Nasturîium officinale R. Br. (Cruciferae) türünün taze veya kurutulmuş çiçekli dallarıdır. Bu tür beyaz çiçekli, yaprak tek tüysü, 3-7 çift yaprakçık-lı, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Su kenarlarında yetişir, özel bir kokusu ve batıcı bir lezzeti vardır. Ana-doluda yaygın bir bitkidir. Antalya ve Mersin bölgelerinde yetiştirilir,

Glikonasturtün ismi verilen kükürtlü bir gliko-

zit, vitaminler (A, C ve D) ve keskin lezzetli bir uçucu yağ taşımaktadır.

Kuvvet verici, vitamin noksanlıklarını giderici, idrar arttırıcı ve iştah açıcı gibi özelliklerinden dolayı eski çağlardan beri sebze ve ilâç olarak kullanılmaktadır.

Taze yapraklar salata halinde veya sıkılarak elde edilen usare (günde 250 gr) tedavide kullanılır. Taze bitiy kıyılır, yufka arasına konularak börek yapılır

Doğu Karadeniz bölgesinde bu bitki “Kardo-mot” ismiyle tanınmaktadır. Bu bölgede kurutulmuş bitki ince toz edildikten sonra süt veya bal ile karıştınlarak, dahilen ekzema gibi cilt hastalıklarına karşı kullanılmaktadır.

Zehirli bileşikler taşımayan tehlikesiz bir drog-dur.

Diğer isimler: Acı gerdeme, Gerdeme, Kerde-

me, Sukerdemesi, Sumancası, Suteresi.

Lepidium sativum L. (Tere, Kerdeme, Cırcır): 20-50 cm yükseklikte, beyaz veya erguvani renkli çiçekli, bir yıllık, otsu bir bitkidir. Meyvalarının tek tohumlu olması ile Suteresi’nden kolaylıkla ayrılabilir. Anadoluda yabani olarak bulunmakla beraber bilhassa bahçe ve bostanlarda yetiştirilmektedir.

Bitkide bulunan bir glikozitin parçalanması sonucu meydana gelen kükürtlü ve yakıcı lezzetli bir uçucu yağ taşır. Toprak üstü kısmı (Herba Lepidii sativi) tedavide Suteresi gibi kullanılır. Halen memleketimizde, bilhassa salata halinde, iştah açıcı olarak kullanılmaktadır.

L. vesicarium L. (Çakçakotu): 20-70 cm yükseklikte, beyaz çiçekli, çok dallı, yapraklan iplik gibi parçalı, bir yıllık otsu bir bitkidir. Nodus kısımlarının şişkin olması ile kolaylıkla tanınabilir. Doğu Anadoluda yaygın bir türdür. Ağrı dağının eteğinde ve Türk-İran sınırında geniş alanlar kaplar. Hayvanlar için zehirli olduğu söylenmektedir.

araştırmalar – Ankara Y. Zir. Enst. Derg. 2: 680 (1945).

2 – Limet, H.: Pharmaopee et parfumerie sumeriennes – Rev. Hist. Pharm. 25 (238): 147 (1978).

3  – Es, S.: Konya’da şeker hastalığı sağlatma ilaçlan – Türk Folklor Araştırmaları 18 (359): 8685 (1979).