ERKEKLER
EVRE 1:
Testisleriniz daha fazla hormon üretmeye hazırlanır; ancak vücudunuzda gözle görülür bir değişim yoktur. Vücut kokunuz oluşmaya başlar.
Ne Yapmalısınız?
Vücudunuzun değişeceği gerçeğini anlayın. Her gün duş alın ya da banyo yapın. Deodorant ya da parfüm kullanın. Ergenlik döneminde daha fazl
EVRE 2
Testisleriniz ve testis torbanız büyümeye başlar. Penisinizin çevresinde kıllar çıkmaya başlar (Evre 3’te de yaşanabilir). Bu kıllar ince ve düzdür; kalın ya da kıvırcık değildir.
Ne Yapmalısınız?
Genlere bağlı olarak (biyolojik anne babanıza göre) genital bölgedeki kıl miktarı kişiden kişiye değişir.
EVRE 3
Penisiniz uzamaya başlar; ama genişlemez ve testisleriniz de büyümeye devam eder. Testis torbanız da daha kırmızı ya da daha koyu renk olur ve kırışık bir görünüm alabilir. Boyunuz uzar ve kilo alırsınız. Kaslarınız gelişmeye başlar ve vücut şekliniz değişerek bir adam vücuduna benzemeye başlar. Sesiniz de değişir; kalınlaşır ve bazen de çatallaşır. Bu durum gırtlağınızın genişlemesinden kaynaklanır. Elleriniz ve ayaklarınız daha da büyür. Göğüs uçlarınızın altındaki göğüs dokularınız şişmeye başlar ve hassas olabilir.
İlk “ıslak rüyanızı” yani genelde gece yarısında penisinizden sperm çıkmasını tecrübe edersiniz. Ayrıca mastürbasyon yapma (penisinizi uyarma) ihtiyacınız da doğabilir. Bunların hepsi normaldir. İlk “ıslak rüyanızı” yani genelde gece yarısında penisinizden sperm çıkmasını tecrübe edersiniz. Ayrıca mastürbasyon yapma (penisinizi uyarma) ihtiyacınız da doğabilir. Bunların hepsi normaldir.
Endişelenmeyin; bu durum ergenlik dönemindeki erkeklerin yarısından daha fazlasında görülen jinekomasti denilen geçici bir durumdur. Vücudunuzdaki bütün değişimleri yaratan seks hormonlarından kaynaklanır. 1-2 yıl içerisinde düzelmesi gerekir.
EVRE 4
Penisiniz hem uzar, hem de genişler. Testisleriniz ve testis torbanız büyümeye devam eder. Kıl miktarınız artar; bu kıllar kalınlaşır ve kıvırcıklasın Genital bölgede çıkan kıllar bütün genital bölgeye yayılır. Birçok erkek çocuk bu dönemde boşalmaya başlar.
Birçok erkek çocuk büyüme atağını bu dönemde yaşar. Boyunuz 1 senede 10-12 cm kadar uzayabilir. Kaslarınız daha fazla geliştiğinden vücudunuz bir adam vücuduna benzer. Sesiniz kalınlaşır ve koltuk altlarınızda kıllar çıkar. Dudak üstünde ve çenenizde daha fazla kıl çıkar.
Ne Yapmalısınız?
Endişelenmeyin; bu durum ergenlik dönemindeki erkeklerin yarısından daha fazlasında görülen jinekomasti denilen geçici bir durumdur. Vücudunuzdaki bütün değişimleri yaratan seks hormonlarından kaynaklanır. 1-2 yıl içerisinde düzelmesi gerekir.
Bir kız ile cinsel ilişkiye giriyorsanız hamileliği önlemek için bir doğum kontrol yöntemi ve cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemek için de lateks ya da poliüretan bir prezarvatif kullanmanız gerekir.
Traş olmaya başlamak isteyebilirsiniz. Yüzde ilk çıkan kıllar ince ve yumuşaktır. Daha sonra kalınlaşır. Bir jilet yardımıyla kıllarınızdan kurtulabilirsiniz.
KIZLAR
EVRE 1
Vücudunuzda gözle görülür değişiklikler olmasa da yumurtalıklarınız hormon üretmeye başlar. Vücut kokunuz ortaya çıkar.
Ne Yapmalısınız?
Vücudunuzun değişeceği gerçeğini anlayın. Her gün duş alın ya da banyo yapın. Deodorant ya da parfüm kullanın.
EVRE 2
Göğüs uçlarınızın altında bir şişkinlik olur ve aerolanız (göğüs ucunun çevresindeki koyu renkli bölge) büyür. Bu şişlik hassas olabilir.
Cinsel organınızın dudaklarında ince tüylerin çıkmaya başladığını fark edersiniz. Boyunuz uzamaya ve kilo almaya başlarsınız. Kalçalarınız genişler ve yuvarlaklaşır.
Ne Yapmalısınız?
Göğüsleriniz geliştikçe hassas bölge daha da hassaslasın Bu hassasiyeti gidermek için ibuprofen ya da aspirin dışındaki ağrı kesicileri kullanabilirsiniz. Vücut şeklinizin değişmesi normaldir.
EVRE 3
Göğüsleriniz büyümeye devam eder ve göğüs dokunuz bir yükselti oluşturur. Büyüme atağınızı yaşarsınız ve 1 yılda 6-10cm uzayabilirsiniz. Kilonuz artmaya ve kalçalarınız genişlemeye devam eder. Genital bölgenizdeki kıllar uzamaya ve kıvırcıklaşmaya başlar. Vajinanız genişler ve vajinanızdan açık renkli bir akıntı gelebilir.
Ne Yapmalısınız?
Gelişmeye başladığınızda bir göğsünüzün diğerinden daha büyük olması normaldir. Arada çok büyük bir fark varsa doktorunuza danışabilirsiniz. Genital bölgedeki kıl miktarı kişiden kişiye göre değişir. Bazı kadınlarda çok az kıl varken diğerlerinde kıl miktarı çok fazladır. Her iki durum için de endişelenmeye gerek yoktur.
EVRE 4
Göğüsleriniz büyümeye devam eder. Göğüs uçlarınızın çevresindeki koyu renkli bölümün göğsünüzün diğer bölümlerden farklı olarak bir yükselti yaptığını fark edersiniz.
Genital bölge üçgenini yoğun kıllar doldurur. Kol altlarınızda da kıllar çıkabilir.
Boyunuz uzamaya ve kilo almaya devam edersiniz. Bu süreç regl kanamanız başladıktan sonra 2 yıl daha devam eder; ama daha yavaş bir hızda gerçekleşir.
Kızların birçoğu bu evrede adet görmeye başlar. Yumurtalıklarınız olgunlaşır ve bazı aylarda yumurta üretmeye (yumurtlama) başlar. ABD’de kız çocukları genelde 12 Vı yaşında adet görürler. Adet görme yaşınız ırksal ve etnik geçmişiniz ile genlerinize bağlı olarak farklılıklar gösterebilir.
Ne Yapmalısınız?
Regl döneminde kişisel hijyen çok önemlidir. Kokuyu önlemek için her gün duş ya da banyo yapılması gerekir. Adet kanamanız olduğunda ped ya da tampon (vajinanızın içine yerleştirirsiniz) kullanabilirsiniz. Kanamanızın şiddetine bağlı olarak pedinizi ya da tamponunuzu 2-4 saatte bir değiştirin.
Tamponlar bekarete zarar vermez. Kramplar için ibuprofen ya da aspirin olmayan başka bir ağrı kesici alabilirsiniz. Yemekten sonra ilaç paketinin üzerinde yazan miktarı alınız. Ayrıca karnınızın alt tarafına bir sıcak su torbası ya da sıcak su yastığı (çok sıcak olmamasına dikkat edin) da koyabilirsiniz. Yorgun hissediyorsanız bol bol istirahat edin. Kızlar adet olduklarında spor yapabilirler ve diğer bütün aktivitelere katılabilirler. Kramplar günlük aktivitelerinizi engelliyorsa doktorunuza danışın.
Adet kanamanız sırasında çok fazla kan kaybettiğinizi düşünebilirsiniz; ancak bu miktar aslında 2-4 yemek kaşığı (30-50 gram) kadardır. Ortalama bir regl döngüsü 28 gündür (bir kanamanın ilk gününden diğer kanamanın ilk gününe kadar); ancak birçok kız çocuğu ve kadın özellikle ilk birkaç sene düzensiz regl görebilir. Regl döngüsünün uzunluğu 21-45 gün arasında değişebilir.
Aşırı kanamanız varda ya da kanamanız 8-10 günden daha fazla sürüyorsa doktorunuza danışın. Aşırı kanamanın birçok nedeni vardır ve doktorunuz bu sorunları çözmenize yardımcı olabilir.
EVRE 5
Göğüsleriniz son boyutuna ulaşır. Genital bölgeniz kıllarla kaplanır ve bu kıllar kasıklarınızın içlerine doğru yayılabilir. Her ay yumurtlamaya (yumurtalıktan yumurta üretmeye) başlarsınız. Adet görmeye başladıktan 2 yıl sonra boyunuzun uzaması durur ve vücut şekliniz oturur.
Ne Yapmalısınız?
Göğüslerinizin büyüklüğü genleriniz, vücut tipiniz ve kilonuza göre belirlenir. Bütün kadınların göğüsleri diğer kadınlarınkinden daha farklıdır.
Adet kanamalarınız başladığında ve hatta ilk defa regl olmadan bir ay önce hamile kalma olasılığınız vardır. Bir erkek ile cinsel ilişki yaşıyorsanız hamile kalmayı önlemek için bir doğum kontrol yöntemi ya da cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemek için lateks ya da poliüretan prezarvatif kullanmanız gerekir.
Gençlik Yıllarınız: Dr. Forman’m Tavsiyesi
Hayatınızın tamamen değişikliklerle dolu, oldukça heyecan verici bir dönemindesiniz. Ancak bazen bir değişikliğin tam ortasında neyin normal olup neyin olmadığını bilmek çok kolay değildir. Sağlıklı kalma yolları ve üreme sisteminizle ilgili detaylı bilgi için ya Kadın Sağlığı ya da Erkek Sağlığı bölümlerini okuyabilirsiniz.
Ayrıca hepimizin ortak özellikleri olmasına rağmen her birimizin benzersiz olduğumuzu unutmadan bu bölümün gençler için yazılmış olan kısmını okuyun. Kızsanız reg kanamanızı diğer arkadaşlarınızla aynı zamanda yaşamayabilirsiniz.
Erkekseniz vücut yapınız arkadaşlarınızdan daha farklı olabilir ya da yüzünüzdeki kıl miktarı arkadaşlarınızdan daha az ya da daha fazla olabilir. Kendinizi başkalarıyla kıyaslamanın, neyin normal olduğunu anlamada en iyi yol olmadığını aklınızdan çıkarmayın. Aslında normal olan sizin yaşamakta olduklarınız olabilir. Vücudunuzla ilgili ne kadar çok şey bilirseniz, kendinizi vücudunuzla ilgili o kadar iyi hisseder ve vücudunuzun sizin kontrolünüzde olduğunu düşünürsünüz.
Bu konuda bir uzman olmanız gerekmez. Yardıma ihtiyacınız olursa ya da herhangi bir sorunuz varsa doktorunuza, okulunuzdaki hemşireye ya da diğer sağlık uzmanlarına veya güvendiğiniz bir yetişkine sormaktan çekinmeyin. Tanıdığınız hiç kimseyle paylaşamayacağınız kadar ciddi bir probleminiz olduğunu düşünüyorsanız gençlere destek grupları ya da acil yardım hatlarını arayabilirsiniz. Kontrolü kendi elinize alın ve sağlığınızı koruyun.
Yıllık muayenelerinizde doktorunuz boyunuzu, kilonuzu, fiziksel gelişiminizi (ergenlikteki vücut değişimleri), kan basıncınızı, skolyoz için sırtınızı ve akne için yüzünüzü ve sırtınızı kontrol edecektir.
■ Cildi delen metal (ya da cilde metal atan alet) bir virüsle enfekte olmuşsa Hepatit B ve Hepatit C gibi ciddi virüs enfeksiyonları bulaşabilir. Hatta AİDS’e neden olan virüs de temiz olmayan aletlerle vücuda geçebilir.