Viruslar yapısal ve biyokimyasal özellikleri ile birbirlerinden çok farklı olabilen bir infeksi-yon etkeni grubudur. Viral infeksiyonlara karşı savunmada , antikorlar ve hücresel bağışıklık önemli rol çvjıar.

Antikorlar

Antikorlar adsorpsiyon ve viruslarm konak hücresinden koparılması yoluyla etkin olurlar. Yüzeylerinde virusa özgü antijenleri bulundu­ran infekte hücreler, antikor ve kompleman et­kisiyle sitolize uğrarlar. Bazı virusları alterne kompleman yolu direkt olarak aktive edebilir. Sitolizde klasik kompleman yolunun rolü çok kısıtlıdır.

Ekstrasellüler viruslarm IgG antikoru ve/ve­ya kompleman ile kaplanması, makrofajlar ve polimorf nüveli lökositler tarafından fagositoz­larını kolaylaştırır. Buna karşın IgG varlığında bazı viruslarm (örneğin arbovirus) çoğalmala­rı hızlanır. Genelde viruslara karşı savunmada antikorların opsonik aktivitelerinin etkinliği bak­terilere karşı savunmadaki etkinliğe kıyasla da­ha azdır.

Hücresel bağışıklık

Çeşitli viruslara karşı gecikmiş aşırı duyarlı­lık reaksiyonları, deri testleri veya lenfositlerin viral antijenlere karşı oluşturdukları blastojenik yanıt ile gösterilebilir. Viruslara karşı savun­mada aşağıda belirtilmiş hücresel immunite reaksiyonları önemlidir.

Hücresel toksisite

Virüsün infekte ettiği hücreler duyarlı len­fositler ve bazen de aktif makrofajlar ve nötro-filler tarafından öldürülebilir. Virusla infekte olan hücreler yüzeylerinde yeni antijenler oluş­tururlar. Bu antijenler lökositler tarafından ya­bancı olarak tanınır. Bu şekilde lökositlerin hüc­reyi tanımaları ve öldürmeleri sağlanmış olur. Bu süreç gerek kılıflı (herpes virüs), gerekse kılıfsız (reovirus) viruslar için geçerlidir.

Virusla infekte olmuş hücrelerde sitoliz a) sitotoksik T hücresi, b) doğal sitotoksisite, c) antikora bağlı hücresel sitotoksisite olmak üzere üç şekilde gerçekleştirilir.

Sitotoksik T lenfositleri viral infeksiyonutı erken döneminde ortaya çıkar. Bunların sitolize yol açabilmeleri için hedef hücreleri ile uygun HLA grubundan olmaları gerekmektedir.

Doğal sitotoksisite Fc reseptör taşıyan NK hücreleri ile bazı T hücreleri ve makrofajlar ta­rafından sağlanır. Bu tür sitotoksisite kişinin ilk kez karşılaştığı antijenlere karşı geliştiği için doğal sitotoksisite olarak adlandırılır. Doğal si­totoksisite gelişmesi HLA uygunluğu gibi kısıt­layıcı faktörlere bağlı değildir.

Lenfokin yapımı

Interferon

İnterferon çeşitli uyarılarla oluşan bir lenfokindir. Üç tipi tanımlanmıştır. Alfa ve beta interferonlarm antiviral, gamma interferonun ise immun sistemi düzenleyici işlevleri vardır. Interferon infeksiyönun erken döneminde salgıla­nır. İnterferonun antiviral etkisi virüs üzerine olmayıp konağın hücresi üzerinedir. Bu hücrele­rin interferon ile karşılaşması ile viral protein­lerin sentezini engelleyen antiviral proteinlerin hücre içi yapımı artar. İnterferon etkisi patojen mikroorganizmaya özgü olmayıp konağa özgü­dür.