Thymus (Labiatae) türlerinin kurutulmuş çiçekli ve yapraklı dallandır. Thymus türleri pembe veya beyaz çiçekli, küçük yapraklı, kuvvetli kokulu, çok yıllık bitkilerdir. Kurak tepe ve sırtlarda kümeler halinde bulunur.

Bileşim: Uçucu yağ (% 0.5-3.5), acı madde ve tanen taş un aktadır. Uçucu yağ içinde timol (% 20-50) ve karvakrol bulunur.

Etki ve kullanılış: Midevi, yatıştırıcı, antiseptik, kurt düşürücü ve kan dolaşımını uyarıcı etkileri vardır. Halen bilhassa baharat olarak da kullanılmaktadır.

Adapazarı bölgesinde kekik tozunun bal ile karıştırılması sonucu elde edilen macun sedef hastalığına karşı satılmaktadır. Bu karışımın sedef hastalığına karşı etkili olup olmadığı henüz bilimsel olarak saptanmamıştır.

Kullanılış şekli: Toz veya infusyon {% 1-1.5). Diğer isimler: Nemamulotu, Sater.

Halen memleketimizde “Kekik” ismi altmds genellikle Origanum türlerinden elde edilen drogur satışı yapılmaktadır.

7″. îongicaulis C. Presi ile T. praecox Opiz tür lerinin çiçekli dallan Türkiyede “Sater, Satir, Zan

1 – Srahl, E. und Schild, W.: Über die Verbreitung der aeauilibrierend vvirkenden V^lepotriate İn der Famüic der Valerianacccı Phytochcmistry 10: 147 (1971).

ter, Zatrin, Yabani kekik veya Yabani sater” isimleri altında kekik yerine kullanılmaktadır.

Adonis aestivaîis L. veya A annua L. (Ranun-

culaceae) türünün kurutulmuş çiçekli dallarıdır.” Bu tür 10- 50 cm yükseklikte, kırmızı çiçekli, dallı, tüylü, parçalı yapraklı, bir yıllık, otsu bir bitkidir (Resim: 2). Anadoluda çok yaygındır. Ekin tarlaları ve kenarlarında bol olarak bulunur.

Glikozitler (cymarin) taşıdığı gösterilmiştir (3).

Zayıf bir kalp kuvvetlendirici ve idrar arttırıcıdır. İnfusyon (% 2) günde 2-3 bardak içilir.

Diğer isimjer: Kanavcıotu.

Bugün tedavide, kalp kuvvetlendirici olarak kullanılan A. vernalis L. türü (çok yıllık ve sarı çiçekli bir tür’) memleketimizde bulunmamaktadır. Buna karşılık, yine çok yıllık-ve sarı çiçekli olan, diğer iki tür A. wolgensis Stev, ex DC. (Erzurum, Kars, Tortum) ve A. cyilenea Boİss. (Gümüşhane) Anadoluda yetişmektedir. Morfolojik olarak tıbbi” türe yakın olan bu türlerin farmakolojik ve kimyasal olarak incelenmesi ilgi çekici sonuçlar verebilir.

Quercus coccifera L. (Kermes meşesi) (Fagace-ae) türünün dallan üzerinde yaşayan Coccus ilicis Fab. (Coccidae) isimli böcekten elde edilen bir boyar maddedir. Kermes meşesi kışın yapraklarını dökmeyen bir tür olup bütün Akdeniz bölgesi ülkelerinde yaygındır.

Kırmız elde etmek için, dişi böcekler kabuklu iken toplanır. Üzerlerine sirke dökülerek öldürülür ve güneşte kurutulur. Eskiden bilhassa İspanya ve Portekizde elde edilirdi.

Kırmız bezelye büyüklüğünde, parlak ve kırmızı renkli taneler halindedir.

Uzun zaman kumaş (bilhassa ipekli kumaşlar), gıda ve ilâçların kırmızı renge boyanmasında kullanılmıştır. Aynı rengi veren ve çok daha ucuz olan koşnil böceğinin ticarete çıkartılması ile önemini kaybetmiştir. Halen ticarette bulunmamaktadır.

Şekerciboyası (Phytolacca americana L.) bitkisinin kurutulmuş meyvalanmn bu drog yerine satıldığına rastlanmıştır.Kavanozun.ağzı sıkıca kapatılır ve bir ay kadar güneşte tutulur. Sonra tülbentten süzülür ve bir şişe içinde saklanır. Kırmız daima ilkbaharda hazırlanır. Halk arasında her derde deva olduğu söylenmekte ise de şüphesiz doğru değildir. Buna karşılık etkili bir uyarıcı ve terleticidir. Romatizma ağrılarına, soğuk algınlığına ve iktidarsızlığa kar^ı kullanılırdı. Alınacak miktar günde 1-2 fincandır.

Capsicum annum L. (Solanaceae) türünün kurutulmuş olgun meyvalarıdır. Bu türün birçok kültür formları meyvası için yetiştirilmektedir. Drog bilhassa Kahramanmaraş, Kayseri ve Bursa illerinde elde edilir.

Dış görünüm: Elde edildiği kültür formuna göre, değişik biçimde, parlak kırmızı renkli, özel batıcı kokulu ve çok z.cı lezzetli meyvalafdır.

Bileşim: Uçucu yağ, sabit yağ ve acı madde olarak kapsaisin (% 2) taşımaktadır.

Etki ve kullanılış: Dahilen iştah açıcı, idrar arttırıcı ve uyarıcı, haricen ise kızartıcı ve kan toplayıcı olarak etkilidir. Baharat olarak ve pastırma üzerine sürülen çemenin hazırlanmasında da geniş miktarda kullanılmaktadır.

Kullanılış şekli: Dahilen, günde 1-2 gr, hap halinde veya toz bal ile karıştırılarak alınır. Haricen romatizma ağrılarına karşı, 10 gr kırmızı biber tozunun 60 gr alkol'(% 50)’deki karışımı, deriye sürülür.