Cyperus rotundus L. (Cyperaceae) türünün kurutulmuş yumrularıdır. Bu tür 10-50 cm yükseklikte, gövdesi üç köşeli, köklerinde 10-15 mm uzunlukta, zeytin tanesi biçiminde esmer renkli yumrular bulunan, çok yıllık ve otsu bir bitkidir.

Karatopalak siyah renkli, üzeri buruşuk taneler halindedir. Toz edildiği zaman sakızı andırır bir koku duyulur.

Nişasta, şekerler, alkaloitler, uçucu yağ (% 1.5), sabit yağ ve zamk taşımaktadır (1).

İdrar arttırıcı, kuvvet verici (bilhassa veremde), adet söktürücü, terletici, midevi, kurt düşürücü, kabız, gaz söktürücü ve uyarıcı etkileri vardır. Taze halde yenir veya infusyon {% 2) halinde, kullandır. Haricen, merhem halinde, yara iyi edici olarak kullanılır. “Parfümeri endüstrisinde koku verici olarak önemlidir.

Diğer isimler: Geçebilen (Bursa, Karacabey), Su’d kökü, Topalak.

C. esculentus L. (Syn. C. aureus Ten.) (Fındıko-tu): 10-60 cm yükseklikte, çok yıllık otsu bir bitkidir. Toprak altında 15 mm kadar uzunlukta, oval biçimli yumruları vardır. Akdeniz bölgesi bitkisidir. Karadeniz bölgesinde (Trabzon, Rize)’de yetişmekte olup yumruları çiğ olarak yenir.

Yumrular rezin, şekerler nişasta ve sabit yağ taşır ve gıda olarak kullanılır. Göğüs yumuşatıcı, hafif müshil ve cinsel arzuyu arttırıcı etkileri vardır. Baş ağrısı, idrar yolları hastalıkları, safra kesesi

1 – Süüüpınar, N.: Yay ini anmamış bir araştırmanın sonuçlarına göre.

hastalıkları ve ekzemaya karşı eski dönemlerde kullanılmıştır (1).

Bir kültür çeşidi İspanya, İtalya ve Mısır’da yetiştirilir, yumruları Abdülleziz, Habbülleziz (tatlı tane) veya Yerbademi adıyla tanınır ve yenir.