ÇAYIR SEDEFİ KÖKÜ

Thalicirunfflavum L. (Ranunculaceae) ve buna yakın diğer türlerin kurutulmuş kök ve rizomudur. Bu tür 100 cm kadar yükseklikte, sarı çiçekli, parçalı yapraklı, rizomîu, otsu ve çok yıllık bir bitkidir. Bataklık kenarları ve sulak çayırlarda yetişir. Memleketimizde bilhassa Kuzey ve Doğu Anadoluda bulunmaktadır.

Acı madde, flavon türevleri ve alkaloitler (berberin, palmatin, jatrorrhizin, magnoflorin ve diğerleri) taşımaktadır.

Müshil ve idrar arttırıcı etkilere sahiptir. Müshil etki için 25 gr drog 300 gr suda kaynatılır ve elde edilen dekoksiyon içilir.

Zayıf bir zehirlilik özelliği vardır. Toprak üstü kısımlarını hayvanların yemesi zararsız ise de kökleri hayvanlar için tehlikelidir..

Anadoluda 9 kadar Thalictrum türü yetişmektedir. Bunlar arasında T. îucidum L., T. foetidum L., T. aquilegifolium L. ve T. minus L. türleri taşıdıkları kuaterner alkaloitler yönünden incelenmiş ve

i- Hatipoğlu, Ş.R.: Türkiye’de çay iktisadiyatı, Ankara (1939).

2 – Tekeîi, S.: Rizede çay yetiştirme işleri ve Rize çayları – Ankara Y. Zir. Enst. Derg 1: 66 (1943).

3 – Tekeli, S.: Rizede çay yetiştirilmesi ve Rize çayları üzerinde araştırmalar – Ankara Y. Zir. Enst. Derg. 5: 347 (1946):

4 – Tekeli, S.: Rize çayları üzerine araştırmalar – Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yıll. 1: 80 (1951).

5 – Tekeli, S.: Rize çaylan üzerine araştırmalar – Ankara Univ. Ziraat Fak. Yıl. 4: (1955).

6 – Tekeli, S.: Rize bölgesinde çay yetiştirme ve işletmesinin bugünkü durumu ve meseleleri – Ankara Üniv. Ziraat Fak Yıll. 7:

7 – Açıl. A.F.: Türkiye çay işletmeleri – Ankara Üniv. Ziraat Fak. Çalışmaları No. 79. Anakara (1957). S- Rosenthaler, L. und Göknar, N.: Über Teekultur in der Türkei – Pharm. Açta Helv. 18: 649(1943).

Univ. Fen Fak. Mecm. seci C, 23: 173 (1958).

10  – Bigat, T.: Türk çay tohumu yağı – hanbul Üniv. Fen Fak. Mecm. seri C. 28: 62 (1963).

11  – Bigat, T.: Türk çay tohumu yağının kimyasal ve spektrai özellikleri – İstanbul Üniv. Fen Fak, Mecm. serî C, 29:170 (1964).

12  – Bilecan, L., Bigat, T.: Türk çay tohumu yağının kağıt kromatografi ile tetkiki-îstanbul Üniv. Fen Fak. Mecm. seri C, 29:

181 (1964).

13  – Yazıcııoğîu. T.: Memleketimizde çay tohumundan yağ üretilmesi ve bu yağın kullanılması olanakları – 1974 Türkiye Yağ

Semineri 145. İstanbul (1974).

14  – Sezik, E.: Çay artıklanndaki kafein’in değerlendirilmesi – Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, proje TBAG –

146, Ankara (1975).

15  – Ülkütaşjr T.: Ülkemizde çayın milli servet olarak kabulü ve yetiştirilmesi – Belgelerle Türk Tarihi Derg. 9 (52):20 (1972).


dördünün de palmatin, jatrorrhizin, berberin ve magnoflorin taşıdığı saptanmıştır (1). T. minus L. var. microphyllum Boiss. türü de yukarıdaki alkaloitleri ve ayaca 25 kadar alkaloit taşımaktadır (2, 3).

Ezilmiş mey valar çıban üzerine konarak çıbanın açılması ve cerahatin dışar çıkması sağlanır.

Diğer isimlej: Burç, Çekem tohumu, Gevele, Gökçe, Gövelek, Güvelek, Ökseotu.