Dispne : Solunum işlevinin yetersiz kaldığı patolojik durumlarda hasta hava açlığını hisseder ve soluk alabilmek için bütün gücünü sarfeder. Bu solunum güçlüğü tablosu dispne olarak adlandırılır. Dispneli hasta çoğu kez yardımcı solunum kaslarını da kullanarak soluk almaya çalışır.
Dispne inspiratuar veya ekspiratuar olabilir. İnspiratuar dispne genellikle akut larenjit, larinks ödemi, larinkste yabancı cisim, larinks difterisi gibi üst solunum yollarında obstrüksiyona neden olan, inspirium sırasında yukarı hava yollarından havanın serbestçe geçişinin önlendiği durumlarda ortaya çıkar. İnspirium sırasında suprasternaL sternal ve ksifoid bölgede çekilme fretraksiyon) gözlenir. Çocuk ne kadar küçükse toraks o derece yumuşak olduğundan, bu çekilme daha belirgin olur. İnspiratuar dispne çoğu kez sesli solunum (stridor) ile birliktedir.
Ekspiratuar dispne, alt solunum yollarında hava akımının engellendiğinin işaretidir. Bronşiolit, astım, kalp yetersizliğine bağlı akciğer ödemi ve bronşta yabancı cisim ekspiratuar dispne nedenleridir. Aktif bir hareket olan inspiriumda havan1 n bu bölgelere girmesine karşın, çıkışta güçlük vardır. Ekspirium süresi uzar, interkostal aralıklarda çekilme olur.
Bradipne .-Solunum yavaşlamasıdır. Beyin tümörü gibi KİBAS’a yol açan durumlarda görülür.
Apne : 20 saniye veya daha uzun süre geçici olarak solunum hareketlerinin durmasıdır. Siyanoz ve bradikardi ile birliktedir.
Taşipne : Solunum hareketlerinin hızlanmasıdır. Ateşli hastalıklar, pnömoni, piörezide görülebilir.
Hiperpne : Solunum amplitüdünün artmasıdır. Hiperpne genellikle solunum hızında artma ile birliktedir (hiperventilasyon). Hiperventilasyon, Kussmaul solunum olarak bilinir ve ön planda metabolik asidoz ile solunum merkezinin aşırı uyarılması sonucu gelişir. Aspirin zehirlenmesinin ilk belirtisi olabilir. Diyabetik ketoasidoz, üremi koması gibi asidoz durumlarında görülür. Küçük sütçocuklarmda asidoza kargın hiperpne görülmeyebilir.
Periyodik Solunum (Cheyne-Stokes solunum : Solunum derinliği siklik olarak değişir. Ardarda gelen hiperpne ve apne dönemleri vardır.’Solunum hızı ve amplitüdü tedricen artar, en yüksek düzeyine vardıktan sonra solunum durana dek giderek azalır. Prematürelerde fizyolojik olarak görülebilir. Genellikle ağır hastalık işaretidir. KİBAS, beyin kanaması ve menenjitte sık rastlanır.
Biot Solunumu : Cheyne-Stokes solunumu gibi hiperne ve apne devreleri gösterir. Ancak farklı olarak hiperpneden apneye geçiş ani olur. Nadir bir solunum şekli olup bazen menenjitte görülür.
Horultulu Solunum (Stertor) .- Genellikle koma durumunda olan bir hastada havanın solunum yollarına geçişi sırasında hırıltı duyulur. Yumuşak damağın tonüsünün azalması, aşağı sarkması ve farinkste tükrük birikmesi sonucu oluşur. Adenoid vejetasyonlu çocuklarda özellikle uykuda stertor duyulur.
Paradoksal Solunum : Multipl kaburga kırıklarında görülür. İnspiriumda göğüs kafesi genişlerken, kırıkların bulunduğu kısım içeriye çöker. Solunumun diyafragmatik tipte olduğu durumlarda örneğin chorea minör’da veya interkostal kasların felcinde, inspiriumda karnın içeri çökeceğine kabardığı gözlenir. Bu bulguya paradoksal solunum denir. Yenidoğanda bu tür solunum fizyolojiktir.
