Artemisia absinthium L, (Compositae) türünün kurutulmuş çiçekli ve yapraklı dallarıdır. Bu tür 40-120 cm yükseklikte, az çok tüylü, kuvvetli kokulu, çok yıllık otsu bir bitkidir (Resim: 9). Yapraklar parçalı, grimsi veya beyazımsı yeşil renkli, Çiçekler küçük durumlarda toplanmış ve yeşilimsi renklidir (Resim: 9) Kuzey, İç ve Güney Anadoluda yabani olarak yetişmektedir.

Dış görünüş: Yaprak, çiçek ve gövde parçalarından ibarettir. Özel kokulu ve çok acı lezzetlidir.

Bileşim: Uçucu yağ {% 0.5-1.3) (5), acı maddeler (artabsin, absintin) ve flavon türevleri taşımaktadır.. .

1  – Baytop. A.: 1951 yılında yapılmış ve yayınlanmamış o!an bir çalışmanın sonuçlarına güre.

2 – Yazıcıoğiu. T.: Tiirkiyenin nebati yağ zenginliği. Türkıyenin yağ lohum ve meyveleriyte nebati yağlan üzerinde tecrübi

araştırmalar – Ankara Y. Zır. Enst. Derg. 2: 680 (1945).

3  – Yazıcıoğiu, T.: Pelemir tohumlarında fiziksel, kimyasal araştırmalar ve bu tohumların buğday un ve ekmeğinin vasıflan

üzerinde etkisi-Ziraat Dcrg. 10: 14(1949).

4- YazıcıoğlLi, T.: Pelemir ve yağı- 1974 Türkiye Yağ Semineri 157. İstanbul (1974). 5 – Gürgen, A.R.: Turkiyenin önemli eteri yağları üzerinde araştırmalar. 1 – Ankara Y. Zir. Enst. Den:. 6 (2): 301 (1946).

Etki ve kullanılış: Midevi, kuvvet verici, iştah açıcı, ateş düşürücü ve idrar arttırıcı olarak kullanılır. Kurt düşürücü ve adet getirici etkileri de vardır. Fakat bu etkiler ancak yüksek dozlarda meydana gelir. Bu dozlarda da, taşıdığı uçucu yağdan dolayı, tehlikeli zehirlenmeler yapar. Eskiden pelinotundan Avrupa ülkelerinde bazı alkollü içkiler yapılırdı. Fakat bu içkileri kullananlarda müzmin zehirlenmeler ve sinir bozuklukları görülmesi üzerine, 1908 yılından başlamak üzere, bu bitkinin içkilerin içine konulması yasaklanmıştır.

Kullanılış şekli: Toz günde 1-2 gr (çok acı olduğu için kaşe içinde alınmalıdır), infusyon (% 0.5-3), bal ile tadlandınidıktan sonra, günde 2-3 bardak içilir.

Palamut meşesinin meyvalan 3 cm kadar uzunlukta, silindir şekilli, açık kahve renkli ve buruk

lezzetlidir.

% 10 civarında gallik tanen taşır. Bu nedenle taze veya kavrulmuş meşe palamudu (Semen Quer-cus tostum)’ndan hazırlanan dekoksiyon (% 5-10)

dahüen kabız oiarak kollanılır. Batı Anadolu bölgesinde hayvan yemi olarak da kuilanıİmaktadır.

Kabuğu soyulduktan sonra kavrulmuş olan palamudun toz edilmesi ile Palamut kahvesi (Cafe de glands) elde edilir. 15 gr Palamut kahvesinin İ litre suda kaynatılıp süzülmesi ile elde edilen hulâsa, bal veya şeker ile tadiandırıldîktan sonra, midevi ve kabız (bilhassa çocuk ishallerine karşı) olarak kullanılır. Günde 2-3 bardak içilebilir.

Palamut, yontmataş döneminden beri (Milattan

50.000 yıl önceleri), insan ve hayvan gıdası olarak kullanılmaktadır (4).

Diğer isimler: Palıt, Palut, Pelit.

1  -Kayacık, H.: Orman ve park ağaçlarının özel sistematiği 2: 62, İstanbul (1963).

2 -Topçuoğlu, A.; Meşe kabuğu istihsali ve kıymetlendirilmesi – Orman Genel Müd. Haber. Büit. 2 (6): 83 (1963).

3  -Yal tırık, R: Türkiye meşeleri teşhis kılavuzu, İstanbui (1984).

Değişik Gossypium türleri (Malvaceae) nin tohumları üzerindeki tüylerdir. Memleketimizde bilhassa Gossypium hi’rsutum L. türünün muhtelif çeşitleri, Batı ve Güney Anadoluda yetiştirilmektedir. Bu türün çiçekleri beyaz veya krem renkli olup kapsülleri olgunlukta açılır.

Dış görünüş : Şerit biçiminde liflerden yapılmıştır. Yerli pamuklarda lif boyu 18-27 mm arasında değişir.

Bileşim : Ham pamuk sellüloz (% 90), yağ ve su

taşımaktadır.

Etki ve kullanılış : Tedavide hidrofil pamuk (Gossypium ‘depuratum) kullanılır. Bu adi pamuğun taranması, kalevi ile yağının alınması ve yıkanması ile elde edilir. Temizlenmiş haldedir, fakat steril değildir. Bu pamuk sterilize edildikten sonra kan kesici ve yaralarda pansuman malzemesi olarak kullanılır.

Hidrofil pamuğu ham pamuktan ayırmak için, bir parça pamuk kaynatılmış su üzerine atılır. Hidrofil pamuk su çekerek hemen suyun dibine batar. Ham pamuk ise suyun üzerinde yüzer. Taşıdığı yağ, suyu emmesini önler.

Dokuma ve sentetik ipek endüstrisinde önemli bir ilkel maddedir. Türkiyenin mühim bir ihraç ürünüdür.

Maîricaria chamomilia L. (Compositae) türünün gölgede kurutulmuş çiçek durumlarıdır. Bu tür 20-50 cm yükseklikte, çok dallı, yapraklan parçalı, tüysüz, çiçekleri küçük başlar (kapitulum) şeklinde, bir yıllık otsu bir bitkidir (Resim: 54). Türkiyede, yol kenarları ve boş tarlalarda bol miktarda yetişir. Avrupanm bazı ülkelerinde ekimi de yapılmaktadır.

Meyvanın tepesinde taç (korona) bulunup bulunmadığına göre birbirinden ayrılan 3 varyetenin Türkiyede bulunduğu bilinmektedir.

var. chamomilia – Yalnız dil şeklindeki çiçeklerin meyvalarında korona vardır.

var. pappulosa Margot et Reuter – Dil ve tüp şeklinde olan çiçeklerin meyvalarında korona vardır.

var. recutiîa (L.) Grierson – Meyvaların hiçbirinde korona yoktur.

Dış görünüş: Çiçek durumu 5-10 mm çapında, dil şeklindeki çiçekler beyaz renkli, bir sıra ve 12-20 tane? Tüp-.şeklindeki çiçekler sarı renkli, çok adette ve kapituiurhun ortasında. Çiçek tablası az çok koni biçiminde, üzeri çıplak ve içi boş (diğer papatyalardan farkı). Kokusu özel ve kuvvetli, tadı acımsıdır.

Toplama ve kurutma: Çiçek durumları sabahları el veya taraklı faraşlar ile toplanır ve çok ince bir tabaka halinde yayılarak gölgede kurutulur (1).

Bileşim: Uçucu yağ (% 0.2-1), rezin, acı madde ve fenolik bileşikler (flavonlar, kumarın) taşımaktadır. Uçucu yağ içinde chamazulen, terpenik ve seskiterpenik (bisabolol, bisabololoksit, bisabolo-noksit gibi) bileşikler bulunmaktadır.

Bu bileşiklerin Anadoluda yetişen M. chamomilia varyetelerinde de bulunduğu gösterilmiştir

Ege bölgesinden elde edilen materyeldeki uçucu yağ miktarı % 0.75 oranındadır (3).

Anadolu kökenli bazı materyelin uçucu yağında kamazulen bulunmadığı görülmüştür (2_{3).

Dış pazarlar chamazulen taşımayan droglan satın almamaktadırlar. Bu nedenle, dış ülkelere papatya satışı yapabilmek için, chamazulen miktarı yüksek, çiçek açma süreci kısa ve hastalıklara mukavim türierin tohumlarının dış ülkelerden getirtilerek Ege bölgesinde yetiştirilmesi dışsatım yönünden yararlı olacaktır (6).

Eczacı Odası Bült. 12, Ocak (1983).

2 – Atasü, E.: Components of Matricaria chamomilia volatile oils – K.H.C. Başer ve N. Güier (eds.): Essential oils 22, İstanbul

(1993).

3  – Franz. C: Arzneidrogen, Qualitatssicherııng durch Anbau und Züchtung – Dtsch. Apoth. Ztg. 122: 1413 (1982).

4 – Sakar, M.K.: Mayıs papatyası (Matricaria chamomilia L.)’nın etken madde, farmakolojik etkisi bakımından Türk ilâç

sanayi ve dış satım yönünden değeri – İzmir Eczacı Odası Bült. 26 Eylül (1983).

5  – Franz, C. ve Vömel, A.: Ökologischer Vergleich von Kamillenkuitivars – Uluslararası Tıbbi Bitkiler Kollogiumu bildirileri

62, İzmir (1974).

6 – Sakar, M.K.: aynı yayın.

Etki ve kullanılış: İdrar çoğaltıcı, iştah açıcı, yatıştırıcı, gaz ve safra söktürücü etkileri bulunmaktadır. Haricen infusyon boğaz İltihaplarına karşı gargara halinde, iltihaplı yaralara (basur gibi) karşı ise pansuman halinde, ağrı kesici ve yara iyi edici olarak kullanılmaktadır.

Kullanılış şekli: Toz, 1-2 gr, günde birkaç defa. İnfusyon (% 1) sabahları aç karnına bir bardak içilir. Haricen yaralar veya basur memeieri bu infusyon ile yıkanır ve pansuman yapılır. Basur memelerinde, ağrı kesici ve tedavi edici diğer bir kullanılış şekli şöyledir: Bir oturak içine bir miktar kaynar su konulur, içine iki üç tutam papatya çiçeği atılır ve sıcak iken üzerine oturulur. Bu şekil sabah ve akşam olmak üzere günde İki defa tekrar edilir.

Papatya yağı (Oleum chamomillae): 25 g kuru papatya çiçeği 250 g zeytin yağı içinde, su banyosu üzerinde 2 saat ısıtılır, süzülür ve küçük şişeler İçinde saklanır. Ateş ve güneş yanıkları üzerine sürülerek kullanılır. Olumlu sonuçlar alınmaktadır.

Diğer isimler: Adi papatya, Babunç, Mayıs papatyası, Tıbbi papatya.