Tay-Sachs hastalığı veya Gmi gangliosidosis Tip I

İnfantil amorotik familyal idiyosi olarak da bilinen bu hastalıkta patolojik değişiklikler MSS yi ve tüm vücut nöronlarını ilgilendirir. Nöronlar karakteristik membranöz sîtoplazmik cisimcikler içerirler. Zamanla nöronlar kaybolur. Mikroglial hücrelerde proljferasyon oluşur. Omurilikte de benzer değişiklikler gözlenir ve özellikle ön boynuz hücreleri daha fazla zarar görür. Vakaların çoğunluğunda gözde kiraz kırmızısı leke şeklinde maküla değişiklikleri görülür. Elektronmikroskopik inceleme ile karaciğer ve diğer organlarda mem­branöz sitoplazmik cisimler saptanır. Kemik iliğinde köpük hücreleri genellikle bulunmaz.

Hastalık lizozomal bir enzim olan heksozaminidaz A izoenziminin yetersizliğine bağlı olarak Gm2 gangliosidin yıkılmasındaki defekt sonucu gelişir.

Tay-Sachs hastalığında çocuklar doğumda ve ilk ay­larda normal görünümdedir. Ancak yenidoğan döneminde dikkatli bir oftalmolojik muayene ile maküladaki tipik kiraz kırmızısı leke görülebilir. İlk semptomlar genel­likle 4-6 ncı aylarda motor gerilik, durgunluk hali, ses­lere karşı aşırı ürkme reaksiyonu, hipotoni, apati olarak belirir. Bunları ilerleyici psikomotor lezyonlar izler. İkinci yaşta sağırlık, körlük, konvülziyonlar ve spastik paralizi belirgin olur. Baş genişler, giderek makrosefali görünümü ortaya çıkar. Hastalar 3-5 yaşlarında kaşeksi, açlık, aspirasyon ve infeksiyon gibi nedenlerle kaybedi­lirler. Organomegali olmaması tipiktir.

Hastalıkta kesin tanı serum, lökosit, gözyaşı ve deri fibroblastlarında heksozaminidaz A izoenziminin eksik­liğinin gösterilmesine dayanır. Bu hastalarda total leksozaminidaz aktivitesi normaldir. Ancak bunun “A” komponenünin eksikliği tanıya götürür. Hastalık otosomal resesif olarak geçer. Heterozigot taşıyıcılarda en­zim düzeyi normalin yarısı kadardır.
Hastalık belirli etnik gruplarda daha sıktır. Doğu Avrupalı Musevi çocuklarında hastalık oranı 1: 3600, ta­şıyıcılık oram 1: 25 dir. Hastalığa her ırk ve ülkede rast­lanır.

Korionik villus ve amniotik hücre incelemeleri ile prenatal tanı olanağı vardır.

Sandhoff hastalığı veya Gm2 gangliosido sis tip G (0 variantı)

Bu hastalıkta heksozaminidaz enziminin A ve B izoenzimleri tümüyle yoktur. Bu durum beyinde Gm2 gangliosid birikimine, ayrıca beta-heksozaminid termi­nal glikolipidlerin, glikoprotein ve oligosakkaridlerin
beyin ve organlarda depolanmasına yol açar. Bu hasta­ları klinik ve patolojik olarak Tay-Sachs hastalığından ayırmak olanaksızdır. İç organların da tutulmuş olması, Sand hoff hastalığını Tay-Sachs’dan ayırır. Heksozaminidaz A ve B aktivitelerinin yokluğu nedeniyle glîkosfingolipidler yıkılamaz. Serum, plazma, lökosit ve deri fibroblastlarmda da bu enzim aktivitelerinin yokluğunun gösterilmesi ile tanı konulur. Prenatal tanı olanağı vardır. Bu tip Musevi çocuklar için özel bir sıklık gös­termez.

Juveniî Gm2 gangliosidosis veya tip 3

Heksozaminidaz A nın kısmi yetersizliğidir. Bu tipte başlangıç semptomları genellikle 2-6 yaşlarında ortaya çıkar. Ataksi, spastisite, konuşma bozuklukları, korcoa-tetoz, konvülziyonlar, körlük, başlıca belirtilerdir. Ölüm genellikle 5-15 yaşta olur. Organomegali, kemik deformiteleri ve köpük hücreleri bulunur. Gm2 gangliosid de­polanmasına bağlı nöronal lipidoz belirgindir. Heksoza­minidaz A aktivitesi ölçümleri ile tanı konulabilir. Pre­natal tanı olanağı vardır.