Kategori: Sağlık

YABANYASEMİNİ

S. dulcamara L. (Yabanyasemini) türünün kurutulmuş dallarıdır. Bu tür çok yıllık, tırmanıcı ve mor çiçekli bir bitkidir. Bilhassa gölgelik ve sulak yerlerde ve çit kenarlarında yetişir. Anadoluda yaygın olmakla beraber bilhassa Kuzey Anadolu bölgesinde bulunur.

GHko alkaloitler (Solaanin ve diğerleri) taşımaktadır (1).

İdrar arttırıcı, hafif uyutucu ve ağrı kesici, terletici, balgam söktürücü ve hafif müshil etkilere sahiptir, înfusyon (% 1-3) günde 2-3 bardak içilir.

Diğer isimler: Kıryasemini, Sofur, Tilkiüzümü,

Yabanasması.

KUŞKONMAZ KÖKÜ

Asparagas officinalis L.(Liliaceae) türünün kurutulmuş kök ve rizomlarıdır. Bu tür dikensiz ve otsu bir bitkidir. Yapraklar (dallar) demet şeklinde ve iplik biçimindedir. Meyva nohut büyüklüğünde ve kırmızı renklidir. Avrupa ve Türkiye’de sebze olarak yetiştirilir.

Dış görünüş: Parmak kalınlığında, esmer renkli ve özel kokulu parçalar halindedir.

Bileşim: Şekerler, saponin, uçucu yağ ve aspara-gin taşır.

1  – Baytop, T.: Türkiye’nin Aconitum türleri üzerinde bazı gözlemler – Herba Medica T. 1 (1997).

2  – Roscnthaler. L.: Notiz über Pontakoniiin – Pharm. Açta Helv. 17: 149 (1942).

3  – Bayiop, T. ve Tanker, M. Anadolu Aconitum’Sannm alkaloitleri üzerinde araştırmalar – İstanbul Tıp Fak. Mecm. 25: 157

köklerden daha kuvvetlidir. Bu drog kuvvet verici, kan temizleyici, hazmettirici ve müshil olarak de-koksiyon (% 5) veya toz (günde 1-3 gr) halinde da-hilen kullanılmaktadır. Zehirli bir madde taşımadığından tehlikesiz bir drogdur. Taze yaprakları sebze olarak yenilir. Haricen lapa halinde çıbanları olgunlaştırmak ve ekzema yaralarını iyileştirmek için de ku ilanı İm aktadır.

Türkiyede yetişen aşağıdaki türlerin kökleri de aym maksatlar İçin kullanılmaktadır R. aîpinus L. (Dağ labadası), R. conglomeratus Murray (Çayır labadası), R crispus L. (Kıvırcık labada), R. obtıt-sifolius L. (Yabani labada), R.pulcherL. (Güzel labada).

R. crispus türünün yaprakları Anadoiuda “Evelik” ismi altında, sebze olarak veya et dolması yapılarak, yaygın bir biçimde kullanılmaktadır.

Yaprak ve dalların, saç örgüsü gibi, örülmesi iîe elde edilen demetler, kurutulmuş halde, Doğu Anadolu kasabalarında satılmaktadır.

LIMONOTU YAPRAĞI

Lippia triphyila (L’Her.) O. Kuntze (Syn: L. cit-riodora (Lam.) O, Kuntze) (Verbenaceae) türünün çiçekli ve yapraklı dallarıdır. Bu tür 3-6 m yükseklikte, kışın yapraklarını döken bir ağaççıktır (Resim: 49). Yapraklar 3 parçalı, oluşturulunca limon kokusu duyulur. Çiçekler leylak renkli ve birçoğu bir arada. Vatanı Şi?i olmakla beraber Akdeniz ülkeleri ve Türkiyede süs bitkisi olarak yetiştirilir,

Yapraklar uçucu y:w: (% 0.1-0,2> taşımaktadır. Uçucu yağ «cinde limonen. sitra!. sineo! vs. bulunmaktadır.

İştah açıcı, yatıştırıcı ve şeker hastıiığuıa karşı infusyonu (% ?-3), günü? 2 3 bsrd?k içilir, T^rarsız bir drogdur. İstanbul piyasasında “Hakiki melisa otu” ismiyle tarıınmakîaoV

MELEKOTU KOKU

Angeİica syhesîris L. (Umbelliferae) türünün

İ – İhn Ai Bay t a- Tratte des simples 2: 28, Pans (İ9S7).

kurutulmuş kökleridir. Bu tür 1-2 m yükseklikte, pembemsi beyaz çiçekli, tüysüz ve çok yıllık bir bitkidir. Yaprakiar çok defa parçalı. Yaprakçıkların kenarları dişli. Meyva 5-6 mm uzunlukta ve kanatlıdır. Su kenarları ve sulak çayırlarda yetişir. Kuzey (Bursa, Bolu, Trabzon: Hamsiköy) (1) ve Güneydoğu (Hatay, Maraş) Anadolu dağlarında bulunmaktadır.

Dış görünüş: 5-6 cm kadar çapta, etrafı köklerle kaplı, esmer renkli parçalardır. Tadı buruk, kokusu hafif ve özeldir.

Bileşim: Tanen ve uçucu yağ taşımaktadır.

Etki ve kullanılış: Kabız, sinir sistemi kuvvetlendiricisi, yatıştırıcı (astına’da) etkilere sahiptir.

Kullanılış şekli: İnfusyon (% 5-10) günde 2-3 bardak içilir. Toz 0.5-10 gr, günde üç defa hap ha-iinde. To? in.f^yondan d ah?, etkilidir.

Bu bitkinin gövdelerinden Bursada (bitki Uludağ’m eteklerinde yetişir) özel bir reçel (Melekotu reçeli) yapılmaktadır. Hoş kokulu olması ile tanınır.

Diğer isimler” Avrvpada yetişmekte ve kökleri tedavide kullanılmakta olan A.ngelica archangeİİca L. tünme de TürVçede “Melaike otu” veya “Meîe-kotu” ?smi verilmektedir. İki türü birbirinden ayırmak içir, Fransîzcada olduğu gibi, Türkiyede yetişen A. syfvestris türüne “Yabani melekotu” demek daha uygırndur.

KOKULU MENEKŞE

V. odorata L. (Kokulu menekşe) türünün gölgede kurutulmuş çiçekli ve yapraklı dallarıdır. Bu tür çok yıllık, 10 cm kadar yükseklikte, mor renkli ve kokulu çiçekli, otsu bir bitkidir. Yaprakiar uzun saplı ve kalp biçiminde. Anadoluda nadir olarak bulumu. Süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir.

Dahüen terletici, haricen lapa veya gargara halinde, yumuşatıcı olarak kullanılır.

Aktarlarda h’j drog yerine “Hercai menekşe” satılmaktndir

Anadoluda 20 kadar Vioia türü bulunmaktadır. Bunlar henüz kimyasal veya farmakolojik yönden incelenmemiştir.

İstanbul aklarîaruıda Süsen kökü (Rhizoma iridir), meüekj0 kokulu olmasından dclayı, “Menekşe kökü” adıyla .can!inaktadır. 3kz. Süsen kökü.