Etiket: şifalı bitki yaprakları

KARA ARDIÇ YAPRAĞI

Bir uçucu yağ (% 1-5), reçineli bileşikler ve tanen taşımaktadır. Uçucu yağ içinde bilhassa sabinol bulunur.

Eskiden adet söktürücü, çocuk düşürücü ve idrar arttırıcı olarak dahilen kullanılırdı. Toz edilmiş dros eünde 0.3 – 0.6 ar arasında alınabilir. Bunun üstündeki miktarlar tehlikelidir.

Toksikolojik etki: Hayvanlar tarafından yenilmez. Drog ve uçucu yağı adet söktürücü ve çocuk düşürücü olarak kullanıldığı için zehirlenmeler bu tür kullanışlar sonucu meydana germektedir. Zehirlenmeler genellikle ölüm ile sonuçlanır. Özel bir panzehiri bulunmamaktadır.

Anadolu dağlarında (Orta ve Batı) oldukça yay-gm olan J.foetidissima Willd. (Kokar ardıç, Yağ ar-

1  – Baytop, A. ve ark.: Juniperus nana Willd. meyvası üzerinde farmakognosük araştırmalar – İstanbul Üniv. Tıp Fak. Mecm.

23: 113(1960).

2 – Tanker, N.: Majör components of Juniperus communis var. nana – K. H. C. Başer ve N. Güler (eds.); Essential oiıs 17,

İstanbul (1993).

3 – Pamay, N.: Türkiyede Ardıç (Juniperus L.) türleri ve yayılışları – İstanbul Üniv. Orman Fak. Derg. seri A, 5: 91 (1955).

4 – Zafir, M.: Huile de cade hakkında – Farmakolog 16: 132 (1946).


BANOTU YAPRAĞI

Hyoscyamus niger L. (Solanaceae) türünün çiçekli iken toplanıp gölgede kurutulmuş yapraklarıdır. Bu tür 25-80 cm yükseklikte, sarımsı mor çiçekli, olgunlukta bir kapak ile açılan meyvasında çok adette küçük tohum taşıyan, bir veya iki yıllık ve otsu bir bitkidir (Resim: 43 ve 44). Avrupa ve Türkiyede, bilhassa viranelik yerler ve tarla kenarlarında, bol olarak yetişir.

Dış görünüş: 30 cm kadar uzunluk ve 8-10 cm genişlikte, kenarları derin dişli, kısa saplı veya sapsız, koyu yeşil renkli yaprak veya parçalarından ibarettir. Kokusu bulandırıcı ve ağır, tadı acımsıdır.

Bileşim: Alkaloitler (% 0.04-0.20) taşımaktadır (2). Başlıca alkaloitler hiyosiyamin ve skopolamin-dir.

Etki ve kullanılış: Kuvvetli bir sinir sistemi yatı ştırıcısıdır. Yatıştırıcı ve ağrı kesici olarak haricen ve dahilen kullanılır. Zehirli alkaloitler taşıdığı için, dahilen ancak hekim kontrolü altında kullanılmalıdır. Haricen, sinir sistemi yatıştırıcısı ve ağrı kesici olarak, dekoksiyonu (% 5) ağrıyan yere sürülme

1  – El-Hamidi,A. ve ark.: İnvestigation of Hibiscus sabdariffa L.-J.Chem.U. A. R. 9 (1): 127(1966).

2 – Gürgen, A. R. : Türkiye zehirli nebatlannın en ehemmiyetlileri üzerinde kimyevi araştırmalar – Ankara Y. Zir. Enst.

çalışmaları, Sayı 138, Ankara (1943).


biçiminde kullanılır. Nefes darlığına karşı, kurutulmuş yaprak tütüne karıştırılmakta ve bu karışım sigara halinde içilmektedir.

Tohumlan (Semen Hyoscyami) ve toprak üstü kısmı (Herba Hyoscyami) de aynı etkilere sahiptir ve aynı maksatlar için kullanılmaktadır.

Diğer isimler: Batbatotu (Erzurum), Bengüdek, Berç, Benk (Arapça Benğ’den), Dağdağan, Deli batbatotu, Gavurhaşhaşı, Siyah banotu.

Zehirlenmeler baş dönmesi, sarhoşluk hali ve göz bebeklerinin büyümesi (atropin etkisi) gibi arazlar ile meydana çıkar. Ekseri hallerde semptomatik tedavi ile iyileşme elde edilir.

H. muticus L. (Mısır banotu): Vatanı Mısır olan bir türdür.Yüksek alkaloit oranı nedeniyle sanayide alkaloit eldesinde kullanılmaktadır.

İsrail’den getirilen tohumlar ile İstanbul (Maltepe) da yetiştirilen bitkilerin kurutulmuş yapraklarının % 0.8 oranında alkaloit taşıdıkları saptanmıştır

CEVİZ YAPRAĞI

Juglans regia L. (Juglandaceae) türünün kurutulmuş yaprağıdır. Bu tür 25-30 m yüksekliğe kadar ulaşabilen, kışın yaprak döken, gösterişli bir ağaçtır. Yapraklar tek tüysü, yaprakçıklar tam kenarlı ve kuvvetli kokuludur. Kuzeydoğu ve Doğu Anadoluda yabani olarak yetiştiği gibi, bahçelerde de yetiştirilmektedir. -•“:

Drog elde etmek için yapraklar haziran4emmuz aylarında toplanır, havadar ve gölgelik bir yere serilerek kurutulur.

Dış görünüş: 20-30 cm uzunlukta bileşik bir yapraktır. Her bir yaprakta 7-9 yaprakçık bulunur. Yaprakçıklar yumurta biçiminde, tam kenarlı, 6-15 cm uzunlukta, koyu yeşil renkli ve

Biledim: Tanen, uçucu yağ ve acı lezzetli bir boyar madde (jugîon) taşımaktadır. Bu maddenin re-düklenmiş türevi taze yapraklarda glikozit halinde bulunur.

Etki ve kullanılış: Çok kullanılan bir halk ilâcıdır. İştah açıcı, kabız, kan şekerini düşürücü, kuvvet verici etkileri vardır. Deri hastalıklarında, antiseptik olarak, haricen kullanılır. Ceviz yaprağı veya taze meyvarun üzerindeki yeşil kabuk ile yün, pamuk veya *igek«iplikler kahve rengine boyanabilir.

İ – Koçak, H.: Birkaç galenik preparat meselesi hakkında – İstanbul Üniv. Ecz. Fak. doktora tezi (1951).

2 – Çalış, t. ve Ersöz, T.: Genîiana olivieri ve Gentiana gelida üzerinde karşılaştırmalı bir çalışma- VIII. Bitkisel İlaç

Hammeddeİeri Toplantısı, bildiri özetleri 30, İstanbul (1989).

3 – Eşberk, T. ve Harmancıoğlu, M.: Ceviz (Juglans regia L.) – Ankara Üniv. Zİr. Fak. Yıll. 2: 42 (1952).


Birinci Dünya Savaşı arasında Türk ordusundaki askerlerin çadırları ve ebiseleri ceviz yaprağı ve soğan kabuğu karışımından elde edilen bir hulâsa ile

Taze yaprakların kuru yapraklardan daha etkili olduğu sanılmaktadır. Yaprak yerine taze ceviz mey vasinin üzerindeki kabuk (ceviz kapçığı) (Pericarpium Juglandis nucum) da kullanılabilir.

ENGİNAR YAPRAĞI

Cynara scolymus L. (Compösitae) türünün yapraklarıdır.Bu tür 50-100 cm boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekler mor renkli ve birçoğu bir arada, büyük bir baş halinde toplanmıştır. Yapraklar grimsi yeşil renkli, dikenli ve parçalıdır. Türkiyede bol miktarda yetiştirilmekte ve çiçek durumu sebze olarak yenmektedir.

Yapraklar tanen, inulin, acı madde (sinarin) ve flavon türevleri taşımaktadır.

İnfusyon halinde {% 2-3) iştalr açıcı, idrar ve safra söktürücü olarak kullanılır. Taze yapraklardan hazırlanan hulâsalar karaciğer hastalıklarına karşı kullanılmaktadır. Enginar yaprağı hulâsası taşıyan bazı müstahzarlar halen karaciğer ve safra kesesi hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Zehirli bileşikler taşımayan iyi bir iştah açıcı ve idrar söktürücüdür. Bazen bu bitkinin kökleri de aynı, maksatlar için kullanılmaktadır. Enginar eskiden beri afrodiyak olarak tanınmıştır.

BÖĞÜRTLEN YAPRAĞI

Rubus caesius L. (Rosaceae) ve buna yakın diğer türlerin kurutulmuş yaprağıdır. Bu tür çalı görünüşünde, beyaz çiçekli, dikenli ve çok yıllık bir bitkidir. Yapraklar 3 yaprakçıklı. Yaprakçıklar alt yüzde tüylü ve dişli kenarlı. Meyva önce yeşil, sonra kırmızı ve olgunlukta siyahımsı renklidir. Türkiye-de yaygın bir bitkidir. Bilhassa yol ve hendek kenarlarında yetişir.

Yapraklar tanen, organik asitler ve şekerler taşımaktadır.

Dahilen, infusyon veya dekoksiyon {% 5) halinde, kabız, kuvvet verici, idrar söktürücü ve şeker hastalığına karşı kullanılır. Bademcik iltihaplarında dekoksıyonu gargara halinde kullanılmaktadır. Yara iyi edici olarak, kurutulmuş yaprak ince toz haline getirilir ve bu toz yara üzerine ekilir.

Meyvanın ezilmesi ile elde edilen usare de kabız etkiye sahiptir. Dahilen veya gargara halinde kullanılır. 

R. sanctus Schreber (Syn: R. anatolicus Focke) (Anadolu böğürtleni): Çiçeklerdeki fılamentlerin tüylü olması ile yukarıdaki türden kolaylıkla ayrılabilir. Anadoluda yaygın bir türdür. Yaprakları yukarıdaki tür gibi kullanılmaktadır.

Böğürtlen kökü de aynı maksatlar için kullanılmaktadır.

AHUDUDU YAPRAĞI (Folium Rubi idaei): R. idaeus L. türünün kurutulmuş yapraklarıdır. Bu tür 1-2 m yükseklikte, ince dikenli, beyaz çiçekli ve çok yıllık bir bitkidir. Yapraklar 3-7 yaprakçıklı. Yaprakçıklann kenarları dişli ve alt yüzleri, keçe gibi, tüylüdür. Meyva olgunlukta kırmızı renkli, hoş kokulu ve mayhoş lezzetlidir. Karadeniz bölgesi ormanlarında yabani olarak bulunursa da bilhassa bahçelerde yetiştirilmektedir.

Yapraklar tanen, organik asitler ve vitamin C taşır. İnfusyon (% 5) halinde kabız olarak kullanılır.

i – Es, S.: Konya’da şeker hastalığı sağaltma ilaçlan Türk Folklor araştırmaları 18 (359): 8685(1979).


Meyvaları (Fructus Rubi idaei) organik asitler, şekerler ve vitamin C taşır, iştah açıcı, idrar söktürücü ve kuvvet verici olarak, taze halde kullanılır.