Etiket: Şifalı Bitki B

BOGADIKENI

Saponiri

taşımaktadırlar.

Öksürük kesici, idrar arttırıcı, iştah açıcı, uyarıcı ve afrodizyak olarak, infusyon halinde (% 5), kullanılır. Kökler (Radix Eryngii)’de aynı etkilere

sahiptir.

Diğer isimler: Deveelması, Devecidikeni, Devedikeni, Gözdikeni, Tengeldikeni.

Türkiyede 20 kadar Eryngium türü bulunmakta ve bunlar bir ayırım yapılmadan yukarıdaki şekilde kullanılmaktadır.

Eryngium türlerinden gövdesi mavimtırak olan türler {E.maritimum L.) in dallan, nazara karşı, ev ve oda kapılarının üstüne konulmaktadır. Gözdi-kenİ ismi de bu kullanıştan ileri gelmektedir.

E. billardieri Delar.: 40-75 cm yükseklikte, yaprakları parçalar, parçaların uçları dikenli, çiçek durumları mavimtırak renkli olan çok yıllık bir bitkidir. Doğu Anadoluda yaygındır.

Genç bitkilerin gövdesi, kabuğu soyulduktan sonra, yenilir (Başkale, Van). Reçinenrsi bir tadı vardır

BEYAZ SAKIZ

Bayiop, T.: Farmakognozi ders kitabı 2: 58 (1974),

Karamanoğlu, K.: Türkiye’nin önemi liken türleri -Ankara Ecz. Fak. Mecm. 1 (1): 53 (1971).

Zeybek, N.: Likenler ve sanayide önemi – IV. Bitkisel İlâç Hammaddeleri Toplantısı, bildiriler 91, Eskişehir (1983).

Baytop.T.: Türkiyede sakız (Mastix) elde etme imkânları – İstanbul Ecz. Fak. Mecm. 4; 3! (1968),

5 – Yiğİtoğlu. A.K.: Türkiye iktisadiyatında ormancılığın yeri ve ehemmiyeti 115, Ankara (1941).

6 – Rcchinger, KH.: Flora İranica, Anacardiaceae, No. 63: 4, Graz (1969).

lîklarda yetişmektedir.

Sakız elde etmek için, yaralama sonucu meydana gelen ham sakız su ile kaynatılır, yabancı maddeler dibe çöker, suyun soğuması İle katılaşan sakız ayrılır (1). Bu sakız bilhassa İran ve İrak’da elde edil1 mekte (2) ve memleketimize İran’dan gelmektedir.

Beyaz renkli, sıcakta yumuşayan, özel ve kuvvetli kokulu bir sakızdır.

Midevi ve ağız kurumasını önleyici olarak, damla sakız gibi, çiğnenir. Eskiden çöllerde yapılan geziler sırasında, ağız kuruluğuna karşı, bu sakız çiğnen irdi.

Bu türün meyvaları İran ve İrak’da yerli halk tarafından yenilir. Yüksek yağ verimi (fıstıkta % 57,

BEZİR YAĞI

Haricen yara ve yanık tedavisinde kullanılır. Yanık tedavisinde kireç linimenti halinde kullanılması daha faydalıdır. Bu liniment şöyle hazırlanır: Bir şişe içine bir kısım bezir yağı konur, üzerine bir kısım kireç suyu ilâve edilir ve kuvvetle çalkalanır. Meydana gelen beyaz renkli merhem yanıklar üzerine sürülür. Bezir yağı veteriner hekimliğinde müshil olarak kullanılır. Boya ve muşamba imalinde önemli bir ilkel maddedir.

IZGIN YAĞI (Oleum Erucae): İç Anadoluda elde edilen keten tohumları genellikle Eruca cap-padocica Reut. (Cruciferae) (Izgın) tohumları ile karışıktır (1, 2, 3). Izguı tohumu yağı, düşük iyot indisi ve yüksek viskozitesi nedeniyle, keten tohumu yağını boyacılıkta kullanılmaz hale getirir.

Izgın tohumları % 24-36 arasında sabit yağ taşır. Bu yağ halen cam macunu yapımında, araba tekerleklerini ve hayvanları (manda) yağlamakta ve nadiren de yemek yağı olarak kullanılmaktadır (2, 3). Tohumların idrar arttırıcı ve uyarıcı etkisi vardır.

E. sativa Miller (Roka): Bir kültür bitkisidir. Tohumları hardal tohumu gibi haricen kızartıcı olarak kullanılır. Yapraklan iştah açıcı olarak salata halinde yenir.

İ.C. Hedge E- cappadosica ile E.sativa türlerini konspesifik olarak kabul etmektedir (4). E. Boissier ise 2 ayrı tür kanısındadır (5). Bu konu bu 2 bitkinin morfolojik özellikleri ve tohum yağları

Bkz. Roka.

BASUROTU KÖKÜ

Ranunculus ficaria L. (Ranunculaceae) türü-

nün taze kökleridir. Bu tür parlak sarı çiçekli, 10-20 cm yükseklikte, yaprakları kalp biçiminde ve

saplı, kökleri parmak gibi etli olan çok yıllık otsu bir bitkidir. Kuzey, Batı ve’Güney Anadoluda yaygındır.

Etkili maddesi doymamış lakton türevleridir (ranunkulin, protoanemonin). Bu maddeler yakıcı olduklarından taze drog tahriş yapıcıdır.

Kabız Ve yara iyi edici etkiye sahiptir. Haricen merhem halinde basur memelerine karşı kullanılır (6). Günde iki defa kullanmak ile iyi sonuçlar alınmaktadır. Basurotu merhemi şöyle hazırlanır.

Basurotu hulâsası 5 fer

Kavak merhemi 50 gr

Bu iki madde bir havanda iyice karıştırılır.

Dahilen kullanılışı zararlıdır.

Diğer isimler: Basurotu, Yağlıçiçek.