Bayılma

Bazen insanlar bayıldıkla­rında düşüp kendilerini yaralarlar. Çoğu zaman bayılmaya küçük (önemsiz) bir anormallik neden olur fakat nadiren ciddi bir sorun da bayılmaya neden olabilir. Bu sebeple, herhangi bir bayılma nöbeti geçirirseniz doktorunuzla konuşunuz.

Bayılmadan hemen önce ya da ayıldıktan hemen sonra ne olmakta olduğunu hatırlayabi­lirsiniz de hatırlamayabilirsiniz de. Bayılmanızdan hemen önce, baygın olduğunuz süreçte ve ayıldığınızda neler fark ettiklerini anlamak için bayıldığınızı görmüş olabilecek kişilerle konuşmak önemlidir.

Bayılmanın Ciddi Olmayan Nedenleri Özellikle 50 yaşından genç olan kişilerde, bayılmanın en yaygın nedeni vazagol senkop (bayılma için kullanılan tıbbi terim) olarak adlandırılan bir rahatsız­lıktır. Kalbin geçici bir süre yavaşça atmasına ve arteriyollerin genişle­mesine neden olarak kan basıncının (tansiyonun) düşmesine neden olan anormal refleksler bayılmaya neden olur. Genellikle kendinizi bayılacakmışsınız gibi hissedersiniz ve bayılmadan önce oturmak ya da uzanmak için yeterli vaktiniz olur.

bayilma

Bayılmanın sık görülen ve ciddi olmayan diğer neden­leri dehidrasyon (su kaybı) ya da yakın zamanda geçirilen bir virüs hastalığıdır. Bayılma; öksürme, çok gülme, idrara çıkma ya da büyük aptesi yapmak için ıkınma gibi göğsünüzde basıncı artıran herhangi bir şeyden sonra meydana gelebilir (durumsal senkop olarak adlandırılır).
Antihipertansiyon ilaçları, heterosiklik antidepresanlar ya da sakinleştiriciler gibi kan basın­cını (tansiyonu) etkileyen belirli ilaçlar, bayılma eğilimini arttıra­bilir. Aşırı alkol tüketimi de bayıl­maya neden olabilir.

Bayılmanın Ciddi Nedenleri
Bazen, bir sara nöbeti bilinç kaybına neden olabilir. Bilinç kaybı süresi genellikle 1 ila 2 dakikadan daha uzun sürer ve vücut en az 30 saniye ve genel­likle daha uzun bir süre kontrol­süzce kasılır (seğirir). Sara nöbeti geçiren kişiler küçük ya da büyük apteslerini altlanna kaçırabilirler. Dillerini ısırabilirler ve genellikle bilinçlerini kazandıktan sonraki birkaç saat akıllan kanşık olur ve kendilerini son derece güçsüz 1 issederler.

Bilinç kaybı, ani ölüme neden olan anormal kalp ritmi (ritim bozukluğu) türü de dahil olmak üzere, anormal kalp ritimlerinden (ritim bozukluklanndan) kaynakla­nabilir. Ayrıca, aortik stenoz gibi kan dolaşımını engel­leyen kalp hastalıkları da bayıl­maya neden olabilir.

Herediter Früktoz İntolerahsı (HFI)

Früktoz içeren besinlerin alınması ile triozlara dönüşmeyen früktoz -1- fosfatın dokularda birikimi karaciğer ve böbrekte toksik etkiye neden olur, Hepatositlerde biriken früktoz -1- fosfatın glikogenoliz ve glükoneogenez için gerekli enzim aktivitelerini inhibe etmesi glükagona ya­nıtsız hipoglisemiye neden olur. Aynca böbreklerde biriken flüktoz -1- fosfat nedeniyle proksimal tübülüs fonksiyonları da bozulur. Bazı çocuklarda früktoz -1-fosfat yanısıra, karaciğerde früktoz -1,6- difosfatın dönüşümünde de ciddi azalma olabilir. Früktozsuz di­yetle dokularda früktoz -1- fosfat birikimi azaltılabilir, ancak früktoz -1,6- difosfat glikoliz ve glükoneogenezin zorunlu metaboliti olduğundan diyetle vücuttan atılamaz. Früktozsuz diyete karşın bu hastalarda ilerleyici karaciğer hastalığı ortaya çıkabilir.

Klinik bulgular, früktoz içeren besinlerin alımını iz­leyerek akut hiperglisemi ile ortaya çıkar. Früktoz alı­mına devam edilmesi sonucu kusma, tartı kaybı, bü­yüme geriliği, hepatosplenomegali, sarılık, asit, ödem ve kanamalar ile konvülziyon ve koma gelişebilir. Bu çocuklar galaktozemiden farklı olarak anne sütüyle bes­lenebilirler. Büyük çocuklarda genellikle früktoz içeren besinlere karşı isteksizlik olduğundan semptomlar sütçocuklarına kıyasla daha hafif seyreder.

Laboratuvar bulguları olarak früktozemi, früktozüri, hipoglisemi, hipofosfatemi, hiperürisemi, hipermagnezemi, hiperbilirubinemi, transaminazlarda artış, hipoalbüminemi, pıhtılaşma faktörlerinde azalma,proteinüri ve hiperaminoasidüri saptanır.

Tanı, öyküye ve idrarda redükleyici maddelerin bu­lunmasına dayanır. Früktoz tolerans testi ağır hipoglise­mi riski nedeniyle kontrendikedir. Karaciğer biyopsi­sinde enzim eksikliğinin saptanması kesin tanıya gö­türür. Antenatal tanı yapılamamaktadır. Tedavi, früktoz içeren besinlerin diyetten çıkarılmasıdır. Hipoglisemide intravenöz yolla glükoz verilmelidir.

DİAFRAGMATİK FLATTER

Tedavi zordur ve sıklık memnun edici değildir. Frenik sinir içine anestetik solüsyonların enjeksiyonu geçici rahatlık sağlar. Frenik sinirin 2-4 om.lik eksizyonu sıklıkla tedavi edicidir.Bazı vak’aların doğmalık olduğu olasılığı varsa da bu nadir olmalıdır. Aşırı değişiklik olan hastaların (yani daha çok proksimal) istirahat sfinkterinde düşük basınç ve daha az yaygın rahatsızlık olan hastalarda daha ciddi reflux vardır. Histolojik olarak prizmatik örtünün üç tipinden biri olabilir: intestinal (barsak), junctinal (birleşik) veya, mide fundusu. İntestinal tip normal barsak epitelinin yaptığı gibi lipitleri absorbe etmez. Gastrik tip (mide tipi) parietal hücreleri ihtiva eder fakat reflux (özofagus içi asit yapımı değil) özofajitisin sebebinde hala en önemli faktördür.

Barrett özofaguslu hastalarda, özofagusun adenokarsinoması, veya özofageal ülser veya striktür, komplike olmayan özofajitis çıkabilir. Ülser veya striktür oluşumu mutaddır. Gerçekte gastroözofageal birleşimin proksimalinde benign bir striktür hemen hemen daima Barrett sendromu sonucudur. Hastaların pekçoğu 50-70 yaşlarındadır. Her iki cinste de olabilir, sıklıkla alkoliktirler. Mide kaynaması ve regürjitasyon en mutad semptomlardır. Kanama veya perforasyon özofagus duvarına derince penetre olan ülserlerin komplikasyonları olabilir. Tanı, gastroözofageal birleşim ve enflamasyon bölgesi arasında anormal epitelin biopside gösterilmesine bağlıdır.

Tedavi genelde reflux özofajitisde olduğunun aynıdır. Ülserler H2 reseptörlerini bloke eden ilaçlar ile tedaviye cevap vermezler. Vak’aların pek çoğunda antireflux cerrahi (mesela Nissen fundoplikasyon) striktür özofajitis tamamen halledilinceye kadar periodik dilatasyonlar gerekebilir. Rezeksiyon yalnız nadir olarak kanama kontrolü için gereklidir. Anormal epitelyum başarılı antireflux cerrahiden sonra birçok hastalarda gelirler, inat eden Barrett özefagusu, olguların takriben % 10 unda adenokarsinoma geliştiğinden, premalign mütanokarsinoma gelişmesinden, premalign mütalaa edilmelidir. Yılda bir endoskopi ve biopsi yapılmalıdır. Özofajektomi karsinoma insitu veya daha fazla ilerlemiş lezyonlar için tavsiye edilmelidir.

KUDRETNARI

1  -Karamanoğlu.K.: Kudret helvası (Manna)-Biyol.Derg. 11: 114(1961).

2 -Ebert, H.: Ztschr. Österr. Apoîh. – Ver. 46: 427 (1908).

3 -Tschirch, A.: Handbuch der Pharmakognosie 4: 214. Leipzig (1935).

4 -Flückiger, F.A. ve Hanbury, D.: Histoire des drogues d’origine vegetale 2: 57, Paris (1878).

5  -Leclerc. L.: Traite des simples par İbn El-Beithar 1: 308, Paris (1877).

6 -Moghadam, S.: Etüde historique, botanique et biochimique des mannes de Perse, Paris Eczacılık Fak. doktora tezi, Paris (1930).

7  -Evliya Çelebi: Seyahatname (Türkçeleştiren: Z. Danışman) 6: 105, İstanbul (1970).

8  -Dytnock, W. ve ark.: Pharmacographia İndica 1:585(1980). (İnstitute of Health and Tıbbi Research, Pakistan, Karachi,

1972, tıpkıbasım).

arasında değişmektedir. Zehirlenmelerde, kusturma veya mide yıkama yoluyla, hemen mide boşaltılmalıdır.

Diğer isimler: Boğanotu, Kaplanboğan yumrusu.

1  – A. anthora L, Çiçekler sarı renkli. Artvin.

3 – A nasutum Fisch. ex Reichb.: Çiçekler mormavi renkli, sepal ve çiçek sapı tüysüz  Trabzon ve Çoruh bölgesi dağlarında yetişir.

4 – A. orientaîe Miller: Çiçekler soluk sarı renkli, sepal ve çiçek sapı tüylü – Rize ve Çoruh bölgesi dağlarında yetişir.

5  – A. ponticum Rapaies) Hand.  Mazz.  Çiçekler kirli mor reni .i. Trabzon: Hamsiköy, Zigana dağlan.

Doğu Anadolu’da yetişen bu türler bilhassa hayvanlarda ağır zehirlenmelere sebep olmaktadırlar. Henüz alkaloitleri (2, 3) ve toksikolojik etkileri bakımından iyi bir şekilde incelenmemişlerdir.

Tanı Konulmasında Sağlık Geçmişinin Önemi

Doktorunuz, iş, ev ve aile hayatınız ve ilişkileriniz üzerine de konuşmak isteyebilir. Kim olduğunuz ve hayatınızda neler olduğu, vücudunuzun hastalık­lara tepki verme biçimini etkile­yebilir. Örneğin, vücudunuzun, işinizde çok önemli bir işleve sahip olan bir kısmını incittiği­nizde, küçük bir incinmede dahi, başka birine oranla çok daha fazla kaygılanacaksınızdır. Hayatınızdaki stres oranı da sağlığınızı etkileye­bilir.

Son olarak, kronik (sürekli) bir hastalıkla uğraşırken aldığınız aile desteği ve sosyal destek çok büyük önem taşıyabilir. Tüm bu sebeplerden ve daha pek çok sebepten dolayı, doktorunuzun sizinle ve hayatınızla ilgili bilgi sahibi olması gerekir.

Size, gereksiz yere çok kişisel ya da alakasız bulduğunuz sorular yöneltilebilir:

-Yasadışı uyuşturucu kullanıyor musunuz?

Alkol kulla­nıyor musunuz, kullanıyorsanız, ne kadar?

Alternatif tıp tedavisi görüyor musunuz?

-Sağlığınızı tehli­keye atabilecek cinsel ilişkilerde bulunuyor musunuz? Bunların her biri, sağlığınızı etkileyebilir.

Örneğin, uzun yıllardır uyuşturucu kullanmıyor olsanız bile, kullandığınız dönemlerde –HIV gibi – vücutta yıllarca etkisiz halde kalabilen ancak ilerleyen yaşlarda sağlık sorun­larına yol açabilecek hastalıklara maruz kalmış olabilirsiniz.

Bazı hastalıklar, dünyanın belli bölgelerinden gelen veya belli ırklardan olan insanlar arasında çok daha fazla (veya az) yaygın olabildiklerinden, ırk veya uyrukla ilgili sorular da sorula­bilir. Örneğin, orak hücre anemisi siyahi insanlar arasında ve bazı kanser türleri de Güneydoğu Asya’dan gelen insanlar arasında daha yaygındır. Ayrıca, aile üyelerinizin geçirdikleri hastalıklara ilişkin sorular da yöneltilebilir, çünkü birçok hastalığın aile üyele­rini dolaşma olasılığı vardır.

Sağlık geçmişiniz süresince, doktorunuz sizden belirtileri tanımlamanızı isteyecektir. Hiçbir bilgiyi saklı tutmamanız hayati önem taşır; tüm bilgiler fayda­lıdır. Eğer doktorunuz anlamakta zorlandığınız tıp terimleri kulla­nıyorsa, açıklama istemekten çekinmeyin.

Semptomların Tanımlanması

Doktora gitmeden önce aşağıdaki soruları cevaplayın (eğer gerekli görüyorsanız bir günlük tutun):