ADASOĞANI

Urginea maritima (L.) Baker (Syn: Scilla maritima L.) (Liüaceae) türünün sonbaharda toplanıp, dilimler halinde kesildikten sonra, kurutulmuş soğan yapraklarıdır. Bu tür 50-150 cm yükseklikte, sonbaharda beyaz renkli ve altı parçalı çiçekler açan, çok yıllık ve soğanlı bir bitkidir. Güney Anadolu bölümünde (Antalya civarında yaygındır) kumluk, kayalık ve kurak yerlerde yetişir.

Dış görünüş: 1 cm kadar genişlikte, 3-5 cm uzunlukta, sarımsı veya pembemsi renkli parçalardır. Hemen hemen kokusuz, keskin ve acı lezzetlidir.

Bileşim: Şekerler, tanen, organik asitler ve glikozitler (% 0.3) taşımaktadır. Tedavide bilhassa sillaren-A kullanılmaktadır.

Etki ve kullanılış: Eski Mısırlılar döneminden beri tedavide kullanılan bir drogdur (2,3)-  Bilhassa idrar  arttırıcı ve kalp  kuvvetlendirici olmak kullanılır. Zehirli bir drog olduğundan ancak hekim tavsiyesine göre kullanılmalıdır. Taze drog tahriş edicidir ve dahilen alındığı zaman kusma ve  ishal  yapar.

Kullanılış şekli: Toz, 0.1 gr, günde 3 defa hap

veya güllaç halinde alınır.

Diğer isimler: Aksoğan, Ayısoğam, Beyazsoğan, Loteşirsoğanı, Nuteşirsoğanı, Ölüsoğanı, Şalgaba (Mersin: Silifke).

Toksikolojik etki: Glikozitler nedeniyle kuvvetli bir kalp  zehiridir. Tahriş edici etki kalsiyum oksalat kristallerinden ileri gelir. Hayvanlar yaprak ve soğanlarını yemezler, İnsanlarda zehirlenmeler genellikle Adasoğani preparatlannın tıbbi miktarın üzerinde alınması ile görülür.’

Kuzey Afrika’da yetişen ve “kırmızı varyete” denilen varyetenin soğanları (Bulbus Scillae nıbrae) taşıdığı sillirozit isimli glikozit nedeniyle çok zehirlidir. Bu nedenle bu varyetenin soğanlarından fare mücadelesinde kullanılan preparatlar yapılmaktadır,

Pancraüum maritimuçı L. (Amaryllidaceae) (Kumzambağı): Beyaz çiçekli, büyük soğanlı ve geniş yapraklı bir bitkidir. Deniz kenarındaki kumluklarda yetişir. Çiçekler ilkbaharda meydana gelir, Anadolu sahillerinde (Şile, Alanya) yaygın bir bitkidir

Soğanları bazen yanlışlıkla, Adasoğani yerine, kullanılmaktadır. Soğanların kusturucu bir etkisi bulunmaktadır.