ALERJİ YAPAN MADDELER.
■ Ev akarları denilen minik haşereler.
■ Tüyler, küfler, hayvan keperleri ve salyası, polenler
■ Özellikle içinde sülfit bulunan yiyecekler (en çok şarapta, salata barlarda, birada ve kurutulmuş meyvelerde bulunur) veya tartrazin gibi boya malzemeleri.
AĞIR VE YORUCU EGZERSİZLER
■ Özellikle kuru ve soğuk havada yapılanlar
KİRLİ VEYA SOĞUK HAVA
■ Dışarıdaki kirli hava
■ Odun veya sigara dumanı
■ Kuru temizlemeden çıkan buhar, yeni döşenmiş halı, temizlik ürünleri (özellikle beyazlatıcı ve amonyak karışımları) ve ahşap işleme malzemesi gibi ev içi havasını kirleten maddeler.
İLAÇLAR
■ İbuprofen ve endometasin gibi aspirin ve steroidal olmayan ilthap önleyici ilaçlar.
■ Beta bloker ilaçlar.
■ Mesane daralmasını tersine çevirmek için ve göz tansiyonu için kullanılan kolinerjik ilaçlar. Viral solunum yolları enfeksiyonları
■ Grip
■ Soğuk algınlığı
MESLEK GEREĞİ KULLANILAN MALZEMELER.
■ Metal tuzları
■ Ahşap ve çiçek tozları
■ Bazı solventler ve plastik
STRES VE RUHSAL ÇÖKÜNTÜ
■ Yaklaşan bir astım nöbetinin ağırlaşmasına sebep olur.
Astım Hastalığının Tedavisi
Astım tedavisi dört unsurdan oluşur: Değerlendirme , ilaç tedavisi, çevre kontrol ölçümleri ve eğitim.
DEĞERLENDİRME
Değerlendirme, astımın ne kadar ciddi olduğunu belirlemek ve tedavinin gidişatını kontrol edebilmek için, akciğer fonksiyonlarının (akciğer kapasitesi ve akciğer hacmi de dahil olmak üzere), gerçek değerlerinin kullanılmasıdır. Doktor muayenehanesinde ve evde yapılan peryodik tetkikler genel gidişin takibine ve ayrıca aylar önce, kötüye doğru gidişin kestirilmesinde yardımcı olur. Birçok doktar, hastlarına akciğer fonksiyonlarını kendilerinin takip etmesi tavsiyesinde bulunur. Bunun için tepe akım metresi denilen, basit bir cihazın kullanılması gereklidir.
İLAÇ TEDAVİSİ ,
İlaç tedavisi iltihabı önler ve geriletir ayrıca daralmış hava yollarını tedavi eder. Uzun dönemli tedavi amaçlı kullanılan ilaçlar, akciğer fonksiyonlarını düzenler ve iyileştirir ve astım krizlerinin nüksetmesini azaltır. Hızlı bir rahatlamayı amaçlayan ilaçlar, nefessizlik ve hırıldama ataklarını tedavi eder ayrıca bu ilaçların içinde iltihap önleyiciler (kortikosteroid, lökotriyen, antagonist, kromolin sodyum ve nedokromil gibi), bronkodilatör (beta2 agonist, ve metilksantin gibi) ve bağışıklık tedvi eden ilaçlar da vardır.
İltihap önleyiciler, aşağıdakilerden oluşur:
■ Kortikosteroidler (hap ya da sıvı şekilde) akciğer fonksiyonları normalleşinceye kadar, astımın parlamalarını tedavi etmek için kullanılır. İnhalasyon yoluyla alınan kortikosteroidler, günlük tedavide kullanılır. Olası ters etkiler (öncelikli olarak ağızdan alınan kortikosteroidlerle başlar) bağışıklık sistemini baskılar, kilo alma, yüksek tansiyon, katarakt, kemiklerin zayflaması, kas zayıflaması ve şişmesini içerir. Soluma yoluyla kullanılan kortikosteroidler ise ağızda pamukçuğa sebep olur ancak genellikle ağızdan alınan kortikosteroidlerin komplikasyonlarını yaratmaz.
■ Kromilin sodyum ve nedokromil, tedavi etmekten çok, allerjilerin sebep olduğu astım ataklarını önler. Krizi tetikleyebilecek bir şeye maruz kalacağınızı önceden bilebilmeniz durumunda, bu ajanları kullanabilirsiniz.
Bronkodilatörler bronşların pürüzsüz kasını rahatlatarak, hava yollarını açmak üzere tasarlanmışlardır. İki tip bronkodilatör vardır, bunlar:
■ Beta2 -agonistler, adrenalin benzeri ilaçlardır ve hava yolları kasını rahatlatır.Hap ya da sıvı şekilde alınabilir; enjeksiyon (acil durumlarda); ya da inhalasyon doz-metreleri kullanarak inhalasyon yoluyla (akut parlama durumlarında ve egzersizlerin uyardığı astım vakalarında), kuru-toz kapsülleri veya kompresör püskürtücüler şeklinde kullanılabilir.
Bağışıklık sistemi tedavisi, astım parlamalarını tetkleyen alerjiye sebep olan maddelere karşı bir direnç ve tolerans sağlayabilmek için, alerjiye sebep olan maddelerden, küçük miktarlarda, enjekte edilmesidir. Alerji belirtilerini azaltmak veya yok etmek için, zamanla, enjekte edilen allerjiye sebep olan madde miktar arttırılır. Yeni bir sınıf ajan, lökot-riyens salınımını dizginler ve bu durum da astımın sebep olduğu iltihaplanma sürecini durdurur.
ÇEVRE KONTROL ÖLÇÜMLERİ
Çevre kontrol ölçümleri, astım parlamalarına sebep olan etkenleri yıkar veya engeller.
EĞİTİM
Hastalığınızla ilgili eğitim almanız, yaşam kalitenizi yükseltir ve hatta hayatınızı kurtarmanızı bile sağlar. Astım krizlerini tetikleyen etkenlerden, uygun ilaçlardan, ve sizi en son yeniliklerden haberdar edecek bilgilendirici kaynakların varlığının (Amerikan Akciğer Birliği gibi) farkında olmanıza yardımcı olur.
Astım Hastalığında Doktora Gitmek
DOKTORUNUZUN SORACAĞI SORULAR
■ Nefes almanız nasıl? Sıklıkla nefes darlığı yaşıyor musunuz?
■ Astım belirtileriniz, hangi sıklıkta normal çalışmalarınızı etkilemektedirler?
■ Soluk aldırma cihazınızı, son gelişinizden bu yana hangi sıklıkta kullandınız?
■ İlaçlarınızın size yardımcı olduklarını düşünüyor musunuz?
■ Son gelişinizden bu yana belirtiler azaldı mı? Çoğaldı mı?
■ Son gelişinizden bu yana, bir acil servise veya acil bakım merkezine gitmek zorunda kaldınız mı?
■ Son gelişinizden bu yana, tepe akım kayıtlarınız nelerdir?
■ Soluk aldırma cihazınızı ve tepe akım metrenizi kullanmayı bildiğinizi düşünüyor musunuz?
■ Astımın size mali veya kişisel darbesi oldu mu?
■ Cevabınız evet ise, nasıl?
DOKTORUNUZ AŞAĞIDAKİ FONKSİYON VE VÜCUT SİSTEMLERİNİ İNCELER
■ Yaşamsal belirtiler (ateşinizi, tansiyonunuzu, nabzınızı, veya solunum oranınızı ölçerek)
■ Burun, kulaklar ve boğaz
■ Boyundaki lenf nodülleri
■ Göğüs ve akciğerler
■ Kalp
DOKTORUNUZ AŞAĞIDAKİ İNCELEME VEYA TAHLİLLERİ İSTEYEBİLİR
■ Tepe-akım veya spirometre
■ Immunogolubülin E (IgE)
■ Radyoallergosorbenttest (RAST)
■ Eozinofil sayımı (kan testi)
