Gül suyu çok eski dönemlerden beri İran ve Anadolu’da elde edilip kullanılıyordu (8). Anadolu’da elde edilen gül suyu hakkında elimizdeki en eski bilgi ünlü gezgin Îbn-Batûta (1304-1369)’mn “Seyahatname” “sinde bulunmaktadır. 1330 yıllarında Mardin bölgesini gezen bu araştırıcı, Nusaybin (Mardin) çevresinde elde edilen, gül suyu hakkında aşağıdaki satırları yazmıştır (1): “Bu beldede imal edilen gül suyu’nun, rayiha ve nefaset bakımından, bir benzeri yoktur”.

Gül yağı’mn Anadolu’da ilk defa hangi tarih ve bölgede elde edilmeye başladığına dair elimizde kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Evliya Çelebi (1611-1682?) “Seyâhatnâme’”sinde Edirne’de elde edilen gül suyu için şöyle yazmaktadır: “Gül suyu yer yüzünde yoktur. Gül ve güllükleri cihanı bezet-mistir”. Aynı yazar Edirne’de elde edilen gül suyunun bakır kazanlar içinde İstanbul’a getirildiğini ve satışı ile Edime ‘li hatunların ilgilendiğini kaydetmektedir (2). Kâtip Çelebi (1608-l657)’de XVII. yüzyılın başlarında Edirne civarında geniş gül bahçelerinin bulunduğunu ve burada gül suyu elde edildiğini bildirmektedir (3).

Agop Zakaryan (4) gül yağı elde edilen iller arasında Edirne’yi de saymaktadır P.İ.Orosoff da gül yetiştirme ve yağ elde etme yöntemlerinin Bulgaristan’a Türkler tarafından getirildiğini kaydetmektedir (5).

Bu bilgilere göre; Osmanlı döneminde ilk gül yağı üretiminin XVII. yüzyılın ortalarında Edirne’de başlamış ve Edime’li göçmenler ile birlikte Bulgaristan’a (Karlova, Kızanlık ve Zağra bölgeleri) geçmiş olduğunu kabul etmek gerekir (6).

1877-78 Balkan savaşı (93 harbi) sonunda Ana-doluya dönen Bulgaristan göçmenlerinin beraberlerinde getirdikleri gül fidanları ve teknik ile Anado-

lu’da (İstanbul, Bursa, İzmir, Burdur, İsparta bölgelerinde) ikinci gül bahçeleri kurma ve gül yağı elde etme dönemi başlamıştır. Bu dönemde hükümet yetiştiricilere fidan, imbik ve kredi sağlayarak gül yağı üretimini teşvik etmiştir. Halen Burdur ve İsparta bölgelerinde yapılan üretim bu ikinci dönemin bir devamıdır.

İkinci dönem gül yağcılığı için gül bahçeleri tesisine Bursa ve İstanbul bölgelerinde 1880 yıllarında başlanmış ve * 1885-86 yıllarında bu bölgelerde ticari miktarlarda gül suyu ve gül yağı üretimi yapılmıştır (6,7). Bu nedenle Türkiye’de gül yağı sanayiinin 1894 yılında başlamış olduğuna dair yabancı kaynaklar (8, 9, 10) tarafından verilen bilgiler doğru değildir.

1885-86 yıllarında yapılan üretim hakkında, en doğru bilgiler, Charles Bonkowski Paşa (1841-1905) tarafından yayınlanmıştır (7).

Melhame Selim Paşa Türkiye’de yağ gülü yetiştiriciliği ve gül yağı eldesinin geliştirilmesi için büyük bir gayret göstermiştir. Köylüye bedava gül fidanı ve ariyet imbik dağıtılmıştır (11). Bu imbiklerden bir kısmı halen de Bursa köylerinde görülmektedir.

Asuman Baytop, Osmanlı döneminde, yerli uçucu yağlar üzerinde yapılmış olan yayınların sonuçlarını açıklayan, bir inceleme yayınlanmıştır (12).

Burdur bölgesinde son yıllarda, (1985) gül yağı elde etmek için uygulanan yerel yöntem hakkında, İlhame Öztürk etraflı bir inceleme yapmıştır (13).