ÇOCUKLARDA ZEKÂ VE RUH GELİŞMESİ (PSİKOLOJİK GELİŞME)

İnsan yavrusu, doğduğu zaman yaşamını kendi başına yürütebilecek yeteneğe sahip olmaz. Motor aktivite subkortikal karakterdedir yani yük­sek merkezlerin kontrolü henüz yoktur. Yenido­ğan bebeklerda yalnızca emme, ağlama, yutma gibi refleksler var­dır. Bu dönemde çocuk ancak başkasının yardı­mıyla beslenebilir, temizlenebilir, giyinebilir, bir yerden bir yere gidebilir… İsteğini, genelde ağlama şek­linde ifade eder. Korku reaksiyonu (moro ref­leksi) vardır, ancak kendini koruma yeteneği yoktur. Sinir sisteminin gelişmesi henüz tamamlanmamıştır. Hayvanlardan farklı olarak insan yavrusunda doğumda otonom (kendi kendine yeterli) davranış henüz yoktur; buna karşın ge­lişme potansiyeli çok fazladır ve gelişmenin ta­mamlanması uzun yıllar sürer. Çocuğun gene­tik yapısı, zekâ potansiyeli, müzik ve matemati­ğe yetenek gibi özel potansiyelleri ile çevre fak­törlerinin bunlar üzerine yaptığı etki sonucu nihai kişiliği gelişir.

İlk yaşlarda nöromotor-zekâ-ruh gelişme dü­zeyinin değerlendirilmesinde, basit araçlar (ses çıkaran oyuncak, küp, düğme, şişe, kağıt, kalem, top, vb) kullanılabilir. Bu yaşlarda çocuğun ge­lişme durumunun çok yönlü ve ayrıntılı olarak değerlendirilebilmesi için ise özel testler gelişti­rilmiştir. Test sonuçları değişik gelişme alanları için ayrı puanlar ya da DQ (Development quoti-ent = gelişme oranı) olarak ifade edilir. İki ya­şından büyük çocuklarda çeşitli verbal veya per­formans testleri ile zekâ ölçülebilir. Zekâ gelişme derecesi İQ (Intelligence quotient = zekâ oranı) olarak ifade edilir. Zekâ ve gelişme testleri deği­şik yaşlar için standardize edilmiştir. Örneğin herhangi bir yaş için normal ortalama İQ veya DQ değeri 100 dür. 80-120 arası değerler normal, 120 üzerindeki değerler üstün gelişme ve üstün zekâ, 60 altındaki değerler ise gerilik gösterir. Tablo 4.1.6 da gelişme ve zekâ değerlendirilmesin­de en sık olarak uygulanan testler belirtilmiştir.