Bazı Urîica (Urticaceae) türlerinin kurutulmuş veya taze yapraklarıdır. Memleketimizde aşağıdaki türlerin yaprakları kullanılmaktadır.

U. dioica L. (Büyük ısırganotu): Çok yıllık, djoik ve otsu bir bitkidir. Boyu bazen bir metreyi geçer. Yapraklar koyu yeşil renkli, saplı, dişli kenarlı ve yakıcı tüylüdür. Yaygm bir türdür.

U. urens L. (Küçük ısırganoru): Bir yıllık, monoik ve otsu bir bitkidir. Boyu 60 cm kadar olabilir. Yapraklar açık yeşil renkli, saplı, dişli kenarlı ve yakıcı tüylüdür. Duvar kenarları ve harabeliklerde bol olarak görülür. .

Dış görünüş: Yapraklar 2-4 cm uzunlukta; oval veya kalp biçiminde, kenarları derin dişli, tüylü ve koyu yeşil renkli. Taze iken deri ile temas edince deride kızartı ve yanma yapar.

Bileşim: Potasyum tuzları, organik asitler (for-rnik asit), histarnin, asetükpiin, vitamin C taşımaktadır.

1 – Tanker, M. ve Teker, G.: Türkiye’de Tilia L. türlerinin farmakognostik açıdan karşılaştırılması – V. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiri kitabı 129, Ankara (1987).

Etki ve kullanılış: Yaprak veya kök dahilen kan temizleyici, idrar arttırıcı ve iştah açıcı olarak kullanılır. Taze bitki, romatizma ağrılarını gidermek için, ağrıyan yerlere sürülerek tahriş yapılır ve kan toplanması sağlanır. Bitkiden eldeedilen bazı fraksiyonların antikoagülan bir etkiye sahip bulunduğu gösterilmiştir (1).

Isırganın deride meydana getirdiği yakıcı etkinin, eskiden tüylerde bulunan serbest formik asitten ileri geldiği sanılırdı. Halen bu etkinin tüylerde bulunan histamin ve asetilkolin nedeniyle oluştuğu anlaşılmıştır.

U. dioica L. türünün yapraklı dallan ilkbaharda İstanbul pazarlarında satılmakta ve sebze olarak kullanılmaktadır.

Kullanılış şekli: Yapraktan hazırlanan infusyon (% 2-5) veya kök dekoksiyonu (% 3-4), yemek aralarında olmak üzere, günde 2-3 bardak içilir.

, Yukarıdaki türlerin meyvalan aktarlarda “Yeşil ısırgan tohumu” ismi altında satılmaktadır. Açık yeşil renkli bir toz olan bu drog ısırgan yaprağı gibi kullanılır.