz sandıklarına da konur (Bursa) (1).

Diğer isimler: Avşarotu, Çetükotu, Çobandüdüğü, Kediotu, Meyhaneciotu.

ACI BADEM TOHUMU

Sabit yağ ve bir glikozit (amigdalin) taşır. Bu glikozitin parçalanması ile, çok zehirli bir bileşik olan, siyanhidrik asit meydana gelir. Tohumlara zehirliliği veren bu bileşiktir.

Dahilen yumuşatıcı, öksürük kesici, idrar arttırıcı ve kurt düşürücü olarak etkilidir. Kurt düşürücü olarak günde 4-6 tohum yenilebilir. Yüksek miktarlarda tehlikelidir. 8-10 tohum ile zehirlenme belirtileri görülür. Öldürücü miktar 20 tohum civarındadır. Zehirlenme belirtileri görülür görülmez şahsın kusturulması gerekir. Yağ elde edildikten sonra kalan acıbadem küspesi de hayvanlar için zararlıdır. Zerdali ve şeftali tohumları da, amigdalin taşıdıklarından, aynı zehirli etkiye sahiptirler.

Konyada şeker hastalığına karşı kullanılır. Bunun için üç tane sabahları ve üç tane de akşamları aç karnına yenilir (1).

Tohumlardan su buharı distilasyonu ile Acı badem suyu (Aqua Amygdalae amarae) hazırlanır. Bu su koku verici ve öksürük kesici olarak Taflan suyu gibi kullanılmaktadır.