Sağ veya sol ventrikülden ya da His demetinden kalkan stimulusların meydana getirdiği erken ventriküler atımlara ventriküler ekstrasistol adı verilir. Teker teker olabildikleri gibi bigeminus, trigeminus veya salvo şeklinde de olabilirler. Bunların ventriküler flattere veya fibrilasyona dönüşmeleri tehlikesi oldukça büyüktür. Mültifokal ventriküler ekstrasistoller daima ciddî bir miyokart hastalığını düşündürmelidir. Ekstrasistoller çok erken gelecek olurlarsa onları uzun bir pause izler. Hastalar bu ekstrasistolleri kalp bölgesinde huzursuzluk veya çarpıntı tarzında hissederler. Salvo halinde geldiklerinde ise başdönmeleri ve Adams-Stokes nöbetleri beklenir.

EKG’de erken gelen ve dal blokunu andıran deforme bir ventrikül kompleksi şeklinde görünürler P dalgaları çoğunlukla QRS kompleksi içinde bulunurlar, yahut da ST hattında yer alırlar. QRS kompleksinin şekline bakarak ekstrasistolun kökeni anlaşılabilir: Sol ventrikülden çıkanda sağ dal bloku, sağ ventrikülden çıkan ekstrasistolde ise sol dal bloku görünümü vardır. QRS 0,11 saniyeden daha uzundur. His demetinden çıkan ekstrasistollerde QRS dardır ve deformasyon yok gibidir. Değişik tipte QRS formları bulunduğu takdirde politopik köken düşünülür.    

Sebepleri: Vejetatif nedenli olanlar pek seyrektir. Hemen her zaman organik bir neden vardır.

En önemli nedenleri: Kalp yetmezliği, koroner yetmezliği, infarktüs, hipertansiyon, miyokardit v.s. dir. Hipertiroidi, elektrolit bozuklukları, kinidin sürdozajı gibi ekstrakardial nedenler de düşünülmelidir.

Tedavi

Fonksiyonel olan ventriküler ekstrasistollerde tedavi gerekmez. Ancak hasta bunları çarpıntı tarzında hissediyorsa çay, kahve, sigara ve alkol kullanmaması öğütlenir. Huzursuzluk devam ediyorsa trankilizanlar verilir. En çok kullanılanlar Nobraksin, Diazem, Valibrin, Enobrin’dir. Dozaj: Sabah akşam birer tane.

Fokal enfeksiyonların temizlenmesi: Kronik tonsillit, diş granülomları, sinüzitler, prostatit v.s. temizlenir.

Dijitalleme: Ventriküler ekstrasistoller bir dijitalizasyon esnasında ortaya çıkmamışsa, hastayı rahatsız ediyorsa ve sık geliyorsa o zaman dijital
preparatı (Digoxin, Natigoxin, Digimerci verilir.

Dozaj: Haftada 5 gün birer tablet, 2 gün ara.

Difenilhidantoin (Epdantoin, Epanutin): Ventriküler ekstrasistolide bu antiepileptik ilâcın çok iyi bir etkisi vardır ve ekstrasistolleri azaltır. Bu etki pratikte az bilinmektedir. Eskiden ülkemiz piyasasında Antisacer Ve Zentropil adlı preparatları vardı, artık yapılmıyor. Onların yerine Epdantoin tablet ve Epanutin ampul ve kapsül kullanılır.

Dozaj: Epanutin ampul 250 mg lıktır. En çok 3 defa olmak üzere 3 dakikalık aralarla 2 mi Epanutin i.v. (mümkün olamıyorsa i.m.) yapılır. Ertesi günden itibaren 100 mg lık Epdantoin tabletlerden veya Epanutin kapsüllerden günde 3 veya 4 tane verilmeye devam olunur.

Dozaj: 6 saatte bir 30 mg.

Dozaj: Günde 500-750 mg verilir. Pronestyl’in 250 mg lık tabletleri vardır.

Lidokain (Aritmal, Jetokain ampul): Özellikle politopik ventriküler ekstrasistollerde endikedir. Kalp infarktüsü seyrinde ortaya çıkan ve hayatı tehdit eden ventriküler ekstrasistollerde en iyi ilâçtır.

Dozaj: Bolus olarak 1 mg/kg i.v. verilir. Düzelme olmazsa 10 dakika sonra aynı doz tekrarlanır. Daha sonra ayni doz i.v. enfüzyon olarak uygulanır. % 5 lik 500 mi dekstroz içinde, dakikada 1 mg gidecek tarzda ayarlanır. Aritmal’in % 2 lik 5 mi lik ampulünde 100 mg] % 10 luk 5 mi lik ampulünde 500 mg lidokain vardır. Ventriküler ekstrasistoller lidokainle kontrol altına alınamadığı takdirde prokainamit (Pronestyl) veya propranolol (Dideral) ampul kullanılır, fakat bu enjektabl preparatlar yurdumuzda bulunmuyor.

Atropin: Yukarki tedavilerle kontrol altına alınamayan ve hattâ daha şiddetlenen ventriküler ekstrasistoli vak’alarında atropin denenebilir.

Dozaj: 1 mg i.v.
Dijital entoksikasyonuna bağlı ventriküler ekstrasistolilerde: Kullanılmakta olan kalp glikozitleri 3-4 gün için tamamen kesilir. Günde 0,5 – 1,5 g oral prokainamit (Pronestyl) verilir. 3 gün sonra yeniden kalp glikozidine düşük dozda ve Pronestyl koruması altında başlanır. Plazmada Digoxin veya Digimerck tayini yaptırılarak günde 1 tablet verilebilir. Difenilhidantoin (Epanutin ampul) 250 mg i.v. yavaş zerk halinde verilir ve % 60 vak’ada etkili olur.