Etiket: bitkisel çaylar

ÇAY YAPRAĞI

Camelia sinensis (L.) O. Kuntze (Syn: Thea si-nensis L.) (Theaceae) türünün, fermente edildikten sonra, fırınlarda kurutulmuş yaprağıdır. Bu tür kışın yaprağını dökmeyen, beyaz çiçekli bir ağaççıktır. Vatanı Çin olmakla beraber, Kuzeydoğu Anadolu’nun sahil bölgelerinde (Rize, Hopa) bol miktarda yetiştirilmektedir (Resim: 89 ve 90).

Rize bölgesinde çay eldesi 1939 yılında başlamıştır. Burada ilk tesis 1945 yılında “Rize Çay Fabrikası” ismiyle kurulmuştur. Bu fabrika halen de çalışır durumdadır. Bölgede bugün çay elde eden

1 – Doğun, A.: Kızıl çam “Pinus brutia Ten.” yapraklan uçucu yağ) üzerinde araştırmalar  Ankara Üniv. Ziraat Fak. YıJl. 27: 105 0977).

40’dan fazla tesis bulunmaktadır (1-7).

Dış görünüş: Az çok burulmuş, siyah renkli, özel kokulu ve buruk lezzetli parçalar veya kaba toz halindedir.

Bileşim: Kafein (%-4), tanen (% 10-25), enzimler ve uçucu yağ taşımaktadır (8). Tohumlarında sabit yağ (%23-29) (10,11,12) ve saponinler (9) bulunmaktadır.

Etki ve kullanılışı: Midevi, kuvvet verici, idrar arttırıcı ve kabız etkilere sahiptir. Taşıdığı tanenden dolayı alkaloit zehirlenmelerinde panzehir olarak kullanılır. Kafein elde edilmesinde bir ilkel maddedir (14). Tohumlarında bulunan yağ sanayide ve temizlendikten sonra gıda olarak kullanılabilir (13).

Kullanılış şekli: İnfusyon (%5), günde 3-4 bardak içilir.

Memleketimizde çay yetiştirilmesi için ilk girişimler 1888 ve 1892 yıllarında yapılmıştır. Japonya’dan getirilen tohumlar Bursa bölgesinde ekilmiş ve fakat Bursa ikliminin çay bitkisi üretimi için yeterli rutubete sahip olmaması nedeniyle bu girişim başarıya ulaşamamıştır.

Rize bölgesinde çay üretimi, Batum’da çalışan Rizeli işçilerin, çay fidanlarını Batum’dan getirerek kendi bölgelerinde yetiştirmeleri ile başlamıştır. İlk çay fidanlarının Batum’dan Rize’ye ne zaman getirildiğini tam olarak bilmiyorsak da, Rize bölgesinde yetiştirilen fidanlardan vergi alınmamasını, isteyen 22 Haziran 1879 tarihli bir vesikanın bulunması

(15), bu bölgede çay fidanı yetiştirilmesinin Bur-sa’da yapılan girişimden önce başladığını göstermektedir.

Adaçayı

Etkileri: Antiseptik, mikrop öldürücü, büzücü, tonik,balgam söktürücü, terletici.

Etkiledikleri: Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae, Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Candida albicans, Klebsiella pneumoniae, Salmonella türleri. Esans yağı geniş yelpazeli bir antibiyotiktir.

Adaçayı Hakkında
Özellikle dizanteri, boğaz ve üst solunum yolları hastalıkları, veya aşırı salgıya neden olan herhangi bir hastalık için iyidir; mikrop kapmış yaralar için haricen de kullanılır. Bazı diğer bitkiler kadar güçlü olmamasına rağmen, adaçayları yetiştikleri bütün kültürlerde iki bin yıldır harici ve dahili inatçı hastalıkların tedavisinde kullanılmışlardır. Laboratuar çalışmaları onların uzun süreli antibakteriyel etkilerini onaylamıştır. Onların ılımlı, ama yine de tutarlı antibakteriyel etkinlikleri ve güzel lezzetleri onların gıdalar ile birlikteki geleneksel kullanımlarını özellikle faydalı kılmaktadır. Daha da fazlası, onların iyi tadı ve güvenilir etkileri, onları çocuklar için özellikle uygun kılmaktadır.

Hazırlama ve Dozaj

Çay, tentür, solunacak madde, duman, toz, esar,s vağ ve gıda katkısı.
Adaçayı Avantajı
Not: Adaçaylarının büyük çoğunluğu benzer şekilde kullanılabilirler. Yünlü adaçayı kuzeni mutfak adaçayından daha güçlüdür ama adaçayları her şeyden önce, sıklıkla karıştırıldıkları pelinlerden daha güçlü değillerdir. Benzer antibakteriyel ve antiseptik etkinliğe sahip olmalarına rağmen, pelinler acıdır ve vücut salgılarını arttırırlar. Adaçayları çeşnilidir ve vücut salgılarını azaltırlar.

Çay:
250 n^| suya 2 çay kaşığı yaprak, 15 dakika demleyin. Gargara yapın ve sonra günde 3 ila 6 defa boğaz enfeksiyon ve ateş için a[m.
Tonik olarak kullanmak için:
1 lt suda 1 15 gr’mı bütün gece demleyin ve ertesi gün boyunca için, 7 gün devam edin.
Tentür:
Taze bitki % 95’lik alkol ile 1.2; kuru bitki % 50’lik alkol ile 1.5
Koruyucu olarak:
Günde üç defaya kadar 10 n 30 damla. Ani durumlarda günde 0 defaya kadar 30 ile 60 damla.
Solunacak Madde:
4 lt suya 115 gr bitki kaynatın, buharı suyun.
Duman:
Bitki veya çayı terleme kulübesi veya saunada taşların yerine yerleştirin.
Toz:
Bütün harici mikrop kapmış yaralarda.
Esans Yağı:
fturun spreyi olarak bir püskürtücü veya bir jn|ıalerde 30 mi su içine birkaç damla. Onu bir püskürtücü içinde ıslanmak enfeksiyonu önleme ve tedavide yardımcı olur ve rıJhlan neşelendirir.
Besin/Yemek:
Besin patojenleri ile savaşmak için, günlük diyette bol miktarda kullanın.

Yan Etkileri ve Kullanılmayacağı Haller
Adaçayı emziren bir annede süt salgısını azaltacak veya hatta durduracaktır. Hamilelik süresinde büyük miktarlarda kullanılması tavsiye edilmez.
Adaçayının Alternatifleri
Pelinler (besinler dışında – onlar istisnai bir biçimde acıdırlar). Besinlerde kekik ve biberiye alternatiftir.