Büyüme, gebelik ve laktasyon

Çocuk büyüdükçe, büyüme hızı azalır ve büyüme için gerekli enerji miktarı da düşer. İlk yaştan sonra günlük total enerji gereksini­mi artsa da vücut ağırlık birimi başına (kcal/ kg) bazal metabolizma hızının azalmasına bağlı olarak kg başına enerji gereksinimi de azalır.

Bunun yanısıra büyüme için harcanan enerjinin toplam enerji tüketimine oranı da yaşla azalır. Bu oran ilk 3 ayda % 23 iken 1 yaşında % 6 ya (tablo 7.3.2), 5 yaşında % 3 e, 9 15 yaşlarında % 1 e düşer.

Vücut işlevlerinin idamesi için gerekli ener­ji ve dışkı ile kaybedilen enerjinin toplam tüke­tilen enerjiye oranları yaş ile önemli bir ilişki göstermez. Buna karşın ilk yaştan sonra fizik aktivite artar, okul öncesi ve okul çocukluğu dönemlerinde enerjinin önemli bir oranı (% 20 28) fizik aktivite için harcanır. Bu oran orta ak­tivite gösteren bir erişkinde %• 6 dır.

Geçici hastalık veya beslenme yetersizliği gibi nedenlerle büyümesi duraklamış sütçocuk ları veya küçük çocuklarda bunu izleyen hızlı büyüme (büyüme yakalaması, catch up growth) döneminde günlük enerji gereksinimi 1.5 2 kez artar.

Organların göreli hacmi de enerji gereksi­nimini etkiler. Sütçocukluğu döneminde beyin ve karaciğer, kas dokusuna göre daha fazla enerji harcayan organlardır. Sütçocuğunda ba­zal enerjinin % 60 ı beyin için, % 8 i ise kas için kullanılır. Erişkinde bu oranlar % 25 ve % 30 dur.

Vücut tartısına göre diyetle sağlanması ge­rekli yaklaşık günlük enerji miktarları tablo 7.3.1 de verilen bazal metabolizma değerlerin­den hesaplanabilir. Tablo 7.3.3 de değişik yaş­lardaki kız ve erkek çocuklarda, gebe ve emzi­ren kadınlarda ortalama tartı, boy değerleri v? Kcal ve kj olarak yaklaşık enerji gereksinimleri verilmiştir.

Bir yaşından büyük çocuklarda günlük ener­ji gereksinimi (1000 + yaş x 100) formülü ile de yaklaşık olarak hesaplanabilir.

Enerji gereksinimi bireysel farklılıklar gös­terir. Bu nedenle tartı ve boy ölçümlerinin iz

Lenmesi ile çocuğun yaşma uygun bir büyüme temposu göstermesi, sağlanan enerjinin yeterli olduğunun en iyi göstergesidir.

Normal bir diyet ile alman enerjinin % 12 15 i proteinler, geri kalanı karbonhidrat ve yağ­larla sağlanır. Erişkinlerde alkol de ek bir enerji kaynağı olabilir.