Sekretuvar bakteriyal toksine bağlı ishallerde (E.Coli ve kolera gibi) bu sıvı teorik olarak glukoza bağlı sodyum emilimini artırır ve sekretuvar kayıpları dengeler. Viral ishalli çocukta ise izotonik sıvıda dengeli iyon karışımını sağlayarak barsağm mevcut eğilim kapasitesinin en iyi şekilde kullanılmasını sağlar bu karışım ishali
| ORS bikarbonat |
g/ı |
| NaCl |
3.5 |
| NaHCO3 |
2.5 |
| KCl “” “-‘*-‘■ |
” 1.5 |
| Glukoz |
20 |
R
doğrudan azaltmaz ve çocuğun yeterli beslenmesini de sağlamaz. Nadiren bazı ishallerde barsağm emilim kapasitesi ileri derecede bozulmuş olup inravenöz sıvı gerekebilir.
WHQ’nun önerdiği ORS formülü ORS sitrat
NaCl3.5
Trisodyumsitrat2.9
Hazır ORS paketleri kullanılabileceği gibi bu solüsyon evde kaynatılmış soğutulmuş 5 su bardağı su içerisine 2 çorba kaşığı şeker, 1 çay kaşığı tuz, 1 çay kaşığı yemek karbonatı konularak da hazırlanabilir.
Evde ORS uygulanamadığı ve hastanede tedavi gerektiren durumlar şunladır:
LAğır dehidratasyon, bilinç bulanıklığı
2.Elektrolit imbalansı, asidoz
3.Uzamış oliguri, anüri
5.Çok şiddetli ishal, ağır dizanteri
7.Sepsis veya başka hastalık ile komplike olması
Ağızdan rehidratasyon tedavisi ile kolera dahil ishale bağlı hafif, orta ve hatta ağır derecedeki dehidratasyonlann basan ile tedavi edildiği gösterilmiştir.
Ağızdan rehidratasyon tedavim önce kaybedilen su ve elektrolitlerin yerine konması (Rehidratasyon tedavisi), bu sağlandıktan sonra hala ishal ve/veya kusma devam ediyorsa bunlarla kaybedilen su ve elektrolitlerin yerine konması (idame tedavisi) ve ek olarak hastanın normal günlük su ve elektrolit ihtiyacının sağlanması olmak üzere 3 yönlü olarak yapılır, Rehidratasyon tedavisinde verilecek sıvı miktarı hastanın durumuna göre ayarlanır (Tablo İV). Rehidratasyon tedavisinin ilk 4 saati tamamlandıktan sonra veya bu süre dolmadan önce rehidratasyon sağlanmışsa anne sütü alan bebeklere alabildikleri kadar anne sütü, anne sütü almayan bebeklere ise verilmekte olan sıvının yarısı kadar, büyük çocuklara ve erişkinlere ise istedikleri kadar su verilmelidir.
145
TABLO IV. Rehİdratasyon Tedavisi
Dehidratasyonun Yaş VerilecekVerilecek Sıvının veriliş
derecesigrubu sıvının tipi sıvı mlk. süresi
| Hafif |
lüm ORS |
50ml/kg |
4 saat İçinde |
| Orta |
tüm ORS |
lOOml/kg |
4 saat içinde |
| Ağır |
Erişkin ve çocuk i.v. – Bebek önce i.v.
sonra i.v. sonra ORS
|
110 ml/kg 30ml/kg 40 ml/kg 40 ml/kg |
4 saat içinde 1 saat içinde 2 saat içinde 3 saat içinde |
Not: Tedavinin başında gerekiyorsa erişkinlere 750 ml/saat çocuklara ise 300 ml/saat kadar sıvı verilebilir.
Ağır dehidratasyonda i.v. sıvı radyal nabızlar alınana kadar hızla verilmelidir.
Rehidratasyon sağlandıktan sonra idame tedaviye geçilir (Tablo V). İdame tedavisi île birlikte hastaya kaybettiği sıvı verilmeye çalışılır. Bu arada hastanın günlük sıvı ihtiyacını karşılamak için anne sütü alan bebeklere alabildikleri kadar anne sütü, anne sütü almayan bebeklere yan yarıya sulandırılmış süt veya sütlü mamalar, verilen ORS’nin 1/3’i kadar ek olarak verilir. Büyük çocuklar ve erişkinler istedikleri kadar istedikleri sıvıdan içebilirler. Dehidratasyonu olmayan bebeklere ORS verilmesi hipernatremiye yol açabilir. Dehidratasyonu olmayan ishalli hastalara su ve sulu besinlerin verilmesi yeterlidir.
TABLO V. idame Tedavisi:
| İshal miktan Verilecek sıvı tipi |
Tedavi yeri |
Verilecek miktar |
| Hafif ishal* ORS |
Evde |
İshal durana kadar günde 100 ml/kg veya |
| Şiddeti ishal ORS |
Tedavi kurumu |
Çıkan dışkı miktan kadarölçülemiyorsa 10-15 ml/kg |
| Şiddetli ishalle , birlikte dehid- ratasyon bulgulan |
Tablo IV. teki ağır dehidratasyon gibi tedavi edilir. |
Not: Her İki saatte birden fazal sayıda dışkılama oluyorsa veya saatte 5 ml/kg (vücut ağırlığından fazla dışkılama oluyorsa şiddetli ishal, bunun tersi hafif İshal olarak kabul edilir.
Haflf ishalli vakalarda idame tedavisinde verilecek sm miktarını belirtmek için kullanılan başka bir yöntem bebeklere ishal şeklindeki her dışkılamalan için 10 ml/kg, çocuklar ve erişkinlere susuzluk hisleri geçene kadar sıvı verilmesidir.
İshal sırasında ağızdan beslenme kesilmemelidir. Özellikle beslenme durumu bozuk olan çocukta gerek açlık, gerekse gastroeterit barsaklarda yapısal ve fonksiyonel değişikliklere neden olarak sindirim ve absorbsiyon fonksiyonlarının bozulmasına yol açmak-tadır.
Antidiyareik ve ahtispazmotik ilaçlarm ishal tedavisinde yeri yoktur. Barsak peristaltizmi mikroorganizmaların barsak duvarına tutunmalarını önleyen en önemli savunma mekanizmalanndandır. Bu nedenle özellikle invaziv bakterilerin neden olduğu gastrointestinal infeksiyonlarda barsak hareketlerini azaltan ilaçlar bakterilerin barsağa invazyonlarını kolaylaştırmakta, hatta tüm barsak duvarına yayılarak toksik megakolona veya barsaktaki infeksiyonun sistemik şekle dönüşmesine neden olmaktadır. Bu nedenle özellikle kanlı, mukuslu, püylü ishalle karakterize dizanterik ishallerde barsak peristaltizmini azaltan “Lomotil(diphenoxylate)” gibi antidiyareik ilaçlar kontrendikedir.
