Ornithogalum umbellatum L. (Lıliaceae) ve buna benzer diğer türlerin taze yumrusudur. Bu tür 20-30 cm yükseklikte, beyaz çiçekli, otsu ve çok yıllık bir bitkidir. Çiçekler gövdenin ucunda ve 8-20 tanesi bir arada bulunur. Anadoiuda yaygın bir türdür.
Yumruları Dioscorides döneminden beri kusturucu ve çıban açıcı olarak tanınmıştır. Taze veya pişmiş yumru çıban üzerine sarılır ve çıbanın olgunlaşıp açılması sağlanır.
Anadoluda 30 kadar Ornithogalum türü bulunmaktadır. Bunlardan aşağıdaki türler sebze olarak kullanılır.
O. comosum L. – Bitki sebze olarak kullanılır.
O. lanceoîatum Labill. – Yapraklan Güney Anadolu’nun dağ köylerinde sebze olarak kullanılmaktadır.
O. latifolium Baker – Yaprakları sebze olarak yenir.
O. pyrenaicum L. – Yapraklan sebze olarak yenir.
1O. sibthorpii W. Greuter (Syn: O. namım Sibth. et Sm.) – Çiçekli ve yumrulu bitki, ilkbaharda İstanbul pazarlarında “Çiğdem” ismi altında satılır ve sebze olarak kullanılır.
Ornithogalum türlerinin, bilhassa soğanlarında, kalbe etkili bazı zehirli bileşikler (konvallatoksin ve diğer glikozitler) ve saponinler taşıdığı bilinmektedir. Bu nedenle yumruların yüksek miktarlarda yenilmesi bazı zararlı etkiler meydana getirebilir (2).
Kurutulmuş Akyıldız soğanı, Anadolunun bazı bölgelerinde (Konya) toz edildikten sonra, salep yerine, dondurma yapımında kullanılmaktadır. Bu bitkinin yumruları müsilaj taşıdığından dondurmaya bir kıvam vermektedir.
Akyıldız yumrusu tozu bol miktarda iğne şeklinde kristaller ve az miktarda, çaplan 18-28 mikron arasında değişen, nişasta taneleri taşıması nedeniyle diğer bitkisel droglardan mikroskobik analiz sonucu kolaylıkla ayrılabilir.