Stetoskobun diyafragmatik kısmı ile yüksek frekanslı, çan kısmı ile ise düşük frekanslı sesler (örneğin mitral darlığının diastolik rulmanı veya ventriküler gallop) daha belirgin duyulur.
Oskültasyonda önce 1. kalp sesinin, sonra 2. kalp sesinin özellikleri, şiddeti, çiftleşme olup olmadığı, ek sesler, bunların zamanı, şiddeti, tipi (gallop, ejeksiyon üfürümü, opening snap) araştırılır. Üfürüm duyulursa bunun zamanı saptanır. Oskültasyonda odaktan odağa atlamak yerine stetoskobu yavaşça kaydırarak dinlemek uygundur. Böylece seslerin uğradıkları değişiklikler farkedilir.
Sistol ve diastolden oluşan bir kalp siklusun-da 4 ses oluşur. 1. ses mitral ve triküspit kapaklarının kapanması (sistol başlaması), 2. ses aort ve pulmoner kapakların kapanması (diasto-lün başlaması), 3.- ses ventriküllerin diastolde hızla dolmaları, 4. ses atriumların sistolü sonucu oluşur. 1. sesin dört komponenti olmakla birlikte çocukluk çağında tek ses olarak işitilir.
En iyi işitildiği yer apekstir. 2. ses çocukluk çağında çift olarak işitilebilir ve en iyi sol ikinci interkostal aralıkta dinlenilir. 3. ses çocuklarda normal olarak işitilebilir. 4. ses ise atrium basıncının yüksek olduğu durumlarda duyulur.Hasta sırtüstü yatar durumda dinlenir. Ancak apeks bölgesi dinlenirken hasta sol yanma döndürülür. Diastolik rulman bu durumda daha iyi duyulur. Aort ve pulmoner yetersizliğe ait diastolik üfürüm ise en iyi oturur pozisyonda işitilir.
Bazı kalp hastalıklarında kalp sesleri şiddetlenirken bazılarında yavaşlar. Örneğin mitral stenozunda apekste 1. ses kuvvetlidir. Arteriyel hipertansiyonda aort odağında, pulmoner hipertansiyonda (mitral stenozu veya bazı kongenital kalp hastalıklarında) pulmoner odakta 2. ses kuvvetlidir. Buna karşılık 2. ses aort stenozunda aort odağında, pulmoner stenozda ise pulmoner odakta zayıflar. Normal koşullarda önce mitral, sonra triküspid kapak kapanır. Ancak kulağımız bunu tek ses olarak duyar. Sağ dal blokunda ise apekste 1. ses çift duyulur. Yine normal koşullarda önce aort, sonra pulmoner kapaklar kapanır. Kulak bunu tek ses olarak duyar. Ancak inspirium sırasında sağ kalbe dönen kan miktarı arttığından pulmoner ejeksiyon zamanı uzar. Pulmoner kapakların kapanması gecikir. Çocuklarda bu ses çift olarak duyulabilir (fizyolojik çiftleşme).
Patolojik çiftleşmeler inspirium sırasında daha belirgindir ve sağ dal blokunda, pulmoner stenoz ile pulmoner hipertansiyon gibi sağ vent-rikül boşalmasını geciktiren durumlarda duyulur. Mitral yetersizliğinde, atrial septal defektte 2. ses çift duyulur. 2. sesin paradoks çitleşmesin-de inspiriumda tek ses, ekspiriumda çift ses duyulur.Mitral kapağın açılma sesine «opening snap» adı verilir ve mitral stenozunda işitilir. En iyi apeks ile ksifoid arasında ve 2. sesten hemen sonra duyulur. Diastolik rulman ise opening snap’dan hemen sonra başlar.
Aort veya pulmoner valvül stenozlarmda, aortanın ve pulmoner arterin genişlemiş olduğu durumlarda, hipertansiyonda, aort ve pulmoner kapakların açılması sırasında, aort veya pulmoner odak üzerinde 1. sesten hemen sonra duyulan kısa sert sese «klik» adı verilir.
Çocuklarda normalde 3. ses de duyulabilir (fizyolojik 3. ses). 3. sesle birlikte taşikardi de bulunduğunda dörtnala koşan atın çıkardığı sese benzetilen gallop ritmi alınır. En iyi apekste duyulur. 2. sesten biraz sonra işitilen, daha düşük frekanslı, daha derinden gelen bir sestir. Ventriküler. gallop, sol ventrikül yetersizliğinin bir belirtisidir ve taşikardi ile birliktedir.4. ses normal koşullarda duyulmaz. Duyulduğu zaman patolojiktir. Aort stenozu, hipertansiyon, pulmoner hipertansiyon, pulmoner stenozda 1. sesten hemen önce duyulabilir.
Akut fibrinöz perikarditte, üremiye bağlı perikarditte perikart sürtünme sesi «frotman» duyulur. Sistol ve diastolde, bazen de yalnızca sis-tolde duyulur. Çok sık karakter değiştirebilir. Perikart yaprakları yapışınca (konstriktif perikardit) veya sıvı toplanınca frotman kaybolur.
Üfürümler .- Üfürüm* kalp seslerine eklenen bir sestir. Üfürümler, kalp atımları ile zaman ilişkisi (sistolik, diastolik, ejeksiyon, sistolodias-tolik, vb), nitelik (yumuşak, sert, müzikal, vb), şiddet (1-6 arasında farklı şiddette olabilir), lokalizasyon (üfürümün en kuvvetli duyulduğu yer) ve yayılım yönlerinden değerlendirilmelidir.
Örneğin normal çocukların yaklaşık yarısında, kalp ile ilgili hiçbir patoloji olmadan ejeksiyon tipinde, sistolik, en iyi apekste duyulan, 1/6 veya 2/6 şiddetinde ve genellikle yayılımı olmayan üfürüm işitilir. Bu nitelikleri gösteren üfürümler «masum üfürüm» veya «fonksiyonel üfürüm» olarak değerlendirilir. Buna karşın, örneğin ductus arteriosus açıklığında işitilen ses 3/6 – 4/6 şiddetinde olup devamlı üfürüm niteliğindedir. Lokalizasyonu sol iki ve üçüncü in-terkostal aralıktır ve boyun damarlarına, sol aksillaya ve sırta yayılır.