M.Ö. 1550 yılına ait Ebers papirüsünde çin­ko oksitten söz edilmektedir. Ancak çinko bir metal olarak M.S. 16 mcı yüzyılda belirlenmiştir. 19 uncu yüzyılda, Aspergillus niger’in büyümesi için çinkonun esansiyel olduğu gösterilmiştir. Bundan sonraki en önemli gelişme ise 1940 da karbonik anhidrazm bir çinko metalioenzimi olu­şunun gösterilmesi olmuştur. Bunu izleyerek Prasad ve arkadaşları, erkek çocuklarda büyüme ge­lişme geriliği, geofaji, pübertenin gecikmesi ve orta derecede anemi ile karakterize klinik bir sendromun çinko eksikliği sonucunda meydana gelmiş olabileceğini düşünmüşler ve böyle vaka­lara çinko verilmesi ile büyümenin hızlanması ve pübertenin başlamasını sağlayarak bu düşünce­lerini kanıtlamışlardır. Moynahan ve Barn, yay­gın deri lezyonları, alopesi, ishal ve ilk yaşlar­da tedavi edilmediği takdirde ölüm ile sonlana-bilen kalıtsal bir hastalık olan acrodermatitis enteropathica’nm çinko metabolizması bozuklu­ğuna bağlı olduğunu 1973-1974 yıllarında göster­mişlerdir.

İnsanlarda çinko eksikliği, a) alımının azal­ması, b) emiliminin azalması, c) kaybının art­ması, d) kullanımının bozulması ve e) gereksi­nimin artması sonucu ortaya çıkmaktadır. Alı­mın azalması ile oluşan çinko eksiklikleri primer, diğerleri ise sekonder eksiklikler olarak sınıflan­dırılır. Çinko eksikliği nedenleri tablo 7.12.1 de gösterilmiştir.

Eksikliğin süresi, derecesi ve görülme yaşma göre çinko eksikliğinin klinik bulgu­ları tablo 7.12.2 de verilmiştir. Çinko eksikliğinin çok çeşitli klinik belirtilere neden olduğu ileri sürülmektedir. Bu tabloda yalnızca çinko süp-lementasyonu ile düzelen bulgular özetlenmiş­tir.

Tablo 7.12.1: Çinko eksikliği nedenleri

PRİMER EKSİKLİKLER

1.   Alımın azalması Kötü beslenme Çinkodan fakir sıvılarla total  parente-

ral beslenme Deneysel çinko eksikliği

SEKONDER EKSİKLİKLER

1.    Emilimin azalması
Malabsorpsiyon    sendromları    (Çöliaki

hastalığı, kısa barsak sendromu) Diyette yüksek fitat ve lif (fiber) Diyette fazla EDTA (?) Geofaji   (toprak yeme) Acrodermatitis enteropathica

2.    Atılımın artması

Viral hepatit, alkol sirozu, alkolizm Hemolitik anemiler   (orak hücreli  ane­mi, talassemi) Yanık eksüdasyonu EDTA, penisilamin tedavisi Tiazid grubu diüretikler Eksfoliatif dermatozlar Hemodializ

1. Kullanımın bozulması Protein eksikliği Metallotionin defekti (?)
2. Gereksinimin artması Gebelik Laktasyon Pretermlik

Alopesi

Diyare

Deri lezyonları

İmmun yetersizlik

Davranış bozuklukları

Hipogozi (tat alamama) Kronik eksikliğe bağlı bulgular

Büyüme ve gelişme geriliği

Hipogonadizm, püberte gecikmesi

Hipogozi

Yara iyileşmesinde gecikme