Organ Nakli

organ

Artık doktorlar vücudun birçok parçasını – kalçadan kalbe ve aradaki birçok parçayı – mekanik cihazlar ve organ nakli ile değiştirebiliyorlar. Tıp araştırmaları yavaş da olsa hücre nakli ile sağlıklı bir kişiden hücre alıp başka birinin hasta organını iyileştirmek yolunda ilerlemeler kaydediyor.

Kornea gibi bazı yeni organ­ların her zaman insan donörlerden gelmesi gerekirken vücudun diğer parçalan metal veya plastikten yapılan cihazlarla veya hayvan­lardan alman parçalarla değiştiri­lebilir. İlerleyen sayfalarda giderek artan sayıda insanın vücuduna “yerleştirilen” parçalarla ilgili örneklemeler yer almaktadır.

NAKİLLER
Kemik iliği: Kan üreten kemik iliği hücreleri nakilleri lösemi, lenfoma ve meme kanseri tedavilerinde kullanılır. Hastalıktan ya da yüksek dozda kemoterapi ile radyoterapiden etkilenen hücre­lerin yerine geçmesi için kök hücre denilen gelişmemiş kan hücreleri (sağlıklı yetişkin kan hücreleri olarak gelişirler) kan dolaşımına enjekte edilir.

Hücreler: Bazen Huntington hastalığı, Parkinson hastalığı ve kas dejenerasyonu (körlüğe neden olan başlıca nedenlerdendir) gibi hastalıkları iyileştirmeye çalışmak için kürtajla alman ceninin hücre­leri (kalp gibi organlar yerine) nakil edilebilir. Araştırmacılar çok büyük miktarlarda insan hücresi geliştirmenin yolunu bulmuş olabi­lirler. Bu da bir gün hasta organ­ların iyileşmesi için hücre nakli yapmanın yolunu açabilir.

Kornea: ABD’de her yıl 35. 000 kornea nakli yapılmakta olup en sık başvurulan nakil türüdür.

. Kalp: Kalp nakilleri bazen medyanın büyük oranda ilgisini çekse de çok sık yapılmazlar. ABD’de 1997’de sadece 2290 kalp nakli yapılmıştır.

Böbrek: Böbrek nakilleri günümüzde en sık yapılan organ nakilleridir. 1997 yılında 1200’den fazla böbrek nakli yapılmış ve bunların 3500’ü yaşayan donör­lerden alınmıştır. Böbrek naklinin diğer organ nakillerinden daha sık yapılmasının bir nedeni neredeyse herkesin iki böbrekle doğması, tek böbrekle yaşayabilmesi ve böyle­likle sağlıklı birçok insanın böbre­ğini verebilmesidir. Yine de ABD’de hâlâ 40000 kişi böbrek nakli için beklemektedir.

Karaciğer: Böbrek naklinden sonra en sık yapılan organ nakli karaciğer naklindir. ABD’de 1997de 4000 karaciğer nakli yapıl­mıştır.

Akciğer: Son yıllarda yapılan akciğer nakillerinin sayısı artmıştır. 1988’de ABD’de 22 akciğer nakli yapılmıştır. Ancak 1997’de yaklaşık 950 kişi yeni bir akciğere kavuş­muşum 100’den daha az kişiye de hem kalp, hem akciğer nakli yapıl­mıştır.

Pankreas: Pankreas nakli kendi başına ya da bir böbrek ile yapıla­bilir. 1997’de ABD’de 2000 pankreas tek başına ve 850 pankreas da bir böbrek ile nakil edilmiştir.

Mide: Mide nakilleri çok sık yapılmaz ve genelde karaciğer, bağırsak ya da pankreas ile birlikte çoklu organ nakillerinde uygulanır.

Çocuklarda Beslenmede metabolizma

Enerji, iş yapabilmek veya maddeyi değiş­tirebilmek için gereken kapasitedir. Beslenme ile ilgili olarak bu terim, besinlerde saklı olan enerji anlamında kullanılır. Ayrıca yaşamı sür­dürmek ve çalışmak için gereken enerji de bu tanıma girer.

Besinler yanarak ısı meydana getirirler. Be­sinlerin yıkımı ile sağlanan enerji, besinlerin dü­zenli alınmasıyla sürekli olarak karşılanır. Besinlerden elde edilen kimyasal enerji kas çalışmasında (kinetik enerji), beyin ve sinir aktivitesinde (elektrik enerjisi) ve doku sente­zinde (kimyasal enerji) kullanılır. Vücutta çe­şitli metabolik sistemler enerji dönüşümü yapa­bilir. Kasların mekanik aktivitesinin meydana getirdiği mekanik enerji metabolizmanın bir yan ürünüdür ve vücut ısısını korumada önem taşır.

Akut Arter Tıkanmaları ve Tedavi Yöntemleri

AKUT ARTER TIKANMALARI
Kadınlarda daha sıktır.En çok rastlanan neden arteriel embolidir.Daha ziyade mitral stenozundaki atrial fibrilasyonunda, bazan da miyokart infarktüsünde sol ventrikül endokardındaki müral trombüslerin ve trombo-ülseröz endokaritlerdeki ve daha nadir olarak  da aorta anevrizmasındaki trombüslerin kopmasıyla meydan gelir.Mitral stenozundaki emboliler daha çok supraaortik dallarda, özellikle karotislerde veya brakiosefal trunkusta olur. Genel olarak tüm embolilerin üçte biri periferik arterlerde görülmektedir. Arteriel tıkanmaların beşte biri trombozlara bağlıdır.Bunun nedeni arteriosklerotik arter hastalığıdır Nadir olarak arteritlerde, anevrizmalarda, pıhtılaşma bozukluklarında, polisitemide ve habis tümörlerde de akut arter tıkanmaları görülmektedir.
7777777777

Klinik tablo: Belirtiler tıkanmanın yerine göre değişir. Arterin karotis interna’nın tıkanmasında hemiplejiyle birlikte apopleksi yerleşir. Mezenterik arterin akut tıkanmasında paralitik ileusla birlikte akut abdomen tablosu oluşur.Periferik arterlerden birinin akut tıkanmasında o ekstremitede birdenbire ortaya çıkan şiddetli ağrı,solukluk sonraları siyanotik deri, parestezi ve hipoesteziler, nabzın alınamaması ve venöz kollaps saptanır.Tromboza bağlı akut arter tıkanmalarında önceden  bölgede kollateral damar oluşumu nedeniyle embolideki kadar şiddetli septom görülmeyebilir.

Ayırıcı tanı: En çok Phlegmasia caerulea dolens ile karışır. Derin veya yüzeyel venlerin akut tıkanması (özellikle inguinal bölgede) sonucu tıpkı arteriel akut tıkanma tablosunu andıran bir tablo ortaya çıkar: Ani ağrı, total venöz kanın geri dönmesindeki duraklama sonucu nabız alınamaması. Bacak soluk değildir, siyanotiktir ve hızla şişer. Bacağın soğuk oluşu ve periferik pülzasyonun alınamaması akut arteriel tıkanmayı düşündürürse de ödem ve siyanoz,deneyimli bir hekimi akut arter tıkanması tanısından uzaklaştırır ve boşuna bir amputasyondan hastayı korur.

Tedavi

Bacağın sarkıtılması gevşek pamuk sargı ve analjezik verilmesi ilk âcil önlemdir. Sıcak ve soğuk tatbikattan sakınılmalıdır.Hasta derhal bir kliniğe yatırılmalıdır. Transporttan önce    20 000 ü heparin (liquemin) i.v verilmesi ve bunun klinik nöbetçi hekimine yazı ile bildirilmesi gerekir. Bu sayede kollateral dolaşım korunmuş olur. Heparin’in etkisi 4 saatte sona ereceği için cerrehi girişimi engellemez.

Embolektomi: Bu amaçla Fogarty kateteri kullanılır. Tıkanan yerin saptanması için tez elden bir arteriografi yapılmalıdır. Fogarty kateteri ile tıkanan bölgenin üst kısmından artere girilir ve kateter distal bölgeye itilir. Kateterin embolosun yanından geçtiği anlaşıldıktan sonra ucundaki balon serum fizyolojikle doldurularak şişirilir ve geri çekilir. Kateter geri gelirken pıhtıyı (ki bazan bi hayli uzundur) beraberinde getirir. Bu girişimin yapılabilmesi için tıkanmadan sonra en fazla 6 saat geçmiş olmalıdır. Ne kadar erken yapılırs o kadar kusursuz olur. İlk 24 saat içinde yapanlar da vardır, ancak bu zaman içinde embolus damar duvarına iyice yapışık hale gelebilmektedir. Fogarty kateterizmi femoral ve popliteal için şok elverişlidir.

Trombolitik tedavi: Pıhtının eritilmesi amacını güden bu tedavide fibronolitik ajanlar olarak Streptase ve Urokinase kullanılır. Arteriografiyle, tıkanmanın lokazisyonu yapıldıktan sonra 8 mg dekzametazon (Dekort) i.v verilir ve kateterle artere girilerek pıhtının olduğu yere 10 000 Ü Streptase bolus olarak verilir.  Sonra dakikada 2000-4000 ü gidecek tarzda perfüzyona geçilir.Günlük perfüzyon dozu 1 000 000 Ü dir. Fibrinolitik tedavi küçük arterlerdeki pıhtının eritilmesi için yapılmaktadır, zira küçük arterlerde Fogarty kateteri ile çalışmak zordur.

Heparin(Liquemin): Fibrinolitik tedavi olanağı yoksa hasta heparinize edilir. Fibrinolitik tedaviden sonra da heparinlenme gereklidir. Önce heparine başlanır ve birlikte oral antikoagülan (Coumadin) de verilir.48 saat sonra heparin kesilir ve oral antikoagülana  haftalarca devam edilir. Bu arada protrombin zaman kontrolu ile Comuadin dozu zaman zaman ayarlanmalıdır.

Vazodilatör uygulaması: Yukarı tedavi olanaklarından yoksun bulunulan yerlerde Arteria femoralis içine heta-pridil karbinol (Ronicol ampul 100 mg ve 500 mg ) zerkedilir. İntraarteriel olarak ilkin 2 ampul Ronical 100 mg yapılır. Ertesi gün tekrarlanır. Arter içine enjeksiyon yapılamazsa i.v olarak Ronicol 500 enfüzyonu takılır. Nadir olarak ve spatik komponenti fazla olan akut tıkanmalarda bir dereceye kadar yarar sağlayabilmektedir.

Amputasyon: Son çaredir. Hasta iskemik dokulardan çıkan toksit maddelerin etksinde toksemi tablosu içine girmeden amputasyon kararının verilmesi gerekir.

Talassemi ve Tedavisi

Hemoglobin sentezindeki genetik kökenli kantitatif bozukluklarla seyreden ve belirgin şekilde mikrositer hipokrom anemi gösteren talassemi tipinde heterozigoti söz konusudur Homozigot olan majör talassemi vak’alarında ise çok defa ağır bir hemolitik anemi bulunur. Akdeniz çevresindeki ülkelerin halklarında (Kıbrıs, Türkiye, Yunanistan, İtalya v.s.) sıkça görülür.

Klinik tablo: Talassemia minor’da (heterozigot beta-talassemi)hipokrom mikrositer anemi bulunur. Hiç kaybolmayan bir subikter dikkati çeker.Splenomegali ve kemik deformiteleri hulunahilir. Genel durum iyidir, hafif bir halsizlik yakınmasının ötesinde çalışmaya engel durumları yoktur.

Laboratuar bulguları: Eritrositlerde target biçimi, bazofil granülasyonlar, periferik kanda normoblastlann bulunuşu dikkati çeker Kemik iliğinde asın derecede bir eritropoez vardır. Serum demiri ve ferritini daima yüksek bulunur. Ağır vak’alarda hemoliz belirtileri görülür Kesin tanı hemoglobin elektroforezi ile konur. Hb F % 2 fazla  HbA2 % 3 ten yüksek bulunur.

33333333

Tedavi

Sebebe yönelik tedavi yoktur. Semptomatik tedaviyle yetinilir. Vakaların çoğunda herhangi bir tedavi gerekmez.

Demir tedavisi: Birlikte demir eksikliği söz konusuysa demir preparatları verilebilir. Aksi halde demir vermek gerekmez. Gebe talassemiklerde demir gereksinimi doğabilir.

Splenektomi: Dalak büyüklüğü nedeniyle hastanın yakınmaları varsa, hipersplenizm belirtileri (pansitopeni) ortaya çıkmışsa ve transfüzyon gereksinimi gitgide artıyorsa dalak çıkartılabilir.

Transfüzyon: Ağır anemi vak’alarında eritrosit süspansiyonları verilir.

Demir şelatörleri: Hemosideroz olasılığını gidermek üzere hastalara bir demir bağlayıcı olan desferrioksamin(Desferai enj. flakon 500 mg) kullanılır. Bu tedavi talassemia majör vak’aları için öngörülmektedir.

Dozaj: günde 1000 mg i.m. ile başlanır. İdâme dozu günde 500 mg dır.

Dikkat Eksikliğine İyi Gelen Yiyecekler

Kifayetsiz yeme içme, çok fazla bitkinlik ya da bunalım sebebiyle meydana gelen dikkat azlığından, çoğu zaman küçüklük devrinde gözlemlenen “Dikkat Yetersizliği ve Hiperaktivite Bozuluğu”na değin değişik miktarları olan dikkat yetersizliği için hastalığın şiddetine ve gündelik yaşamı iyi mi etkilediğine göre muhtelif iyileştirme şekilleri yer almaktadır. Terapi, deva iyileştirilmesi ya da her çifti aniden hekiminiz tarafınca tavsiye edilebilir. Bunalıma, dermansızlığa, vitamin ve mineral eksikliğine bağlı dikkat yetersizliği içinse birtakım gıdalardan muavenet alabilirsiniz.
Dikkat Eksikliğine İyi Gelen Yiyecekler

Omega 3 Yağ Asidi İçeren Yiyecekler: Ton, pisi balığı, alabalık, dil balığı ve sardalye benzer biçimde yağlı balıklar omega 3 yağ asitleri ve çinko aracılığıyla varlıklıdır. Çinko beynin muayyen nörotransmitterlerini üretmesine yarımcı olurken omega 3 yağ asitleri beynin düzgüsel işlevinde çalışmasını destek sunar. Tertipli çinko ve omega 3 temin edilmesi beyin sıhhati değin öteki uzuvların sıhhati bakımından da mühimdir. Balıklar haricinde, keten tohumu, ceviz ve kanola yağı da omega 3 yönünden varlıklı gıda kaynaklarıdır. Çinko tarafınca varlıklı yiyecekler ise kabak çekirdeği, azca yağlı dana eti, susam ve tahin ile alan fıstığıdır.

Sebzeler ve Meyveler: Sıhhatli bir yeme içme programında mühim rol oynayan sebze ve meyveler vitamin, mineral azlığından meydana gelen dikkat yetersizliği ve süreğen bitkinlik iyileştirilmesine destek meydana gelebilir. Bilhassa dikkat yetersizliği yer alan veletler çok fazla şekerli kola, şekerleme, tatlı benzer biçimde amade besinler yerine mineral ve vitamin yönünden varlıklı, yüksek gıda değerleri yer alan sebzeleri tüketmesi profesörler tarafınca önerilmektedir.
Dikkat Yetersizliği Olanlara Önerilmeyen Yiyecekler

Besin Katkı Materyalleri: Fast foodlara renk bitirmek, raf ömrünü uzatmak için kullanılan besin katkı materyallerinin dikkat eksikliğini çoğalttığı doğrultusunda inceleme neticeleri yer almaktadır. Bu şekil katkı materyalleri çoğu zaman salça, konserve besinler, dondurulmuş yiyecekler, dondurma, şekerleme, amade yemekler ve fast food mamüllerinde kullanılır. Rastgele bir konserve mahsul alırken muhteviyat kısmını okuyarak katışık içerip içermediğini anlayabilirsiniz. Bilhassa besin boyaları olan Sarı No 6 ve 10 ve Al No: 40 ile “Tartrazin” isimli besin katkıları dikkat yetersizliği ve hiperaktivite bozukluğu olan veletlerde rahatsızlık emarelerinin şiddetlenmesine neden olabilmektedir.
Evlatlarda Dikkat Yetersizliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Emareleri

Çocuğunuzda alttaki belirtilerden 6’sı ya da fazlaca çoğu en 6 aydır görülüyorsa süreğen dikkat yetersizliği yaşıyor meydana gelebilir.

Genellikle detaylara ehemmiyet vermeden dikkatsizce meydana getirilen yanlışlar
Uzun soluklu görevlerde ve oyunlarda dikkati dikkatin yayılması
Doğrudan olarak konuşulduğunda dinlemiyor şeklinde görünmesi
Görevleri örgütlü etme becerisinin cılız olması
Verilen görevleri yahut oyunları bitinceye kadar götürmeden bırakması
Zihinsel dükkat ihtiyaç duyulan oyunlardan ya da görevlerden kaçması
Eşyalarını az aralıklarla yitirmesi
Ecnebi, etrafsal uyaranlar tarafınca dikkatinin rahatlıkla yayılması
Günlük aktiviteler esnasında unutkan olması

Evladınız alttaki belirtilerden minimum 6’sını yahut daha fazla fazlasını gösteriyorsa hiperaktivite bozukluğu meydana gelebilir.

Oturmanın lüzumlu olduğu hallerde dahi oturamaması
Müsait bulunmayan hallerde koşması, tırmanması
Suskun oyun oynayamaması
Her lâhza hareket vaziyetinde olması
Çok fazla hitabı
Sırasının ulaşmasını beklemekte zorlanması
Başkalarının lafını kesmesi, oyunlarını bölmesi