Etiket: cilt

Deri

Deri pigmenti (deriye rengini veren madde), vücudu­nuzu tehlikeli ultraviyole ışınla­rından (morötesi ışınlardan) korur. Derideki sinir uçları, mevcut ortamla ilgili bilgiyi toplar ve dokunma, basınç, sıcak-soğuk duyusuna dönüştürüldüğü yer olan beyne iletir. Langerhans hücreleri olarak bilinen hücreler bağışıklık sisteminin bir parçasıdır ve derinin enfeksiyonla savaşma­sına yardımcı olur. Ayrıca deri, güneş ışınlarından faydalanarak kemiklerin güçlenmesi için gerekli olan D vitaminini de yapar.

deri_kesit

Belki de en önemli nokta, derinizin enfeksiyona ve zedelen­meye karşı fiziksel bir bariyer oluşturmasıdır. Bu bariyerin en önemli kısmı, derinizin epidermis (üst deri) olarak adlandınlan üst tabakasıdır. Epidermisin en üst kısmında yer alan ve keratinosit (keratin hücreleri) olarak adlan­dırılan ölü hücreler yumuşak, koruyucu bir tabaka oluşturur. Epidermisin daha alt kısımlarında sürekli üretilmekte olan daha genç, canlı hücreler zamanla ölü hücre­lere dönüşür.

Genç hücreler yaşlan­dıkça yukan doğru çıkar, ölür ve sonunda da sürtünme aracıığıyla deriden döküntü olarak atılır. Bu sürtünme, yeni hücrelerin büyümesini tetikler ve epidermisin kalınlaşmasına neden olur. Bu nedenle de, deriniz genellikle ayak tabanlarınızda ve avuç içlerinizde daha kalındır. Yine aynı nedenden ötürü, vücudunuzun sürekli olarak sürtünmeye uğrayan bölgele­rinde nasır oluşur. Teninize baktı­ğınızda, deriniz size her zamanki derinizmiş gibi gelebilir; ancak, bir aylık bir süreçte deriniz aslında tamamen yenilenmiştir.

Vücudun ultraviyole ışınlarından korunmasına yardımcı olan deri pigmenti melanin olarak adlandırılır. Bu protein, esasen melasonit olarak adlandırılan hücreler tarafından yapılır ama keratinositlerde de mevcuttur. Genel olarak deri rengi, melaso-nitlerin sayısıyla değil etkinlik derecesiyle belirlenen kalıtımsal bir özelliktir.Daha koyu tenli insanlar, daha çok melanin üretilmesine neden olan daha aktif melasonit-lere sahiptirler. Güneş ışınlanrındaki ultraviyole ışınlan, daha çok melanin üretmesi için melasonit-lerin etkinlik derecesini arttırır ve bu da tenin koyulaşmasını ve böylece de vücudun güneşin zararlı etkilerinden korunmasını sağlar.
Peki, derinin üst tabakası her ay tamamen yenileniyorsa, deri niçin yaşlanır? Deri yaşlanması kısmen epidermis altında bulunan ve dermiş olarak adlandırılan deri tabakasının elastin ve kolajen maddelerini yavaş yavaş kaybet­mesi nedeniyle oluşur. Uzun elastin lifleri deriye elastikiyetini verirken kolajen lifleri de deriyi güçlendirir. Zamanla ve ultraviyole ışınlarına (özellikle güneş ışığına) defalarca maruz kalma nedeniyle bu lifler hasar görür. Dermiş ayrıca dört tür bez içerir:

Sebasöz (yağ) bezler, özellikle kıllan barındıran kanallarda bulunur ve sebum adı verilen bir yağ salgılar. Sebaköz bezler, ergenlik döneminde meydana gelen hormon değişiklikleri nedeniyle bu dönemde oldukça aktiftir ve bu da akne oluşumu olasılığının artmasına neden olur.Seruminöz bezler, sebasöz bezlerin kulaktaki halidir ve kulak kirinin (serumen) kaynağıdır.Ekrin ya da ekzokrin bezler olarak adlandırılan ter bezleri, vücut yüzeyinin her kısmında bulunur. Sayıca en çok ayak tabanla­rında, avuç ilerinde, üst dudakta ve alında bulunur. Ter, rahat ve sağlıklı bir vücut ısısı sağlamada önemlidir. Vücut ısındığında ya da stres altında olduğunda, buharlaşıp vücudu serinleten teri üretir.

Apokrin bezler, özellikle koltuk altı ve genital bölgelerde bulunur; fiziksel ya da duygusal stres söz konusu olduğunda kötü kokulu bir sıvı salgılarlar.Dermişin altında, bağ ve yağ (apidos) dokudan oluşan subkutan doku bulunur. Bu tabaka, dermiş ve kaslar ya da kemikler arasında yer alır. Subkutan doku, vücut içinde sürekli olarak belirli bir ısı sağlamaya yardımcı olmak için genişleyen ya da büzülen kan damarları tarafından beslenir. Bu doku aynı zamanda, derinin üst tabakalannda enfeksiyona neden olabilecek infeksiyöz organizma­larla savaşmak için sürekli hazır bulunan akyuvar hücrelerini de içerir. Adipos doku sadece daha içte bulunan dokulara tampon görevi yapıp onları izole etmez, aynı zamanda da besinlerin depolanmasına yardımcı olur.

Son derece güçlü ve sağlam olmasına rağmen deri, mağlup edilemez olmaktan uzaktır. Deri hastalıkları yaygın ve çeşit­lidir. Eğer bir sonraki bölüm­deki öneriler işe yaramazsa, ya da durumunuz daha şiddetliyse, doktorunuza danışınız. Dokto­runuz gerekli gördüğü takdirde, sizi deri hastalıklarını tedavi etme konusunda uzmanlaşmış bir doktor olan bir dermatologa yönlendirecektir.

Deri Testleri

Alerji incelemesi yapmak için, olası alerjenlerin her birinden küçük bir miktar alınarak, derinin üzerine yerleştirilir veya altına zerk edilir; bir tepkime baş gösterirse, kişinin o maddeye alerjisi olduğu anlaşılır.

deri

Verem incelemesi yapmak için, derinin altına küçük bir miktar ölü tüberküloz bakterisi (saf protein türevi olarak bilinir) zerk edilir. Daha sonra bölge, tepkime olup olmadığına bakmak için incelenir.

Deri testleri bazen, bir kişinin bağışıklık sisteminin yeterince çalışıp çalışmadığını anlamak için uygulanır. Ciddi enfeksiyonlarda veya kanser türlerinde, bağışıklık sistemi yeterince iyi çalışmaz.

Yaşlılarda Cilt hastalıkları

23

Seboreik dennatit (deri yangısı) Bu hastalık, yüz ve kafa derisi çizgilerindeki derinin pul pul dökülmesi ve kızarık olması olarak tanımlanır.

Rosacea Bu hastalık yanaklarda, burunda, çenede, alında ya da göz kapaklarında sürekli bir kızartıya neden olur.

Pişik Deri büklüm yerle­rinde meydana gelen, genellikle meme altındaki bölgeyi ve karın kıvrımları ve kaşıklan etkileyen mantardan kaynak­lanan iltihaplanmadır.

Zona Su çiçeği virüsünün yaptığı bir enfek­siyondur. Vücudunuzda ya da yüzünüzde bir sinir kökü boyunca şiddetli bir ağrı olması ve arkasından 4 ya da 5 gün süren su kabarcıklı bir döküntü geliş­mesi ayırt edici özellikleridir. Döküntü geliştikten sonra ağrı da olabilir. Zonayla birlikte ağrı olma riski yaşlılarda daha yüksektir ve erken bir önleyici tedaviyle azaltıla­bilir. Bu nedenle, zona hastalığınız olduğunu düşünüyorsanız doktoru­nuza başvurun.

Staz dermatiti Cildi, ülser ve bakteriyel enfeksiyona karşı dirençsiz bırakan, bacaklardaki kan dolaşımı bozukluğuna bağlı kronik kızarıklık olarak tanımlanır.

Yatak (Bası) yaraları uzun süre yatağa bağlı olmanın yaptığı baskıdan kaynaklanan, yavaş iyileşen, nemli, açık ve son derecede rahatsız eden yaralardır. Genellikle kalçalar, kürek kemik­leri, dirsekler ve topuklar gibi vücut ağırlığının bindiği kısımları etkiler.

Cilt kanseri Yaşlılar güneşe maruz kalmaya bağlı her tür cilt kanserine karşı oldukça dirençsizdir ve güneşten kaçınma konusunda oldukça dikkatli olmalıdırlar.

Melanomu Önlemek ve Teşhis Etmek

hastaliklar_thumb

BENLERİN ABCD’Sİ
Çoğu ben, “basit ben”dir. Bu; ben içinde pigmentasyonun eşit dağıldığı, benin simetrik ve sınırlarının düzenli olduğu anlamına gelmektedir. Benlerin, tehlikeli melanomlar olabileceklerini ya da tehlikeli melonamlara dönüşebileceklerini gösteren belirli bazı özellikleri vardır. Benlerinizi kontrol etmek için şu kılavuz ilkeleri kulla­nınız ve şüpheli bir beniniz varsa, doktorunuzu görünüz:

DIS PLASTIK BENLER
Displastik (ya da atipik (belirli bir tipe uygun olmayan)) benler, melanom değildirler. Ama bazen melanomlara dönüşebilirler. Eğer bir ya da daha fazla displastik beniniz varsa, vücudunuzun bir yerinde melanom gelişme riski daha yüksektir; doktorunuzdan displastik benlerinizi tetkik etmesini isteyiniz. Displaspik benler aşağıdaki özelliklere sahiptirler:

■ Büyüktürler (genellikle 6 milimetreden ya da bir kurşunkalemin tepesindeki silgiden daha büyüktürler).
■ Şekillerinin simetrik olmasına rağmen sınırları bulanıktır ve düzenli değildir.
■ Farklı renklerde bulunurlar; genellikle kahverengi ve pembenin çeşitli tonlarında olurlar (ancak siyah, mavi ya da gri değillerdir).

MELANOM RİSKİNİZİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Cildinizdeki şüpheli benleri tetkik etmek için  kılavuz ilkeleri kullanınız. Ayrıca, melanom riskinizi değerlendirmede önem taşıyan üç faktör mevcuttur: Ten renginiz, saç renginiz ve melanomu olan yakın akrabala­rınızın olup olmadığı Eğer orta derecede artmış melanom riski altındaysanız, takip eden birkaç ayda ve bunun sonrasında her yıl ya da iki yılda bir cildinizi doktorunuza tetkik ettiriniz. Eğer belirtilen üç genel uyarı işaretinden biri sizde mevcutsa ya da Melanom Riski tablosuna göre belirgin ya da yüksek derecede artmış risk altınday­sanız, hemen benlerinizi tetkik ettiriniz ve sonrasında bu tetkiki her altı ayda bir yaptırınız. Doktorunuz, en ufak bir değişikliği bile belirleyebilmek ya da yeni benlerin oluşumunu gözlemleyebilmek için benlerinizin fotoğra­fını çekip arşivleyebilir.

Kuru Cilt

■ (Sıcak değil) ılık suyla duş yapınız.
■ Yoğun yağ içeren sabunlar, gliserinli sabunlar ya da benzer ürünler kullanınız.
■ Yüksek oranda alkalen içeren sabunlar kullanmaktan kaçınınız.

kuru ciltler icin

Nemlendiriciler, en çok cildiniz nemliyken uyguladığınızda işe yararlar. Tüm nemlendiriciler ya yağ içinde suyun ya da su içinde yağın emülsiyonudur. Bazı ürünler gliserin, üre, piroglutamik asit ve sorbitol gibi cildi nemlen­diren maddeler içerirler. Laktik asit, laktat tuzlar ya da alfa hidroksil asitler içeren diğer ürünler özellikle aşırı derecede kuru ve pul pul ciltler için iyidir. Yağ içeren nemlendiriciler sadece cildin üst tabakasının (epidermis) su içeriğini korumakla kalmaz, aynı zamanda arttırabilir de.
Reçetesiz satılan ürünler satın alırken hangi katkı madde­lerini içerdiğine bakınız. Alkol içeren ürünleri almaktan kaçınınız; çünkü alkol, cildinizi kurutur. Linolin, bazı bireylerde alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Bazen cilt o kadar kurur ki reçete ile satılan güçlü bir losyon ya da krem kullanmak gerekebilir. Doktorunuzun ne tavsiye ettiğini sorunuz.