Lipoproteinler

Lipoproteinler karaciğerde, daha az olarak da barsaklarda sentez edilirler. Hücre ve organel cmitökondria) membranlarmda ve kanda bulu­nurlar. Elektroforetik mobilite ve yoğunlukları­na göre sınıflandırılırlar:

1. Şilomikronlar : şilomikronlar en düşük dansiteli lipoproteinlerdir. Fosfolipid ve protein ile çevrilmiş trigliseridlerden oluşurlar. Bileşim­lerinin % 90 ı trigliseriddir. % 5 7 oranında fos­folipid, % 1 2 protein ve % 4 kolesterol içerirler. Şilomikronların içerdikleri az miktarda protein, apolipoproteinlerden oluşur. Farklı apolipopro teinler vardır ve bunlar lipoprotein metaboliz­masında önem taşırlar. Şilomikronlarda bulu­nan başlıca apolipoproteinler, apolipoprotein a ve b dir.

Şilomikronlar, barsaktan emilen yağları ta­şıyan lipoproteinlerdir. Vücutta yağ transpor tunda önemli rolleri vardır. Lipidlerin barsaktan emilimi sırasında barsak mukoza hücreleri tara­fından yapılarak lenf sıvısına ve ductus thora cicus yoluyla dolaşıma geçerler. Lenf ve kandaki şilomikronlar başka apolipoproteinleri de ala­rak (başlıca c ve e) karaciğere taşınırlar veya lipoprotein lipaz (lpl) etkisiyle parçalanarak vücut yağ depolarına geçerler. Lipoprotein lipaz enzimi triglis er idleri ve fosfolipidleri yağ asitle­rine ve gliserole hidrolize eder. Şilomikronların karaciğerde yıkımı da bu enzim etkisiyle olur.

Şilomikronlar oldukça iri moleküllerdir. Bek­letilen kan serumu üzerinde bir tabaka oluştu­rurlar, yağdan zengin bir öğünden sonra plaz­maya süt gibi bir görüntü verebilirler.

  1. 2. Çok düşük dansiteli lipoproteinler (vldl) veya pre beta lipoproteinler ; diyetle alman glükoz ve serbest yağ asitlerinden kara­ciğerde sentez edilirler. Yağ dokusunun kapiller lerinin endotel tabakasında, ayrıca kalp ve iske­let kaslarında bulunan lipoprotein lipaz (lpl) etkisiyle bu lipoproteinler parçalanarak büyük bölümü yağ deposuna katılır, küçük bir bölü­mü ise karaciğer tarafından tutularak düşük dansiteli lipoprotein (ldl) sentezinde kullanılır. Bu grup lipoproteinler % 50 oranında triglise rid, daha az protein (% 8), kolesterol (% 23) ve fosfolipid  (% 19)   içerirler.
  2. şük dansiteli lipoproteinler (ldl) ve­ya beta lipoproteinler: en fazla protein (% 33) ve kolesterol (% 43), daha az oranlarda trigli serid (% ıo) ve fosfolipid (% 14) içerirler. Elek trof orezde beta globülinler ile birlikte hareket et­tiklerinden beta  lipoproteinler olarak da bilinir­ler. Ldl önemli bir kolesterol kaynağıdır.
  3. 4. Yüksek dansiteli lipoproteinler (hdd veya alfa lipopr ot emler .  Fazla oranda protein (%50), düşük konsantrasyonda trigliserid (%6), kolesterol (%25) ve fosfolipid (%24) içerirler. Karaciğer ve barsakta sentez edilirler. Hdl ko­lesterolün hücreden dolaşıma taşınmasında rol alır. Elektroforezde alfa globülinler ile birlikte yer aldıklarından alfa lipoprotein adını taşırlar.