Hepatit B bulaşıcı bir hastalıktır ve Türkiye’de oldukça ciddi bir sağlık problemdiir.
Ülkemizde şu anda her üç vatandaşımızdan yaklaşık biri Hepatit B ile karşılaşmıştır ve her on kişiden biri Hepatit B virüsünü taşımakta ve başkalarına bulaştırmaktadır. Bu virüs hastalığa yakalananların % 75-80 inde hiçbir belirti vermeden gelişir, genel sağlık taramalarında ve kan bağışlarında yapılan tahlillerde tesadüfen ortaya çıkartılır. Kuluçka süresi iki – altı ay arasında farklılık göstermektedir. Bu süreler akabinde gözlenebilen hastalık septomları ;
– Karaciğer bölgesinde hassasiyet
– İştahsızlık
– Bulantı
– Kendini çok fazla halsiz ve yorgun hissetme
– Kusma
– İdrarın koyu bir renk alması
– Karın bölgesinde ağrı
– Deride ve göz aklarında sararma
Hepatit B virüsü bulaştıktan sonra üç yol izler:
* Oluşan bu koruyucu antikorlar, şayet olması gereken düzeye gelmezse kişi taşıyıcı konumunda kalacaktır,henüz kendisi hasta değildir ancak potansiyel virüs saçıcısıdır,çevresi için hastalığın bulaşmasında ciddi bir tehlike meydana getirir. Özellikle Türkiyede bu manada gizli taşıyıcılar oldukça çoktur,hastalığın kontrolsüz bulaşmasında en sessiz ve sinsi yolu oluşturur. Taşıyıcı kişiler için risk seneler sonra ortaya çıkabilir.Taşıyıcı, karaciğer kanserine yakalanabilir ya da organları zarar gördüğü için karaciğer yetersizliği sorunu yaşayabilir.
Hepatit B’nin hedefi karaciğerdir.
Karaciğer bünyeyi atık maddelerden arındıran,sindirimde vazifeli safrayı sentezleyip kana veren ,vücutta görevli pek çok taşıyıcı proteinleri sentezleyen çok önemli bir organdır.Karbonhidrat,yağ ve protein metabolizmasında da çok mühim vazifeleri bulunur.
Bu virüs karaciğer dokusunu oluşturan hücreleri tutar,bu hücreler zamanla işlevlerini yapamaz duruma gelir,yukarıda sözünü ettiğimiz yollara göre karaciğeri zedeleyebilir ve tek tek hücre ölümü başlayabilir, akabinde karaciğer doku kaybı oluşabilir. Sonuç: Dönüşü olmayan organ hasarı.
Hepatit B Nasıl ve Hangi Yollarla Bulaşır ?
Hepatit B, kan aracılığı ile ve çoğunlukla da yakın temasla (kan dışındaki vücut sıvıları:tükürük,ter,cinsel organ sıvıları) bulaşır. Ciltteki bir çatlak veya açık yarayla temas eden bir damla kan veya tükürük dahi hastalığın bulaşması için kafidir. Taşıyıcı anneden bebeğine de doğum sırasında bulaşabilir.
En mühim ve çok sık rastlanan bulaşma tipi cinsel ilişkidir zira ter ve tükürük gibi vücut sıvılarıyla bile bulaşması mümkündür.Kan ve kan ürünlerinin nakli,kirli enjektörlerin kullanımı(ör:uyuşturucu bağımlılarında olduğu gibi hijyenik olmayan şartlarda ortak kullanılan enjektörlerle),yeterli sterilizasyonun yapılmadığı cerrahi girişimler, kuaför ve berberlerdeki iyi sterilize edilmemiş manikür ve pedikür setleri, tıraş bıçakları, makaslar, steril olmayan aletlerle yapılan sünnet,kulak delme işlemleri ve ortak kullanılan diş fırçaları Hepatit B virüsünün bulaşmasına sıklıkla aracılık etmektedir.
“Hepatit B Taşıyıcılığı” Ne Demektir ?
Bu virüs ile temas eden her on bebekten dokuzu ve her on yetişkinden biri altı ay mikrobu vücudundan atmaya muavaffak olamazsa çmür boyu taşıyabilecek ve insanlara bulaştıracaktır. Fakat taşıyıcılarda hastalık hali çeşitlilik gösterebilmektedir. Karaciğerlerinde oldukça ağır hasarın ortaya çıktığı kişilerde, seneler sonra Karaciğer Yetmezliği, Siroz ve Karaciğer Kanseri görülebilmektedir. Kronik hepatitlilerin (sürekli hepatik) %25′i Primer Karaciğer Kanseri ve Siroz sebebiyle hayatlarını kaybetmektedir. Hepatit B Primer Karaciğer Kanserlerinin yüzde 60-80′inden sorumludur. Ve karaciğer kanserleri kanser ölümleri içinde ilk üç sırada bulunur. Hepatit b virüsü sigaradan sonra en çok karşılaşılan kanser sebebidir.
Hepatit B Risk Grupları Hangileridir ?
* Hepatit B’li anneden doğan bebekler
* Ev içinde Hepatit B hastası yada taşıyıcısı olanlar
* Birden fazla kişi ile cinsel ilişkisi olanlar
* Eşcinseller
* Kan ve kan ürünleri kullananlar
* Hemodiyaliz hastaları
* Damar içi ilaç bağımlıları
* Sağlık personeli
Toplu halde bulunulan okullar, kreşler, kışlalar, yurtlar, huzurevleri v.s. mekanlarda yaşayanlar risk gruplarını oluştururlar.
Hepatit B’den Korunmak Mümkün müdür ?
Virüs vücuda girmemişse korunması kesinlikle mümkün olan bir hastalıktır.En etkili korunma yolu da aşılanmadır.Koruyuculuğu %90-95′tir. Eğer koruyucu düzeyde antikor titresi elde edilmişse koruyuculuk %100′e ulaşır.
Aşılama,taşıyıcılara ya da aktif hasta olanlara yapılamaz.
Uygulanacak aşı şeması,toplam üç dozun belirli zamanlara bölünerek uygulanması ile olur.
Genel olarak kullanılan aşı şeması: ilk doz 0.ay(sıfırıncı ay) kabul edilmek kaydıyla,bir ay sonra 2.doz ve 5 ay sonra 3.doz olmak üzere 0-1 ve 6.ayda yapılan 3 doz aşı uygulamasıdır.
Bir diğer uygulama da hızlı cevap beklenen olgulardaki kullanılan şemadır:
0.ayda 1.doz,bir ay sonra 2.doz,bir ay sonra 3.doz ve de 12.ay da(yani son 3.dozdan 11 ay sonra ) 4.dozun yapılmasıdır.
Hepadna grubunda bir DNA virüsüdür. Alıcının DNA1 sına entegre olabilir.
Geçiş;
• Kan yoluyla: kan transfüzyonları, IV ilaç bağımlılığında, dövme yapımı sırasında ve akupunkturda
• Cinsel yolla: Cinsel ilişkiyle
• Dikey geçiş: Anneden çocuğa geçiş; perinatal (transplasental), postnatal (emzirmeyle)
irıfeksiyonun beş klinik tipi vardır (Şekil 9.20):
• Aseptomatik infeksiyon (%65): subklinik bir infek-siyon olmakla birlikte hastalık hepatite ilerleyebilir ya da hasta kronik taşıyıcı olabilir.
• Akut sınırlayıcı hepatit (%25): hastalarda sarılık, halsizlik anoreksi gelişir ancak çoğunluğu iyileşir (%1 mortalitesi vardır) ve hayat boyu immünite kazanırlar.
• Fulminan akut hepatit (nadir) masif karaciğer hücresi nekrozu sonucu gelişir.
• Kronik hepatit (%5-10 vaka): Siroza ilerleyebilir veya asemptomatik taşıyıcı olarak iyileşebilir.
• Asemptomatik taşıyıcılık: İlerde kronik hepatite dönüşebilir.
Hepatit B ‘ nin seyri Şekil 9.21’de gösterilmiştir.
Komplikasyonları; siroz (kronik hepatit sonucunda) ve hepatosellüler karsinomadır, hepatit B taşıyıcıları normal bireylere göre karaciğer kanseri açısından 200 kat daha fazla risk altındadır (tipik olarak infek-siyondan 20-30 yıl sonra gelişir)
Taşıyıcı için yüksek doz a/p interferon tedavisi verilir. Aşılama mümkündür ancak, bireylerin %10’una yakını koruyucu anti hepatit B antikorları yapamazlar.