Bir çalışmanın verimliliğini etkileyen pek çok faktör vardır. En önemli farktörlerden bazıları aşa­ğıda sıralanmıştır.

Çalışmanın Boyutu

Bir çalışmanın denek sayısı ne kadar fazla olursa, o çalışmanın fazla sayıda insan üzerinde uygu­lanabilecek sonuçlar üretme olası­lığı da o kadar yüksek olur.

Bunun iki sebebi vardır.

– Birincisi, herkes aynı değildir ve bir çalışmanın denek sayısı ne kadar fazla olursa, o çalışmadan elde edilen bulguların, çoğu insan üze­rinde uygulanabilirliği de o kadar yüksek olur.

– İkincisi, bir çalışma­nın denek sayısı ne kadar fazla olursa, o çalışmadan elde edilen bulguların rastlantısal olma olası­lığı da o kadar düşük olur.

Bununla beraber, binlerce insan üzerinde uygulanan geniş ölçekli çalışmaların da kusurları olabilir ve bazen çok küçük çalış­malar öyle çarpıcı bulgular ortaya koyar ki çoğu bilim insanı bunları kabul eder.

Şans Faktörünü Kontrol Etmek

Şans, tüm çalışmaların sonuçlarını etkileyebilecek bir faktördür. Her gün bir vitamin hapı alan insan­ların, almayanlardan daha fazla yaşadığını öne süren bir çalışmayı ele alalım. Çalışmayı yürüten dok­torlar, her gün vitamin desteği almanın ömrü uzattığı sonucuna varmadan önce, çalışmadan elde edilen bulguların rastlantısal olarak ortaya çıkıp çıkmadığını sorgula­malıdırlar.

Bulgunun (örneğin Ömrün uzamasının) şansa dayalı olma ve fakat (bu durumda) günlük vitamin hapı almayla bir bağlan­tısı olmama ihtimalini kendilerine sorarlar. Bu sorunun cevabı, ista­tistiksel testlerde yatar. Doktorlar, bulgunun rastlantısal olma ihtimali %5’den az ise bulgunun muhteme­len geçerli (ya da “istatistiksel açı­dan anlamlı”) olduğu konusunda genellikle hemfikirdirler.

Belli durumlarda, istatistiksel açıdan anlamlı olma eşiği, %1 gibi, daha düşük olarak belirle­nir. Genelde, bir çalışmada ne kadar fazla denek olursa, tedavi gören ve görmeyen denekler arasındaki farkın istatistiksel açı­dan anlamlı bulunma ihtimali de daha yüksek olur. Çalışmanın boyutunun şans faktörünü kont­rol etmeye faydası da budur.

Günlük vitamin hapı kullan­manın ömrü uzatmaya gerçek­ten faydası olabileceğini, ancak bu çalışmanın bu bulguyu tespit etmek için yeterince geniş ölçekli olmayabileceğini göz önünde bulundurmalılar.

Çalışmanın Süresi

Bazı tıbbi tedaviler çok çabuk sonuç verir. Örneğin, antibiyotikler birkaç gün içerisinde çoğu hasta­lığı iyileştirebilir. Diğer tıbbi teda­vilerin ve sağlığınızı korumanız için halen önerilmekte olan tedavi­lerin hemen hepsinin faydalarının elde edilmesi uzun yıllar almıştır. Bu nedenle, çalışmaların, bir uygulamanın (tarama testinden geçme, beslenme alışkanlıklarınızı değiştirme veya günlük vitamin hapı kullanma gibi) faydalı olup olmadığı konusunda sonucuna varmak için, uzun yıllar boyunca yürütülmesi gerekir.

Çalışmanın Türü

Yürütülebilecek pek çok çalışma türü vardır. Şüphesiz, en kolay ve en az maliyetle yürütülen çalış­malar en geçersiz sonuçlar ortaya koyanlardır. Buna karşılık, en zorlu ve en fazla maliyetle yürütü­len çalışmalarda sonuçların geçer­lilik oranı artar.