Ergenlikte Büyüme Ve Gelişme

Ergenlik belirtilerinin başlaması ile birlikte, gonad hormonlarının anabolizan etkisi ile boy uzamasında belirgin bir hızlanma görülür. Ergen­lik başlangıcında erişkin boyun yaklaşık % 80 i olan boy uzunluğu, 2 4 yıl içinde erişkin boyun
% 99 una erişir. Kız çocuklarında ergenlik erkek­lere kıyasla 2 yıl kadar erken başlar. Bu nedenle büyüme hızlanması da kız çocuklarında erken olur. 10 12 yaşlar arasında kız çocukları erkekler­den t daha iri olurlar. Ergenlikte büyümenin en hızlı olduğu dönem büyüme hızı doruğu (peak height velocity PHV) olarak adlandırılır.

PHV kızlarda ortalama 9 cm/yıl, erkek çocuklarda 10.5 cm/yıl dır. Ergenlik sürecinin daha geç baş­laması erkek çocuklara büyümede yaklaşık 2 yıllık bir süre kazandırır. Estrojen grubu hor­monlara kıyasla testosteron daha kuvvetli ana­bolizan etkiye sahiptir ve buna bağlı olarak er­keklerde PHV daha belirgindir. Bu farklılıklar, erişkin boyun erkeklerde daha uzun oluşunu açıklar. Biyolojik variasyona bağlı olarak ergen

Yatak Yaralarını Önleme Ve Tedavi Etme

2

Sık sık egzersiz yapmak çok önemlidir ve yatalak bir insan için mümkündür. Yaşlılarda yatak yaralan genellikle oluşur, çünkü kişi hareket etmediği için kan dolaşımı olmaz. Böyle birinin doktorundan ya da hemşiresinden kan dolaşımım harekete geçiren izometrik ve germe egzersizleri hakkında bilgi alın.

Hastanın kollarım ve bacak­larını olabildiğince çok hareket ettirerek pozisyonunu 2 saatte bir değiştirin. Hastanın topuklarını, dirseklerini ve kollarını yükseltmek ve poposu, kalçalan ve dizleri üzerindeki baskıyı azaltmak için bolca yastık kullanın. Nem, yatak yaralarının oluşma olasılığım artırır. Bu yüzden hastanın cildini temiz ve kuru tuttuğunuzdan emin olun. İdrar kaçırmayı kontrol atında tutmak çok önemlidir, çünkü idrar ve dışkı cildi aşırı derecede tahriş eder.

Yatak şiltesinin üzerine yerleş­tirilen bir tümsekli köpük yatağı, hastayı daha rahat ettirebilir ama yatak yarası oluşma riskim azalt­tığına dair bir bilgi henüz ortaya çıkarılmamıştır. Koyun derisinden yapılmış pedler ve galoşlar, dirsekler, topuklar ve ülser oluştur­maya eğilimli diğer bölgelerdeki baskıyı azaltır. Cildin bozulmasını önlemek için yüksek protein diyeti uygulamak faydalı olur.

Ciltte kızarık, iltihaplı bölgeler olup olmadığına dikkat edin. Bunlar yatak yaralarının ilk işaret­leridir. Eğer tedavi edilmezse kızarık, iltihaplı bölgeler moraracak ve cüdi bozacaktır. Oluşan açık yara enfekte olmaya başlayabilir. Yatak yaraları çok yavaş iyileşir ve hayati tehlike yaratabilir. Ciltte su toplamış bölgeler ya da bastırdığı­nızda beyazlaşmayan kızarıklıklar gibi yatak yaralarının ilk işaretlerine rastlarsanız, derhal doktoru arayın.

Yatak yaraları çoğunlukla bir hemşire tarafından uygulanan özel pansumanlarla tedavi edilebilir. Enfeksiyonla mücadelede antibi­yotikler de gerekebilir. Yaraların şiddetine bağlı olarak, ilaç hap şeklinde alınabilir, doğrudan yaralara uygulanabilir ya da damar içine enjekte edilebilir.

Yatak yarası oluştuğunda, etkilenmiş bölgenin baskısından kurtarmak için hastayı dikkatli bir şekilde yatırmak gerekir. Hava basınçlı yatakların, yatak yarala­nın iyileştirmeye yardımcı olduğu bilinmektedir ama bu yataklar hem çok pahalıdır hem de çok ciddi yatak yaralan olan insanlar için en çok hastanelerde kullanılmaktadır. Reçetesiz olarak satılan E vitamini ve çinko ilaveleri, yatak yarala­rın iyileşmesine katkıda buluna­bilmektedir. Genellikle sıvı besin takviyesi şeklinde olan protein takviyesi, iyileşme sağlayabilmek açısından gerekli olabilir.

Hasta Bakıcının Düşmeleri Önlemek İçin Yapması Gerekenler

Düşmelerin çoğu evde meydana gelir. En tehlikeli bölgeler banyolar ve merdivenlerdir. Düşmeleri önlemek için küvetin içine kaydırmaz bantlar yerleştirin. Tuvaletin kenarlarına, küvetin içine ve duşa yerleştireceğiniz tırab­zanlar, hastanın dengesini sağla­masına yardım edecektir. Banyo yağları kullanmaktan kaçının,çünkü bu yağlar duş ve küvetin zeminini kayganlaştırabilirler.

img3

Merdivenlerin en az bir tarafında tırabzan olmalıdır. Eğer bakımım üstlendiğiniz kişi merdi­venlerden aşağıya inerken denge­sini sağlayamayacak durumdaysa, bu takdirde merdivenlerin her iki yanında da tırabzan bulun­durmak gerekir. Bazı uzmanlar da basamakların daha iyi görülebil­mesi için, her basamağın kenarla rının açık bir renge boyanmasını tavsiye etmektedir.

Daha sağlam basmayı sağlamak için basamak­ların kenanna sımsıkı tutturulmuş lastik şerit yerleştirin. Son olarak, serili halıların, halı kenarlarının gevşek bırakılmadığından ya da yerlerde toplanmamış elektrik kabloları bulunmadığından emin olun.
Bütün bu çabalarınıza rağmen bakımını üstlendiğiniz kişi halen sık sık düşüyorsa bu durumda doktor, hastanın kalp ya da nörolojik problemler gibi düşme­lere yol açacak sağlık bozukluğu olup olmadığını kontrol etmelidir. Ayrıca doktor sizi, evinize gelip size güvenliği artırıcı diğer önlemler için tavsiyede bulunacak ve bir egzersiz programının ya da yardımcı bir aletin işe yarayıp yaramayacağına karar verebi­lecek bir fizyoterapiste yönlendi­rebilir. Hastanız düşmeye devam ederse, bu durumda evinize kişisel acil çağn sistemi kurdurmayı düşünebilirsiniz.

Yardımcı Aletler
Yardımcı aletler, bastonlar ve yürüteç gibi, yemek yerken, yürürken, uzanırken ya da banyoyu kullanırken yardıma ihtiyaç duyan bir insanın yaşamım kolaylaştıran aletlerdir.

Bastonlar ve yürüteçler
Bastonlar ve yürüteçler hareket­liliği teşvik eder ve dengeyi sağlarlar. Doktor ya da daha yaygın olarak fizyoterapist, aleti ayarlayıp kullanacak kişiye aletin özel kullanma talimatlarını verir.

Hastane yatakları Hastane yatak­ları (satın alınabilir ya da kirala­nabilir) pek çok pozisyon olanağı sunmaktadır. Böylece yatalak bir hastanın rahatça oturması sağlana­bilmektedir.

Ayrıca, hastane yatakları tedavi edici de olabilir. Akciğer salgılan öksürerek çok kolayca çıkarabildiğinden, sıvının akciğer­lerde birikme olasılığını azaltır. Piyasada bu yatakların elle çalıştı­rılan, yan-elektrikli ve tam elekt­rikli modelleri mevcuttur. Hastanın ihtiyacına en uygun olan modeli » seçmek için hastanın doktoru ya da fizyoterapisti ile konuşun. Yatakta otunnakta zorluk çeken hastalar için baştan yukarıya yerleştirilecek bir trapez çubuğu tavsiye edilebilir. Böylece, hem hasta bu çubuğa tutunup kendini çekerek oturabi­lecek, hem de hastaya bir egzersiz yapma aracı sunulmuş olacaktır.

Banyo yardımcıları Evlerin banyo-lan genellikle tekerlekli bir sandal­yeyi ya da bir yürüteci barındıracak kadar geniş değildir. Bu tür banyo­larda kullanılmak üzere, tutunma çubuklan, tuvalete tam uyan yüksekliği ayarlanabilir tırabzanlar ve yükseltilmiş klozet oturağı dengeyi artırmaya yardımcı olurlar. Tuvalet kağıdı askılığı ya da havlu asma çubuklan, tutunma çubuklan yerine kullanılmamalıdır, çünkü bu çubuklar ortalama bir insanın ağırlığını taşıyamazlar.

Özel ihtiyaç aletleri Özel ihtiyaç-lan olan insanlar için yıkana­bilir yatak örtülerinden, uzun saplı uzanma aletlerine kadar yardımcı aletler de mevcuttur. Uzun saplı ayakkabı çekecekleri, felçli ya da artriti olan insanların çoraplarını yukarı çekmelerine yardım eden aletler ve bir çatal ya da kaşığı tutmakta güçlük çeken insanlar için yemek yeme aletleri vardır. Bu yararlı aletler, tıbbi malzeme satan mağazalardan, hastanelerin rehabilitasyon bölümlerinden ve kamuya sunulan özel kataloglardan temin edilebilir.

Hastanın doktoru, hastayı, insanların günlük etkinlikle­rinde bağımsız olmalarına yardımcı olmakta uzmanlaşmış meslek hastalıkları uzmanlarına yönlendirebilir ve bu uzman da hastaların başka­sına muhtaç olmadan, bağımsız iş görebilmelerini kolaylaştıran özel aletler tavsiye edebilir.

Kalp Pilleri

Elektrik sinyalleri telden aşağı inerek kalp kasını harekete geçirir ve kalbin pompalama yapmasına neden olur. Her bir elektrik sinyali bir kalp atışına neden olur. Kalp pili (pacemakerı) bulunan kişilerin kalp hızları değiştiğinde hafif bir çarpıntı hissetmelerine rağmen, elektriksel uyarıları hissedemezsiniz.

kalp pili

Uyarı jeneratörleri vücudun dışında bulunan geçici kalp pilleri (pacemakerlar), kalbinizin yavaş atmaya ilk başladığı acil durumlarda kullanılırlar ve birkaç gün vücutta bırakılabilir. Bunları daha uzun bir süre kullanmak enfeksiyon ya da kan pıhtısı oluşma riskini arttırır.
Kalbinizin yavaş atması geçici bir durumdan kaynaklanmadığında kalıcı kalp pillerine (pacemakerlara) gerek duyulur.

Tipik olarak 7 ila 12 yıl dayanan pillerle çalışırlar. Kalıcı kalp pillerinin jeneratörleri, deri altında göğüs kemiğinin altına yerleştirilir ve teller, göğüs kemiğinin altından geçen geniş bir venden (toplardamardan) geçirilerek kalbe ulaştırılır.Bazı kalp pilleri (pacemakerlar) kalbin sadece bir odacığını çalıştırırken bazı kalp pillerinin hem atriyumu (kulakçığı) hem de ventrikülü (karıncığı) tetikleyen elektrotları bulunur. Kalıcı bir kalp pilini yerleştirmek için yapılan bir operasyon (ameliyat) sadece bir ya da iki saat sürer ve lokal anestezi kullanılarak gerçekleştirilebilir.

Çoğu kalp pilinin (pacemakerın), kalbin normal ritmini izleme ve sadece kalp hızınız belirli bir seviyenin, genellikle dakikada 60 atışın, altına düşerse bir elektriksel uyarı gönderme kapasitesi vardır. En karmaşık aletler, vücudun kalbin hızlanması ya da yavaşlamasına ne zaman gerek duyduğunu sezip kalp hızını buna göre ayarlayabilir.

Bir kalp piliyle (pacemakerla) yaşamanın getirdiği çok az sınırlandırma vardır. Kalp pilleri (pacemakerlar) metal olduğundan, havaalanında güvenlikten geçerken bazen bazı düzenlemelerin yapılması gerekir. Ayrıca, manyetik rezonans görüntüleme de yapılamaz çünkü mıktanıs metali çeker.

Daha yeni aletlerin koruyucuları daha gelişmiş olduğundan evde kullanılan elektronik aletlerden kaynaklanabilecek sorunlar konusunda endişe duymanıza gerek yoktur.

Piller azalınca, kalp pilleri (pacemakerlar) yavaşlama eğilimi gösterir. Dolayısıyla, birkaç ayda bir kalp pilini kontrol ettirmeniz gerekir. Doktorunuzun muayenehanesinde ya da hatta özel bir alet kullanılarak telefonda kontrol edilebilir.

Kalp pilinizin (pacemakerınızın) yeniden programlanması gerekirse, doktorunuz invaziv herhangi bir önlem almadan kalp pilinin talimatlarını değiştirmek için bir radyo vericisi kullanabilir. Pilin yaklaşık olarak 7 ila 10 yıl sonra değiştirilmesi gerektiğinde, başka bir operasyon (ameliyat) gerekir.

Doğumlarda İlk Yardım

hamile2

Doğumdan önce ve doğum sonrasında vajinadan kanlı bir sıvı geldiğini görebilirsiniz; bu da normaldir.

Anında bakım: 112’i arayın ya da aratın. Geniş, naylon bir örtü ya da naylon duş perdesi yayın ve sıvıları emmesi için üzerine çarşaf, havlu ya da gazete yerleştirin. Kadına bacakları ayrık şekilde buraya uzanması için yardım edin ve arkasını yastıklarla destekleyin. Doğum sırasında kadın öne doğru uzanmak ve dizlerini tutmak ya da çömelmek veya yan

yatmak isteyebilir. En rahat pozis­yona karar vermesine izin verin. Bebeğin kafası vajinal açıklıkta göründüğünde doğum gerçek­leşmek üzeredir. Bebeğin kafasını çekerek doğumu aceleye getir­meyin. Kadının bebeği dışarı çıkar­masına izin verin. Genelde bebek doğarken yüzü aşağı ya da yukarı doğru bakıyordur.

Bebeğin başı vajinadan çıkar çıkmaz iki parmağınızı kafanın en üst yanına koyun ve boyun bölgesinde göbek bağının halka­sını hissetmeye çalışın. Bu, küçük parmağınızın kalınlığındadır.

Bu halkayı hissedebilirseniz iki parmağınızla tutun ve bebeğin kafasından hafifçe çekin Bebeğin kafası o sırada bir tarafa dönmeli ve omuzlan dışarı çıkma­lıdır. Bebeğin başını ve omuzla­rını destekleyerek doğuma yardım edin; ama çekmemeniz gerektiğini unutmayın. Dikkatli olun; bebek kaygan olabilir. Bebeğin ağzını ve burnunu kaplayan bir zar varsa teiniz bir bez ile hafifçe silerek temizleyin. Vücuttaki beyazımsı tabakaya dokunmayın.

BOĞULMA
Boğulmakta olan biri içgüdüsel olarak boğazını tutar. Ayrıca kişi panikleyebilir, rengi maviye dönebilir ya da bilinci kapana­bilir. Kişi öksürebiliyor ya da konuşabiliyorsa hava alıyor demektir. Hiç bir şey yapıl­mamalıdır.

Anında bakım: Kişi öksüremiyor ya da konuşamıyorsa nefes borusunu tıkayan nesneyi çıkartmak için Heimlich manev­rasına başlayın. Heimlich manevrası, diyaframı ciğerlere doğru zorlayarak suni bir öksürük yaratır.

Öksürüyorsanız ve yalnızsanız karnınıza bastırarak Heimlich manevrasını uygulayabilirsiniz. Ya da bir sandalyenin arkasına, parmaklıklara ya da bir tezgaha dayanarak buraya doğru nesneyi dışarı çıkaracak kadar büyük bir güçle bastırın.