Lipoproteinler karaciğerde, daha az olarak da barsaklarda sentez edilirler. Hücre ve organel cmitökondria) membranlarmda ve kanda bulunurlar. Elektroforetik mobilite ve yoğunluklarına göre sınıflandırılırlar:
1. Şilomikronlar : şilomikronlar en düşük dansiteli lipoproteinlerdir. Fosfolipid ve protein ile çevrilmiş trigliseridlerden oluşurlar. Bileşimlerinin % 90 ı trigliseriddir. % 5 7 oranında fosfolipid, % 1 2 protein ve % 4 kolesterol içerirler. Şilomikronların içerdikleri az miktarda protein, apolipoproteinlerden oluşur. Farklı apolipopro teinler vardır ve bunlar lipoprotein metabolizmasında önem taşırlar. Şilomikronlarda bulunan başlıca apolipoproteinler, apolipoprotein a ve b dir.
Şilomikronlar, barsaktan emilen yağları taşıyan lipoproteinlerdir. Vücutta yağ transpor tunda önemli rolleri vardır. Lipidlerin barsaktan emilimi sırasında barsak mukoza hücreleri tarafından yapılarak lenf sıvısına ve ductus thora cicus yoluyla dolaşıma geçerler. Lenf ve kandaki şilomikronlar başka apolipoproteinleri de alarak (başlıca c ve e) karaciğere taşınırlar veya lipoprotein lipaz (lpl) etkisiyle parçalanarak vücut yağ depolarına geçerler. Lipoprotein lipaz enzimi triglis er idleri ve fosfolipidleri yağ asitlerine ve gliserole hidrolize eder. Şilomikronların karaciğerde yıkımı da bu enzim etkisiyle olur.
Şilomikronlar oldukça iri moleküllerdir. Bekletilen kan serumu üzerinde bir tabaka oluştururlar, yağdan zengin bir öğünden sonra plazmaya süt gibi bir görüntü verebilirler.
- 2. Çok düşük dansiteli lipoproteinler (vldl) veya pre beta lipoproteinler ; diyetle alman glükoz ve serbest yağ asitlerinden karaciğerde sentez edilirler. Yağ dokusunun kapiller lerinin endotel tabakasında, ayrıca kalp ve iskelet kaslarında bulunan lipoprotein lipaz (lpl) etkisiyle bu lipoproteinler parçalanarak büyük bölümü yağ deposuna katılır, küçük bir bölümü ise karaciğer tarafından tutularak düşük dansiteli lipoprotein (ldl) sentezinde kullanılır. Bu grup lipoproteinler % 50 oranında triglise rid, daha az protein (% 8), kolesterol (% 23) ve fosfolipid (% 19) içerirler.
- Düşük dansiteli lipoproteinler (ldl) veya beta lipoproteinler: en fazla protein (% 33) ve kolesterol (% 43), daha az oranlarda trigli serid (% ıo) ve fosfolipid (% 14) içerirler. Elek trof orezde beta globülinler ile birlikte hareket ettiklerinden beta lipoproteinler olarak da bilinirler. Ldl önemli bir kolesterol kaynağıdır.
- 4. Yüksek dansiteli lipoproteinler (hdd veya alfa lipopr ot emler . Fazla oranda protein (%50), düşük konsantrasyonda trigliserid (%6), kolesterol (%25) ve fosfolipid (%24) içerirler. Karaciğer ve barsakta sentez edilirler. Hdl kolesterolün hücreden dolaşıma taşınmasında rol alır. Elektroforezde alfa globülinler ile birlikte yer aldıklarından alfa lipoprotein adını taşırlar.