Etiket: Şifalı Bitki B

BİBERİYE YAPRAĞI

Rosmarinus ojficinaiis L. (Labiatae) türünün kurutulmuş yapraklarıdır. Bu tür 50-100 cm yükseklikte, çalı görünüşünde, kışın yapraklarım dökmeyen, çiçekleri soluk mavi renkli, çok yıllık bir bitkidir (Resim: 79). Bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Güney Anadoluda (Tarsus, Adana, İskenderun) yabani olarak da yetişmektedir.

Dış görünüş: 2-3.5 cm uzunluk, 2-4 mm genişlikte, dil biçiminde, alt yüzü açık, üst yüzü koyu yeşil renkli basit yapraklardır.

Bileşim: Tanen (% 8), acı madde ve uçucu yağ (% 1-2) taşımaktadır.

Güney Anadolu (Mersin) bölgesinde elde edilen kurutulmuş yapraklarda % 1.7 uçucu yağ bulunduğu saptanmıştır (1).

Etki ve kullanılış: Dahilen kabız, hazım sistemi uyarıcısı, safra arttırıcı ve idrar söktürücü olarak, haricen ise cerahatli yaraların tedavisinde kullanılır.

Kullanılış şekli: İnfusyon (% 5-10) dahilen günde 2-3 bardak içilir. Haricen bu infusyon ile yaralar yıkanır ve pansuman yapılır.

Diğer isimler: Hasalban (Arapça Hassa lubân), Kuşdili.

BİBERİYE ESANSI (Oleum Rosmarini): R. of-fıcinalis L. türünün çiçekli dallarından subuhan distilasyonu ile elde edilen renksiz veya açık sarı renkli, baharlı acı ve serinletici lezzetli, kâfur veya okaliptüs esansına benzer kokulu bir sıvıdır. .

Sineol {% 15-30), borneol esterleri vs. taşımaktadır.

Haricen romatizma ağrılarını dindirici olarak kullanılır ve romatizmaya karşı kullanılan bazı terkiplerin (Opodeldok gibi) içine girer.

Diğer isimler: Biberiye yağı.

BEYAZ KEKİK

Thymus capitatus (L.) Hoffmans et Link (Syn: Co ridothymus capitatus (L.) Reichb. fil.) (Labiatae) türünün kurutulmuş çiçekli ve yapraklı dallarıdır. Bu tür 20-50 cm yükseklikte, tüylü ve kırmızı çiçekli bir bitkidir. Batı ve Güney Anadoluda kurak yerlerde yetişir.

Uçucu yağ (% 0.4-1) taşır. Uçucu yağ içinde bilhassa karvakroî (% 60) bulunmaktadır.

Kekik gibi, kullanılı

BAL

Apis mellifera L. (Apidae) (Bal arısı) tarafından çiçeklerden alınarak peteklerde biriktirilen bir maddedir. Amele arılar tarafından çiçeklerden alınan nektarda bulunan şekerler arının bal torbasında, arının tükrüğünde bulunan invertaz tesiri ile, inverti şeker haline geçer. Peteklerde toplanan bal, petekten tazyik veya santrifüj etkisi ile (süzme bal) veya eritilerek (eritilmiş bal) ayrılır.

Dış görünüş: Açık sarıdan esmer sarıya kadar değişen renkli, özel kokulu (genellikle anların en çok nektar aldıkları çiçeklerin kokusunu taşır), tatlı lezzetli, taze iken şurup kıvamında ve yarı saydam bir maddedir. Su ve etanoide çözünür. Eterde çözünmez.

Bileşim: Glikoz ve levüloz (% 70-75), sakkaroz (% 2-3), dekstrin ve vitaminler taşır. Bileşimi elde edildiği bölgeye göre değişiklik göstermektedir

Eiki ve kullanılışı: Halk tababetinde çok eski devirlerden beri tedavi edici veya tadlandıncı olarak geniş mikyasta kullanılan önemli bir drogdur

(2,3). Müshil (bir defada 50-100 gr), midevi, besleyici ve kuvvet verici etkilere sahiptir. Mikrop üremesini önleyici (1) ve yara iyi edici Özellikleri de vardır. Boraks (sodyum borat, tenkâr) ile bal karışımı (10 K. boraks, 20 K. su ve 80 K. bal) çocuklarda sık görülen ağız iltihaplarına (aft, ağız ağrısı) karşı başarı ile kullanılır. Bitkisel İnfusyonlann tad-landırılması için infusyon içine % 15 oranında bal konulur.

BESBAYE

Polypodium vulgare L. (Polypodiaceae) türünün kurutulmuş kok ve rizomlarıdır. Bu tür kayalar ve duvarlar üzerinde yaşayan, çiçeksiz ve otsu bir bitkidir. Yapraklar derimsi ve 20-40 lobludur. Kuzey Anadolu bölgesi dağlarının orman altlarında bulunur.

Toprak altı kısmı saponin, uçucu yağ ve tanen

taşımaktadır.

Müshil, safra söktürücü, balgam çıkartıcı ve kurt düşürücü etkilere sahiptir. Köklerden hazırlanan dekoksiyon (%2-5), bal ile tadlandrnlarak, günde bir bardak içilir.

Diğer isimler: Basfayic, Besfayic, Bespaye (Farsça Bas payak: çok ayaklı, kelimesinden gelir), Kaya eğreltisi,

Atropa alkaloitler ile zehirlenmeler – Şişli Çocuk Hast. Tıp Bült. 8: 183 (1974).

Baytop, T. ve ark. : Türkiye’de zehirli bitkiler, bitki zehirlenmeleri ve tedavi yöntemleri 51, İstanbul (1989).

Bay top, A.: Anadolunun yabani solanaseleri – Ecz. Bült. 3: 136 (1961)