LUPULİN

Kurutulmuş Şerbetçiotu dişi çiçek durumlarının dövülmesi, elenmesi ve su ile yıkanarak, kum ve taş parçası gibi yabancı kısımlardan ayrıldıktan sonra, kurutularak elde edilen, esmer sarı veya san renkli bir tozdur. Salgı tüylerinden meydana gelir. Mikroskopta armut biçiminde ve 160-300 mikron uzunluğunda taneler biçiminde görülür. Tüylerin içi esmer renkli bir rezina ile doludur.

Uçucu yağ (% 1-2) ve acı maddeler taşımaktadır. ;. Etkisi şerbetçiotu çiçeğinin etkisine benzemekle

beraber daha kuvvetlidir. Bilhassa, yüksek olan cinsel arzuyu yatıştırmak için kullanılır. Günde 0.50-2 gr. kaşe içinde veya hap şeklinde alınır.

TERMİYE TOHUMU

Lupinus albus L. subsp. albus (Syn: L. termis Forssk.) (Leguminosae) türünün olgun tohumlandır. Bu tür 100 cm kadar yükseîebilen, bir yıllık, otsu bir bitkidir. Yapraklar el şeklinde, 5-15 yaprak-çıklı. Yaprakçıklar iki yüzde de tüylü. Çiçekler kelebek biçiminde, beyaz ve uç tasımlan mavi renkli. Meyva önce tüylü, sonra tüysüz ve sarımsı renkli. Türkiyede yabani olarak bulunduğu gibi ekimi de yapılmaktadır.

Dış görünüş: 8-15 mm çapmda, üzeri düzgün ve genellikle acı lezzetlidir.

Bileşim: Sabit yağ ve alkaloitler (lupinin, spar-tein ve diğerleri) taşımaktadır.

Etki ve kullanılış: İdrar arttıncı, kurt düşürücü ve kuvvet verici etkilere sahiptir. Acı lezzetli ve zehirli olan alkaloitlerden kurtulmak için tohumlar kaynar suda haşlanır, haşlama suyu atüır ve kabuğu soyulduktan sonra yenilir. Kavrulmuş tohumlar bazen kahve yerine de kullanılmaktadır.

Termiye Konya’da şeker hastalığına karşı da kullanılmaktadır. Bir miktar termiye kahve tavasında kavrulur, değirmende çekilir ve elde edilen tozdan, sabahlan aç kamına, bir kahve kaşığı alınır. Kan ve idrarda şekerin normale döndüğü iddia edilmektedir (1).

Kullanılış şekli: Dekoksiyon (% 2) günde 2-3 ‘ bardak içilir.

Termiye tohumunun “Tatlı” (alkaloit miktarı düşük) ve “Acı” (alkaloit miktarı yüksek) olmak üzeer iki varyetesi vardır. Kuvvet verici olarak tatlı varyetenin kullanılması uygundur.

Es, S.: Konya’da şeker hastalığı sağlatma ilaçlan – Türk FolklohAraştırmalan 18 (359): 8685 (1979).

Toksikolojik etki: Bitki veya tohumlarının yenmesi, sarılık arazları ile belirlenen, tehlikeli zehirlenmeler yapmaktadır. Hayvanlarda da zehirlenmeler görülür. Koyunların bu bitkinin zehirli bileşiğine karşı Özel bir dayanıklılığı bulunmaktadır. Tohumlar kaynar suda haşlandıktan veya kavrulduktan sonra yenildiğinde zehirlilik etkisi görülmemektedir.

Diğer isimler: Acıbakla, Delicebakla, Gavur-baklası, Lupen, Kurtbaklası, Mısırbaklası, Termiye, Tirmis, Yahudibaklası gibi isimler yetiştirilen veya yabani Lupinus türlerine verilen isimlerdir.

TURP TOHUMU

Raphanus sativus L. (Cruciferae) türünün olgun tohumlandır. Bu tür sarı çiçekli ve bir yıllık bir bitkidir. Birçok çeşitleri kökü veya tohumu için yetiştirilir.

Tohumlar sabit yağ (% 35-50) ve glikorafanin ismi verilen kükürtlü bir glikozit taşır. Bu glikozit hidroliz sonunda, mikrop öldürücü etkiye sahip bir hardal esansı verir..

Turp tohumu, Avrupada pek tanınmamasına karşılık, Osmanlı tababetinde geniş bir kullanılış alanı bulmuştur. Birçok terkibin (macun) içinde turp tohumu bulunur. Uyarıcı, iştah açıcı, safra söktürücü ve mikropların üremesini önleyici etkileri vardır.

Turpun salgın hastalıkları önleyici etkisi pek eski’ devirlerden beri bilinmektedir. Mısırda Keops ehramının yapımı sırasında, salgın hastalıklardan korumak için, işçilere soğan ve sarımsak ile birlikte turp yedirildiğini biliyoruz (2).

ÜVEZ KURUSU

Sorbus domesüca L. (Rosaceae) türünün kurutulmuş meyvalarıdır. Bu tür genellikle 5-10 m yükseklikte, kışın yapraklarım döken, beyaz çiçekli bir ağaçtır. Yapraklar tüysü, 7-11 çift yaprakçıklı, yap-rakçıklar dişli kenarlı. Meyva 15-20 mm çapında, küre veya armut biçiminde, yeşilimsi sarı, kırmızı veya esmer kırmızı renklidir. Kuzey Anadolunun Batı bölümü, Marmara bölgesi ve Trakyada yabani olarak yetiştiği gibi, meyvası için bahçelerde de yetiştirilmektedir.

Meyvalar tanen (% 1-2), uçucu yağ, organik asitler (% 6-7) ve renk maddeleri taşımaktadır. Yapraklarda da tanen bulunmaktadır.

Meyvalar ve yapraklar kabız etkilerinden dolayı, infusyon halinde (% 5) dahilen kabız olarak kullanılmaktadır .

ASMA YAPRAĞI

V. vinifera L. türünün kurutulmuş veya taze yaprağıdır. Bu türün birçok kültür formları Türkiyede geniş bir şekilde yetiştirilmektedir.

Siyah üzüm yaprağı, tanen miktarının yüksek olması nedeniyle, dahilen infusyon (% 5) halinde kabız ve kan kesici olarak, taze yapraklar haricen yara iyi edici ve çıban açıcı olarak kullanılmaktadır.