Malaryada ince ve kalın damla kan yayma­ları ile plazmodiumlar eritrositlerin içinde gös­terilebilir.

Dışkının muayenesi ile helmint yumurtala­rı ve protozoon kistleri veya trofozoitleri göste­rilebilir. Canlı, hareketli formların belirlenebil­mesi için dışkı, yapıldıktan hemen sonra daha ılık iken incelenmelidir. Dışkıda kan ve müküs varsa dışkı örneği buradan alınır. Temiz iki lama kibrit başı büyüklüğünde dışkı parçaları konur. Bir Örnek 2 damla fizyolojik serum ile karıştırılır ve lamelle kapatılır. Diğer örneğe Lugol (iyot) solüsyonundan 2 damla ila­ve edilerek karıştırılır ve lamelle kapatılır. Bo­yanmamış örnek mikroskopta küçük ve büyük büyütme ile hareketli, canlı organizmaların (amip, trofozoit ve larvalar) varlığı yönünden incelenir. İyotla boyalı örnekte küçük büyütme ile helmint yumurtaları, büyük büyütme veya immersiyonla protozoon kistlerinin varlığı araş­tırılır. Örnekler eritrosit ve lökosit yönünden de incelenmelidir. Amipli kolitte dışkı örneğin­de eritrositler, bakteriyel infeksiyon veya infla-matuar barsak hastalığında lökositler gözlenir. Enterobius vermicularis yumurtaları dışkıda nadiren saptandığından bu parazitin aranması için sabah çocuk tuvalete gitmeden önce bir parça selloteyp perianal bölgeye hafif basınçla yapıştırılır. Bir lam üzerine 1 damla xylol ko­nur, perianal bölgeyle temas etmiş selloteyp bu­nun üzerine yapıştırılır ve mikroskopta E. ver. micularis yumurtaları aranır (şekil 10.10.1).

Dışkıda çok az sayıda organizma varsa pa­raziti saptamak güç olabilir. Bu durumda formol eter (veya benzin) konsantrasyon yöntemi uygulanabilir. Bu yöntemle helmint yumurta­ları ve protozoon kistleri gösterilebilir, ancak trofozoitler saptanamaz.

Bazı helmint infeksiyonlarında konaktaki parazit sayısının bilinmesi önemlidir. Stoll veya Kato kalın yayma yöntemi ile dışkıda parazit yumurtalarının miktarı saptanabilir.

Tedavi ilkeleri

Protozoon infeksiyonlarında sorumlu protözoonun saptanmasından sonra hemen tedavi­ye başlanır. Uygun terapötik ajan seçilmeli ve uygun dozda verilmelidir. Tedavi genellikle ağız yoluyla yapılır.

Helmint infeksiyonları ise her zaman tedavi edilmez. Tedaviye karar vermek için parazit yü­kü (dışkıda yumurta sayısı), parazitin yaşam süresi, komplikasyon olasılığı, terapötik ajanla­rın bulunması, bunların etkinliği, yan etkileri ve toksisite gibi faktörler dikkate alınmalıdır.

Tedavinin etkinliğini belirlemek için klinik ve laboratuar yöntemleri ile izleme gereklidir. Tedavi bitiminden birkaç hafta sonra dışkı muayene edilmelidir. Tedavi başarısız ise yeni­den ilaç verilir. Genelde tedavi aynı ilaçla tek­rarlanır.

Parazit infeksiyonlarının tekrarlamasını ön­lemek için tedavinin yanısıra aileye eğitim ya­pılması ve çevre koşullarına dikkat çekilmesi de önemlidir.

Tablo 10.10.1 de çocuklarda sık görülen hel­mint ve protozoon infeksiyonlarının bazı özellik­leri verilmiştir. Tablo 10.10.2 de helmint infeksi­yonlarında tedavi özetlenmiştir.