Öbür taraftan artmış asit üretimi sonucu metabolik asidoz 15 mEq/L aşan anyon aralığı (gap) ile birliktedir. Bunun oluştuğu şartlar böbrek yetmezliği, diyabetik ketoasidoz, laktik asidoz, methanol içimi, salisilat intoksikosyonu ve etilen glikoz içimidir. Akciğerler hipervantilasyon yoluyla kan PCO2 sini düşürerek hidrojen konsantrasyonunu normale çevirirler. Uzun süren metabolik asidozda dakika vantilasyonu PCO2 nr 10-15 mmHg ye düşürmeye yetecek kadar artabilir. Nomogramdaki IV ile işaretli karalanmış olan metabolik asidozun emniyet sınırlannı gösterir.

Metabolik asidozun tedavisi altta yatan sebebin bulunarak düzeltilmesine dayanır. Genelde bu yeterlidir. Bazı durumlarda özellikle anyon aralığının arttığı olgularda alkali vermek gerekebilir. Plazma bikarbonat konsantrasyonunu normale çevirmek için gerekli bikarbonat miktarı mevcut plazma bikarbonat konsanstrasyonunu normal değeri olan 24 mEq/L çıkarıp sonucu tüm vücut sıvısının yarısı ile çarparak tahmin edebiliriz. Bu faydalı bir amprik formüldür. Pratikte plazma bikarbonatını normale döndürecek kadar bikarbonat vermek tavsiye edilmez.

Konsantrasyonu 5 mEq/L yükselterek klinik durumu tekrar değerlendirmek daha iyidir. Sodyum bikarbonat vermek fazla miktarda sodyum içeriği bakımından sıvı yüklenmesine sebep olabilir ve asidozu haddinden fazla düzeltebilir. Metabolik alkalozlu hastaların uzun vadede tedavisinde ister sodyum bikarbonat tabletleri isterse diet düzenlenmesi ile olsun yeterli alkali verilmelidir. Kronik metabolik asidozlu hastalarda bikarbonat kaybını minimale indirmek için çaba sarfedilmelidir.