Fig)

Ficus carica L. (Moraceae) türünün kurutulmuş meyvalandır. Bu tür genellikle 10 m kadar yükseklikte bir ağaçtır. Yapraklar saplı, 3-5 loblu ve üzeri pürtüklü. Meyva küremsi veya armut biçimindedir. Meyva şekli ve’fengine göre birçok kültür formlan ayrılmaktadır. Türkiyede çok tanınmış olanlar şunlardır (1):

… I – forma grasse (Lop incir,, Sultan inciri): Mey-vası soluk san renkli olup kurutmaya elverişlidir.

II – forma violeîîe (Kavak inciri, Patlıcan inciri): Meyvası morumsu siyah renkli olup, taze halde meyva olarak kullanılır

Türkiyede bilhassa Ege bölgesinde yetiştirilmektedir.

Dış görünüş: Kuru incir kirli sarı renkli, armut veya küre biçiminde, çok tohumlu, tatlı lezzetli ve özel kokulu bir meyvadır.

Bileşim: Şekerler (% 30-40) ve vitaminler (A, B, C) taşımaktadır.

Etki ve kullanılış: Meyvalardan hazırlanan infusyon veya şurup bilhassa çocuklarda tehlikesizce kullanılabilen bir müshildir. İncir sütü haricen siğillere karşı etkilidir. Siğil üzerine hergün taze süt sürülür ise siğil zamanla kaybolur. Taze yaprak lapa halinde haricen çıbanların olgunlaştınlması ve delinmesi için kullanılır.

Kuru incir ezmesini bir müddet suda bırakarak fermente edilmesi sonunda elde edilen usare % 3-4 oranında alkol taşır. Bu usarenin bakır imbikte distilasyonu sonucu “incir rakısı” elde edilir.

Kullanılış şekli: Dekoksiyon (% 10) ve şurup

1 – Zhukovsky, P.; Türkiye’nin zirai bünyesi 764, İstanbul (1951).

Diğer isimler: Ballıdarı, Bardacık

Uçucu yağ (% 2-3) taşımaktadır. Bu yağda fenol türevi olarak bilhassa karvakrol bulunmaktadır (8, 9, 10).

Boiilouthian, O.: L~s essences de menthe et d’origan produites en Anatoiie – Revue Medico – pharmaceutique 3:99 (1890).

Gürgen, A.R.: Türkiyenİn önemli eteri yağlan üzerinde araştırmalar, I – Ankara Y. Zir. Enst. Derg. 6 (2): 301 (1946).

Baytop, T.: Farmakognozi ders kitabı 2: 249, İstanbul (1974).

Gürgen, A.R.: Türkiyenİn önemli eteri yağlan üzrinde araştırmalar, I ve II – Ankara Y. Zir. Enst. Derg. 6 (2): 301 (1946) ve

9 (2): 332(1948).

Şarer, E.: Origanum species, their essential oil content and the main components of oils – K.H-C. Başer ve N. Güler (eds.):

Essentıal oiis 20, İstanbul (1993).

Aydın S. ve ark.: The chemistry and pharmacology of Origanum (Kekik) water – Franz, C. ve ark. (eds): Proceedings of the

27 International Symposmm of Essential Oils 52, Vienna (1997).

Ceylan, A.: Origanum smyrnaeum L.’da verim ve onîogenetik varyabilite – Ege Üniv. Zir. Fak. Derg. 13 (2): İ39 (1976).

Türkiyenin bir dışsatım ürünüdür. Eskiden Yunanıstana ihraç edilir ve b.u ülkede işlendikten sonra Avrupa veya Amerikadaki alıcı firmalara sevkedilirdi. Halen bu yöntem terkedilmiştir. Ürün doğrudan doğruya bu droga gereksinme duyan ülkelere yollanmaktadır.

Uçucu yağ (% 4-5) taşır. Bu uçucu yağda fenol türevi olarak bilhassa karvakrol bulunur. Kekik yerine baharat olarak kullanılmaktadır. Bu türden elde edilen uçucu yağ da kekik yağı yerine kullanılır.

Uragoga ipecacuanha Baillon ve diğer Uragöga türlerinin (Rubiaceae) kurutulmuş kökleridir. Bu bitki Brezilyada yetişir. Çok yıllık, küçük bir bitle

dir.

Dış görünüş: 5-15 cm uzunlukta 3-4 mıft.pmda silindirik biçimli çubuklar halindedir. Dışlcı-sım esmer, iç kısım ise sarımtırak renklidir. Koay-Iıkla kırılır, kokusuz ve acı lezzetlidir. ^J ‘

Bileşim: Nişasta (% 30-40) ve alkaloitler % 2-3) taşımaktadır. Başlıca alkaloit emetin olupiynca bunun türevleri de bulunur.

Etki ve kullanılış: Küçük miktarlarda (0)5-0.30 gr) balgam söktürücü, yüksek miktarlar^ (1.5-2 gr) kusturucu olarak tesir eder.

Kusturmak için 1-2 gr ipeka tozu bira: su ile verilir. 15-60 dakika sonra kusma ve ba#n de ishal görülür.

Amipli dizanteriye karşı, aşağıdaki formülden, saatte bir çorba kaşığı olmak üzere, üç gün içilir. İlk gün kusma ve ishal artışı görü/ürse de sonradan iyileşir,

İpeka kökü tozu

15″ dâldlca kaynatılır süzülür ve sulu kısma 30 gr şeker şurubu ilâve ediir.

Eski bir Amerikai drogudur. 1672 yümda Avru-paya getirilmiştir. İtanbulda ise 1686 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır (I).

Kullanılış /ekli: Drogdan hazırlanan toz hap halinde (O.O5-O.3O gr) balgam söktürmek için günds birkaç defa alınır. Memleketimizde “poudrede Dover” komprimesi halinde kuliamlmaktadr.

Diğer isimler: Altınkökü.

Pelargonium graveolens L’Her. et Alton, P. ro-seum Willd. (Geraniaceae) ve bunlara yakın diğer türlerden elde edilen uçucu yağdır. Bu türler halen bilhassa Hindistan ve Kuzey Afrika (Fas, Cezayir) da yetiştirilmektedir. Uçucu yağ su buharı distilasyonu ile elde edilir. Verim % 0.1 civarındadır.

Renksiz ve kuvvetli gül kokulu bir sıvıdır. Gera-niot, citronellol ve feniletil alkol taşır.

Sabun ve parfümeri sanayiinde önemli bir koku verici maddedir. Fiyatı düşük olduğundan gül ya-ğı’nın tağşişinde de kullanılmaktadır. Bu yağ eskiden, hacılar aracılığıyla, Arabistandan getirilirdi. Halen bu yağ yerine gül yağı kullanılmaktadır.

Diğer isimler: Itırşahi yağı (1).

Orta ve Doğu Anadolu dağlarında yetişen P. endlicherianum Fenzl türünün çiçekleri Anadoluda kurt düşürücü olarak kullanılmaktadır (Bkz.: Elbistan solucanotu).

Güney Afrika kökenli bazı Pelargonium tüûtri-nin melezleri ve kültür formları bütün dünyada süs bitkisi olarak kullanılmaktadır. Memleketimizde bilhassa yetiştirilen türler şunlardır: P. peltaium (L.) L’Her. (Sakız sardunyası), P. radicula (Cav.) L’Her. (Itır) ve P. hybridum (L.) L’Her. (Sardunya).

P. odoratissimum Ait. türü limon kokulu bir bitkidir. Taze yaprakları ıtır adı altında İzmir bölgesinde, sütlü tatlılara, koku vermek için kullanılır (2).