MEŞE KUDRETHELVASI

P.pğu Anadolu (Erzurum, Diyarbakır ve Siirt bölgeleri) da yetişen bazı meşe {Qucrcus libanİ Oli-vier, Q. persica Jaub. et Spach, Q. vallonca Kotschy ve diğerleri) türlerinin yapraklan üzerinde meydana gelen usarenin toplanması ile elde edilir.

Tatlı lezzetli ve açık yeşil renkli parçalar halindedir.

Sakkaroz ve glikoz taşır (2, 3).

Tat verici ve müshil olarak kullanılmaktadır. Zararsız bir müshildir. Ortaçağdan beri tanınmaktadır (4,5,6).

Evliya Çelebi Malatya bölgesinde elde edilen kudrethelvası için şöyle yazmaktadır (7).

“Dağlarında Gerengu denilen kutrethelvası olur. Allahın emriyle gökten yağıp meşe ve pelit ağaçlarının yapraklarında olan bir müshil helvadır”

Türk kudrethelvası, Diyarbakır kudrethelvası veya Gezengevi isimleriyle tanınır. Bu sonuncu isim Farsça Gaze-elefi kelimesinden gelir. Bkz. Balsıra tomurcuğu.:

Cotoneaster nummularia Fisch. et Mey. (Dağ-muşmulası): 2-3 m yükseklikte, kışın yaprağını döken, beyaz çiçekli bir ağaççıktır. Meyva 6-8 mm uzunlukta ve kırmızı renklidir. Batı bölümü hariç hemen bütün Anadoluya yayılmış bir bitkidir.

Meyvaları iştah açıcı, midevi ve balgam soktürücü olarak kullanılır. Bu bitkiden İranda “Şirkhişt” denilen bir nevi kudrethelvası elde edilmektedir (8). Bu şekerli maddenin (glikoz ve sakkaroz taşır) Anadoluda da elde edilip edilmediği bilinmemektedir.