Etiket: Şifalı Bitki A

ACEM KUDRETHELVASI

ranjabin):

Aihagi pseudalhagi (Bieb.) Desv. (Syn: A. ca-melorum Fisch.) veya .A. mannifcra Desv. (Syn: A. maurorum Medic.) (Leguminosae) türünden İran ve Afganistanda elde edilir. Aihagi türleri kırmızı çiçekli, dikenli ve çalı görünüşünde b: kilerdir. Anadolu, İran, Afganistan, Kuzey Afrika ve Suriye bölgelerinde bulunur ve “Deve dikeni” ismiyle tanınır.

Acem kudrethelvası esmer renkli ve tatlı lezzetli bir kütledir. Ağızda acımsı bir lezzet bırakır. Hemen hemen tamamen mellitoz isimli şekerden yapılmıştır. Tad verici, müshil ve kurt düşürücü olarak Yakın Doğu ülkelerinde kullanılmaktadır.

Acem kudrethelvasını veren bitkilerin Anadoluda yetişmesine karşılık, bu bitkilerden kudrethelva-st elde edilip edilmediği bilinmemektedir.

Aihagi türlerinin yapraklan idrar arttırıcı, balgam soktürücü ve müshil etkilere sahiptir.

AYÇİÇEĞİ TOHUMU

Helianthus annuus L. (Compositae) türünün olgun meyvalandır. Bu tür bir yıllık, san çiçekli, otsu

bir kültür bitkisidir. Memleketimizde bilhassa yağ elde etmek için yetiştirilmektedir.

Meyvalarda % 35-50 arasında sabit yağ bulunmaktadır (4), Bu yağ “çiçek yağı” ismi altında yemeklik olarak kullanılır.

İdrar aıttıncı ve göğüs yumuşatıcı etkilere sahiptir. Haricen lapa halinde, çıbanları olgunlaştım makta kullanılır. Soğuk algınlıklarına ve solunum sistemi hastalıklarına karşı aşağıdaki preparat başarı ile kullanılır. 50 gr ayçiçeği meyvası 500 gr su ile 350 gr kalıncaya kadar kaynatılır, bezden süzülür. Sıvı kısmın üzerine 150 gr cin ve 150 gr şeker ilave edilir. Bu karışımdan günde 3-4 defa 1-2 çay kaşığı içilir.‘

Çiçek ve yapraklar ateş düşürücü ve balgam soktürücü bir etkiye sahiptirler.

Diğer isimler: Gündondü, Günebakan, Ayçiçeği tohumu.

AMBERPARİS KÖKÜ

Berberis vulgaris L. (Berberidaceae) türünün kurutulmuş kökleridir. Bu tür 1 m kadar bir yüksekliğe erişebilen, çalı görünüşünde, dikenli ve sarı çiçekli bir ağaççıktır. Meyvası olgunlukta kırmızı renkli olarak kalır. Gövde ve kökün iç kısmı parlak sarı renklidir. Kuzey Anadolu bölgesinde yetişir.

Bileşim: Alkaloitler (berberin, columbamin, jatrorrhizin, palmatin ve diğerleri) taşımaktadır.

Etki ve kullanılış: Amberparis (2) kökü veya kök kabuğu (Cortex Berberidis radicis) iştah açıcı, ateş düşürücü ve kuvvet verici etkilere sahiptir. İnfusyon (% 2), günde 2-3 bardak içilir.

‘tnB. crataegina DC. (Karamukdikeni (3).Dikenü-zümü): 2 m kadar yükselebilen, çalı görünüşünde, san çiçekli bir bitkidir. Meyvalar olgunlukta siyah bir renk alır. Anadoluda yaygın bir türdür.

Bu türün kökleri yukarıdaki türün kökleri yerine kullanılabilir. Meyvaları (Fructus Berberidis crataeginae) tanen, organik asitler (malik, tartrik, sitrik) ve vitamin C taşımaktadır, idrar arttırıcı ve balgam söktürücü olarak, infusyon halinde, kullanılır. Türkiye’nin bir ihraç ürünüdür.

Sivas bölgesinde, taze veya kuru meyvalarından

1 – Baytop. T. und Terzioğiu, A.: Cber die osmanischen Ambra Tabletten Beitrage zur Geschıchte de Pharmazie 30 (2): 14 (1978).

2- Arapça “Amirbaris” kelimesinden.

3 – Agrostemma githago L. (Caryophyllaccae) türüne de “Karamuk” ismi verilmektedir

hazırlanan hoşaf, şurup veya Garaş (kara aş) ismi verilen tatlı halinde gıda olarak kullanılmaktadır (1). Meyvalarm ekşi lezzetli olması bu tatlılara mayhoş bir lezzet verir.

Bu türün yapraklan (Folium Berberidis crata eginae) meyvalar gibi kullanıldıktan başka, bulgur pilavı ve çorba gibi yemeklere lezzet vermek (ekşi lezzet) için katılır (Konya bölgesi).

Diğer isimler: Kadıntuzluğu, Karamuk ağacı, Sarı ağaç, San çalı, Sarı odun.

Etki ve kullanılışı: Gaz söktürücü, iştah açıcı, süt arttıncı ve uyku verici gibi etkileri bulunmaktadır. Uygulamada bilhassa gaz söktürücü olarak kullanılmaktadır.

Bazı içkilerin (rakı, anizet gibi) yapımında kullanılmaktadır. Sezai Deymer rakıda anason esansının miktar tayini için kolay bir metot tarif etmiştir

Kullanılış şekli: Toz 0.5 • 1 gr, günde bir iki defa, İnfusyon (% 1-2), günde 2-3 bardak içilir,

Diğer isimler: Enison, Mesirotu (Burdur, Karamanlı), Raziyaneirumi

ARABİSTAN ZAMKI

Acacia senegal Willd. (Syn: A. verek Guill. et Perr.) ve buna yakın türlerin dallarının yaralanması sonucu meydana gelen bir zamktır. Arabistan zamkı ağacı 2-6 m yükseklikte, pennat yapraklı, san çiçekli ve dikenli bir ağaç olup bilhassa Kuzeydoğu Afrikada (Sudan bölgesi) yetiştirilmektedir.

Dış görünüş: Beyazımtrak sarı renkli, dış yüzü donuk, çatlaklı, iç yüzü parlak ve şeffaf, az çok yuvarlak şekilli parçalardır. Kokusuz ve yavan lezzetlidir. İki kısım suda, yavaş yavaş ve fakat tamamen erir.

Bileşim: Arabik asidin kalsiyum, magnezyum ve potasyum tuzundan (Arabin) yapılmıştır.

Etki ve kullanılış: Tedavi etkisi zayıftır. Göğüs yumuşatıcı, koruyucu ve kann ağrılarını dindirici olarak kullanılır. Eczacılık, kumaş, boya ve matbaacılık alanlarında önemli bir maddedir. Yapıştırıcı madde olarak da kullanılmaktadır.

Kullanılış şekli: Dahilen 5-10 gr arabistan zamkının 200 mi suda eritilmesi ile elde edilen emülsiyon verilir.

,. Diğer isimler: Arap zamkı.

SAMAK (Succus Acaciae): A. senegal Willd. türünün yeşil meyvalarının ezilmesi ile elde edilen usarenin uçuruhnası sonucu meydana gelen mahsuldür

Eskiden kabız olarak (günde 1-4 gr) kullanılırdı. Bugün bu drog yerine Kâthindî (Catechu) kullanılmaktadır.