Belirti Çizelgeleri Nasıl Kullanılır?

Çizelgeler, hekiminizin yerini almak üzere değil, ne zaman doktorunuzu aramanız gerektiğine karar vermenize yardımcı olmak üzere hazırlanmıştır. Yalnızca yol gösterici talimatlardan oluşmuşlardır ve belli olgulara ilişkin olarak, yalnızca doktorunuz tarafından doğru biçimde verilebilecek tıbbi tavsi­yenin yerini alamazlar.

Bazı çizelgelerde, belirtilerin kendiliklerinden hafifleyip hafif­lemediklerini görmek için bekle­meniz önerilecektir. Tüm durum­larda, sağduyunuzu ön planda tutun; belirtiler şiddetlenir veya sizi kaygılandıracak seviyeye gelirse, vakit kaybetmeden dokto­runuzu arayın.

Düzen Belirti Çizelgeleri Dört Kategoriye Ayrılmıştır:

■ Genel belirtiler (bu çizelgeler genellikle herkes için geçerlidir)
■ Kadınlarda baş gösteren belirtiler
■ Erkeklerde baş gösteren belirtiler
■ Bebek ve çocuklarda baş gösteren belirtiler

Doğru Çizelgeyi Bulmak

İlk olarak, belirtiyi tanımlayın. Belirtinin genel mi, yoksa yaşa veya cinsiyete özgü mü olduğuna karar verin. Örneğin, bebeğiniz kusuyorsa, tüm yaşlar için geçerli olan çizelgeden ziyade, Bebeklerde Kusma çizelgesinde, teşhise yönelik daha iyi bir yol gösterileceğini bilin.

Çizelgeleri Nasıl Kullanmalı?

Her bir çizelgede, bir belirti başlığı ve onu takiben kısa bir tanım veya başka tanıtıcı bilgiler bulunmak­tadır. Belirtiniz için uygun çizel­geyi bulduğunuzdan emin olmak için başlığa ve kısa tanıma bakın.
İlk soruyu cevaplayarak başlayın. Çizelgenin sol üst kısmından başlayıp sağ alt kısmına doğru ilerlemeniz önemlidir. Soruların diziliş sırası, olası uygun teşhise ulaşmanızda önem arz eder.

Her Bir Belirti Çizelgesi aşağı­daki Bölümlere Ayrılmıştır:

SEMPTOMLAR

Bu bölüm, bir “evet” ya da “hayır” cevabı gerektiren sorular içerir. Bir “evet” cevabı verdiğinizde, sizi başka bir soruya veya Harekete Geçmek bölümüne yönlendiren, sağ tarafa doğru çizilmiş oku takip edin. Bir “hayır” cevabı verdi­ğinizde, sizi bir sonraki soruya yönlendiren, aşağı doğru çizilmiş olan oku takip edin. Çizelgenin Harekete Geçmek bölümüne ulaşana kadar, okları takip ederek soruları yanıtlamaya devam edin.

Bu bölümde sunulan tavsiyeler aşağıdaki gibidir:

■ Hemen doktorunuzu arayın. Doktorunuzu arayın ve belirtile­rinizi, ne zaman başladıklarını, nasıl farkına vardığınızı ve kendi kendine tedavi anlamında ne yaptı­ğınızı anlatabilecek durumda olun.

■ Doktorunuzu arayın veya Doktorunuza görünün. Uygun olduğunuzda doktorunuzu arayın veya yakın bir zaman için randevu alın. Belirtilerinizi, ne zaman başladıklarını, nasıl farkına vardı­ğınızı ve kendi kendine tedavi anlamında ne yaptığınızı anlatabi­lecek durumda olun.

Bazı durumlarda, doktorunuzu aramadan önce, belirtilerinizin hafifleyip hafiflemediğini görmek için günler veya haftalar boyunca beklemeniz önerilecektir. Yine de, sağduyunuzu ön planda tutarak, eğer belirtileriniz sizi kaygılandırıyorsa vakit kaybetmeden doktoru­nuzu arayın.

Genel Semptomlar ve Öneriler

DEPRESYON
Depresyon, üzüntü, ümitsizlik veya çaresizlik gibi duygu­lara yol açar. Çoğu kişi için, depresyon geçici bir ruh halidir. Diğerleri içinse, gerek fiziksel gerekse duygusal belirtileri olan, güçsüz bırakan bir hastalıktır.

BAŞ DÖNMESİ
Baş dönmesi, sersemlik veya sarsaklık hissetme gibi bir denge­sizlik halidir. Baş dönmesi, birçok sağlık sorununun belirtisidir. Baş bölgesindeki bir yaralanmadan sonra oluştuğunda veya baş dönmesi ile birlikte hareket edememe, nefes alıp vermekte zorlanma veya bulanık görme de söz konusu olduğunda, durum, aciliyet teşkil eder.

UYUKLAMA
Uyuklama, uyanmada veya uyanık kalmada zorluk çekme halidir. Kısa süreli uyuklamaya, yeterince uyuyamama gibi, yaşam tarzından kaynaklanan faktörler yol açıyor olabilir. Uzun vadeli uyuklamanın temelinde, fizyolojik veya psiko­lojik nedenler yatıyor olabilir.

BAŞ AĞRISI
Baş ağrıları, kaslarda gerginlik veya aşırı alkol tüketimi gibi, çok çeşitli faktörlerden kaynaklanıyor olabilir. Baş ağrıları, grip gibi genel hasta­lıklarda da meydana gelebilir. Sersemlik veya yüksek ateş gibi belirtileri beraberinde getiren baş ağrıları, ciddi bir sağlık sorununun haber­cisi olabilir ve en kısa sürede doktorunuzun dikkatine sunulmalıdır.

İŞİTME KAYBI
İşitme kaybı, işitme yetisinin tamamen yok olması veya az işitme şeklinde baş gösterebilir. İşitme kaybı ile birlikte, kulak ağrısı, basınç veya akıntı da oluyorsa, bu genellikle bir enfeksiyonun habercisidir. Baş dönmesi, denge kaybı, mide bulantısı veya kusma da söz konusuysa, sinirsel veya kemik­lerle ilgili bir bozukluğa işaret edebilir ve doktorunuzun dikkatine sunulması gerekir.

KULAKLARDA ÇINLAMA
Etrafta hiç ses yokken gürültü işitme halidir. Ses, ıslık, tıslama, uğultu veya vuruş sesi gibi olabilir. Genel­likle, ciddi bir sağlık sorunu söz konusu değildir. Ancak, çınlama başka belirtileri de beraberinde getiriyorsa, ciddi sorunların habercisi olabilir.

KULAKTA AĞRI VEYA BASINÇ
Kulağın içinde veya çevresinde meydana gelen her türlü ağn, hassa­siyet zonklama veya basınç, bu kapsamda incelenebilir. Kulaklarda oluşan ağrı, genellikle soğuk algınlığı veya alerjinin beraberinde getirdiği bir durumdur. Kulak ağrısı, aynı zamanda, kulak kirinden veya çenedeki bir problemden kaynaklanıyor da olabilir. Bebeklerde ve çocuklarda görülen kulak ağrısının sebebi genellikle kulak iltihabıdır.

DIŞ AĞRISI
Bir veya daha fazla dişinizde veya diş etlerinizde meydana gelen hafif veya şiddetli ağrı, çürük, apse veya diş eti hastalığından kaynaklanıyor olabilir. Yaygın olarak görülen bu rahatsızlıklarda diş dokto­runuza görünmeniz gerekir. Diş ağrısı, yüz, boyun veya göğüs bölgesinde ağrıyı veya nefes alıp vermede güçlük çekmeyi de beraberinde getiriyorsa, daha karmaşık ve potansiyel olarak ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabilir.

ŞİŞ BEZELER
Boyunda, koltuk altında veya kasıklarda oluşan şiş bezeler, genellikle grip gibi rahatsızlık­lardan kaynaklanır ve genel­likle geçicidir. 2 aydan uzun süre şiş kalan bezeler, daha ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabilir ve şiş bezelerin doktora gösterilmesi gerekir.

BOĞAZ AĞRISI
Boğazda ağrı, acıma, hassa­siyet, yanma veya rahatsızlık, birçok farklı viral ve bakte­riyel enfeksiyonun belirtileridir ve her yaştan insanda ortaya çıkabilir. Boğaz ağrısı aynı zamanda birçok çocuk hastalı­ğında da ortaya çıkar.

GÖRME KAYBI VEYA BOZUKLUĞU
Görme yetisinde meydana gelen ani bir değişim veya görme kaybı, doktorunuza görünme­nizi gerektirir. Bulanık görme, özellikle de yaşın ilerleme­siyle birlikte, olağan dışı bir durum değildir; genellikle yavaş yavaş ilerler ve gözlük, kontakt lens kullanarak veya ameliyat (katarakt vakalarında) yoluyla düzeltilebilen bir odaklanma sorunundan kaynaklanır.

SAÇ DÖKÜLMESİ
Saçlarınızın veya vücudunuzun diğer bölgelerindeki tüylerin aniden veya zaman içinde, gittikçe dökülmesi veya zayıflaması durumudur. Başka belirtileri beraberinde getirmeyen yavaş saç dökülmesi veya zayıflaması yaygın bir durumdur. Ancak, genel sağlık sorunlarıyla birlikte saç dökülmesi söz konusu olduğunda, doktora görünmek gerekir.

KALÇA AĞRISI
Kalçada ağrı, şişlik, morluk veya hassasiyet genellikle kemiklerinizde, tendonlarınızda veya bağlarınızda bir incinmeye işaret eder. Ağrı ile birlikte ateş, uyuşma veya karıncalanma da varsa, belirtileriniz kemikler, eklemler veya sinirlerle ilgili bir hastalıktan kaynaklanıyor olabilir. Doktorunuza görünün.

DİZ AĞRISI
Dizde ağrı, şişlik, morluk veya hassasiyet genellikle kemiklerinizde, tendonlarımzda veya bağlarınızda bir incinmeye işaret eder. Ağrı ile birlikte ateş, uyuşma veya karıncalanma da varsa, belirtileriniz kemikler, eklemler veya sinirlerle ilgili bir hastalıktan kaynaklanıyor olabilir. Doktorunuza görünün.

BİLEKLERDE VEYA ELLERDE AĞRI
Bileklerde veya ellerde ağrı, şişlik, morluk veya hassa­siyet genellikle kemiklerinizde, tendonlarınızda veya bağları­nızda bir incinmeye işaret eder. Ağrı ile birlikte ateş, uyuşma veya karıncalanma da varsa, belirtileriniz kemikler, eklemler veya sinirlerle ilgili bir hasta­lıktan kaynaklanıyor olabilir.

AYAK BİLEKLERİNDE VEYA AYAKLARDA AĞRI
Ayak bileklerinde veya ayaklarda ağrı, şişlik, morluk veya hassa­siyet genellikle kemiklerinizde, tendonlarınızda veya bağları­nızda bir incinmeye işaret eder. Ağrı ile birlikte ateş, uyuşma veya karıncalanma da varsa, belirtileriniz kemikler, eklemler veya sinirlerle ilgili bir hastalıktan kaynaklanıyor olabilir.

OMUZ AĞRISI
Omuzda ağrı, şişlik, morluk veya hassasiyet genellikle kemiklerinizde, tendonlarınızda veya bağlarınızda bir incinmeye işaret eder. Ağrı ile birlikte ateş, uyuşma veya karıncalanma da varsa, belirtileriniz kemikler, eklemler veya sinirlerle ilgili bir hastalıktan kaynaklanıyor olabilir. Doktorunuza görünün.

BOYUN AĞRISI
Boynunuzda meydana gelen her türlü ağrı, tutulma, şişlik, yumrular veya kasılmalardır. Boyun ağrısı ve katılığı çoğunlukla kas kasılma­larının sonucu olarak ortaya çıkar. Ancak, başka belirtilerle birlikte ortaya çıkan boyun ağrısının tıbbi değerlendirmeye tabi tutulması gerekir.

UYUŞMA VEYA KARINCALANMA
Uyuşma veya karıncalanma, ciltte az his olması veya hiç his olmaması veya iğne batıyor gibi bir his olması halidir. Uyuşma veya karıncalanma pek çok hastalığın belirtisidir. Ancak hareket edememe ile birlikte meydana geldiğinde, her iki belirti de aciliyet teşkil edebilir.

TIRNAKLARLA İLGİLİ SORUNLAR
Ayak ve el tırnaklarında meydana gelen sorunlar genel­likle tırnağın etrafındaki ciltte bir iltihaplanma veya bir enfeksiyon olmasından kaynak­lanır. Sürekli olarak ağrı yapan iltihaplı bir tırnağın doktora gösterilmesi gerekir.

ÖKSÜRÜK
Öksürük, en yaygın olarak görüleni solunum yolu enfek­siyonu olmak üzere, bir çok hastalığın belirtisidir. Kanlı öksürük, nefes darlığı ile birlikte gelen öksürük veya ateşle birlikte uzun süreli öksürme, doktora başvurul­ması gereken bir hastalığa işaret edebilir.

NEFES DARLIĞI
Zor ve hızlı nefes alıp verme veya akciğerlerden içeri ve dışarı hava alıp verememe, nefes darlığına işaret eder. Hemen her zaman doktorunuzun dikkatine sunul- ması gereken bir rahatsızlığın habercisidir. Göğüste ağrı ya da yüz veya karın bölgesinde şişliği de beraberinde getirdiğinde, acilen tedavi edilmesi gerekir.

HIRILTI
Hırıltı, garip bir ses çıkararak veya zor nefes alıp verme kapsamında ele alınır. Nefes alıp verirken hafif bir rahatsızlık duymadan hava giriş çıkışının hayati tehlike arz edecek şekilde kısıtlanma­sına kadar değişik şekillerde gözlemle­nebilir. Nefes alıp vermede zorlanma söz konusuysa doktora görünmek gerekir. Bronşiyolit ve kuş palazı, bebeklerde ve çocuklarda hırıltıya yol açabilir. Bronşiyolit berabe­rinde hızlı ve az nefes alıp vermeyi de getirir. Seste çatallaşma ve gürültülü öksürük kuş palazının belirtileridir. Bu iki durumdan herhangi biri söz konusuysa çocuğunuzun doktoruyla konuşun.

GOGUS AĞRISI
Boyun bölgesinin altında ve karın bölgesinin üstünde oluşan her türlü ağrı göğüs ağrısı olarak nitelendirilir. Göğüs ağrısına, ciddiyeti bakımından hafif rahatsızlık verenlerden hayati tehlike arz edenlere kadar, bir çok hastalık sebep olabilir. En ciddi olanlar, kalp ve akciğer rahatsızlıklarıdır. Çoğunlukla, en kaygı veren göğüs ağrısı, ağrıdan ziyade bir şişkinlik, baskı, daralma veya yırtılma hissi olarak algılanan bir rahat­sızlığa yol açar. Sindirim sistemi, kas, kemik veya sinir bozukluk­larından kaynaklanan göğüs ağrıları da yaygındır ancak genellikle o kadar ciddi değildir.

TEKRAR EDEN KARIN AĞRISI
Karın bölgesinde (göğsün altı ile kasıkların üstü arasında kalan bölge) aylardır veya yıllardır tekrar eden ağrılar bu kapsamda ele alınır. Tekrar eden karın ağrısı, hafif olanlardan hayati tehlike arz edenlere kadar pek çok farklı hastalıktan kaynaklanabilir.

ŞİDDETLİ VEYA ANI KARIN AĞRISI
Karın bölgesinde (göğsün altı ile kasık­ların üstü arasında kalan bölgede) aniden bir ağrı hissetmek, genellikle ciddi bir duruma işaret etmez. Ancak, ağrı şiddetliyse hayati tehlike arz eden bir durum söz konusu olabilir.

KABIZLIK
Kabızlık – az, ağrılı, kuru, sert veya rahatsızlık verici biçimde dışkılama – lif bakımından yetersiz kalan bir beslenme biçiminden, yeterince su içmemekten, egzersiz yapmamaktan, bağırsaklardaki bozuk­luklardan, anüs veya rektum iltihaplanmalarından, hormonal değişimlerden ve ilaçlardan kaynaklanabilir.