Matva sylvestris L. (Büyük ebegümeci) veya M. neglecta Wallr. (Syn: M. rotundifolia L.) (Karagöz ebegümeci, Küçük ebegümeci) (Malvaceae) türünün taze veya gölgede kurutulmuş yapraklandır. Her iki tür de çok yıllık, otsu ve mor çiçekli bitkilerdir. Bu türler, çiçeklerindeki korolla boyu ile birbirinden kolaylıkla ayırt edilebilir. M. sylvestris tü
1 – Frohne, D. ve ark.: Acoiour atias of poisonous pfants 61, London (1984).
ründe korolla uzunluğu 14-25 mm olduğu halde M. neglecta türünde en fazla 18 mm olmaktadır. Her iki tür de Anadoluda yaygın olarak yetişmektedir.
Dış görünüş: Yeşil renkli, tüylü ve uzun saplı yapraklardır. Yaprak ayasının biçimi elde edildiği türe göre değişir. M. syhestris türünde yaprak îobları sivri, M. neglecta türünde ise loblar küttür. Hafif kokulu ve yavan lezzetlidir.
Bileşim; Müsilaj (% 15-20), glikoz ve pektin taşımaktadır.
Etki ve kullanılış: Taşıdığı müsilaj nedeniyle, diğer müsilajlı droglar gibi, koruyucu ve yumuşatıcı bir etkiye sahiptir. Solunum ve sindirim sistemi tahrişleri ve iltihaplarında koruyucu olarak çok kullanılır. Taze yapraklarından hazırlanan lapa, cilt üzerindeki çıban ve yaraların ağrılarını dindirmek için, tülbent arasında, deri üzerine konulur.
Genç bitkiler sebze olarak kullanılır (1, 2).
Memleketimizin kırsal bölgelerinde, taze Ebegümeci dalı çocuk düşürücü olarak kullanılmaktadır. Yaprakları alınmış olan taze dal rahim içine sokulur. Ebegümeci dalı yumuşak lifli olduğundan rahmi delmez. Meydana gelen mekanik etki ve oluşan enfeksiyon nedeniyle gebelik önlenebilir. Özel bir etkisi bulunmamaktadır. Bu husus sıçanlar üzerinde yapılan deneyler ile gösterilmiştir (3).
Memleketimizde ebegümeci dalının çocuk düşürücü olarak kullanılışı oldukça yaygındır. Hattâ kış aylarında ihtiyaç olduğundan taze ebegümeci dalı bulmak olanağı olmadığı düşünülerek ebegümeci dallarını tuzlu suda muhafaza eden şahıslar bile vardır. Enfeksiyonu önlemek için kullanmadan önce taze dal kaynar suya veya alkole batınlmalıdır.
Ebegümeci dalının rahme konması ile meydana gelen infeksiyon bazen kullanan şahsın hayatını tehlikeye sokacak bir nitelik kazanır. Bu nedenle ebegümeci dalı ile çocuk düşürmeye teşebbüs edil-
memesi tavsiye edilir.. Diğer isimler: Eberrigümeci.