Safra Tuzları ve Enterohepatik Dolaşım

Safra tuzlarının bağırsaktaki esas fonksiyonu lipidleri ve onların yıkım ürünlerini çözünür hale getirmek ve absorpsiyonlarını hızlandırmaktır. Safra tuzları zıt kutuplarında suda ve yağda çözünür moleküller bulunan deterjan maddelerdir. Sulu bir çözeltide spontan olarak 8-10 molekülden meydana gelen miçeller halinde kümelenirler. Miçellerdeki moleküller hidrofobik kutupları merkeze, hidrofilik guruplar ise suya bakan yüzeyde olacak şekilde dizilmişlerdir. Miçeller hidrofobik merkezleri içindeki lipidleri çözebildikleri halde halâ sulu çözeltide kalabilirler.

Diğer majör katı maddeler olan lesitin ve kolesterol de safrada miçeller içinde taşınırlar. Lesitin miçel oluşturma yeteneği olmayan polar bir fosfolipiddir ve suda çok az çözünür. Mamafih, safra tuzu miçelleriyle birleşince miçellerin hidrokarbon merkezini genişleterek onların kolesterol gibi polar olmayan lipidleri çözme kapasitelerini arttırır.

Safra tuzları, lesitin ve kolesterol safradaki katı maddelerin %90’ını oluşturur, geri kalan kısım bilirübin, yağ asitleri ve inorganik tuzlardan ibarettir. Safra kesesi safrası yaklaşık %10 katı madde içermekte olup 200-300 mmol/L konsentrasyonunda safra tuzuna sahiptir.

Safra tuzları safra absorpsiyonunda rol aldıkları jejenum boyunca bağırsak lümeninde kalırlar. İnce bağırsağın distal kısmına ulaştıklarında ileumun son 200 cm. sinde bulunan aktif bir transport sistemiyle reabsorbe olurlar. Jejenuma gelen safra tuzlarının %95′ inden fazlası bu yolla V.Porta kanına aktarılır, geri kalanı kolonda sekonder safra tuzlarına dönüştürülür. 2.5-4 gramlık total safra havuzu (pool) her yemekten sonra iki kez enterohepatik dolaşımı kateder. Böylece günde 6-8 siklus yapılır. Safra tuzlarının dışkıyla günlük kaybı normalde havuzun %10-20′ si kadardır. Bu kayıp karaciğerde yapılan sentezle yerine konur.