İlaçlar ve Gıdalar Arasındaki Etkileşimler

Birlikte alman bazı ilaç ve gıdalar istenmeyen ve hatta ölümcül sonuçlar doğurabilir. Örneğin monoamine oksidazt inhibitörleri (MAOI) gibi bazı antideprasan ilaçlar tiramin içeren gıdalarla birlikte alındığında kan basıncında ölümcül olabilecek bir artışa neden olabilirler.

Tiramin; eski peynirlerde, konsantre maya özlerinde, salam ya da sosis gibi etlerde, baklada, lahana turşusunda ve alkollü içeceklerde bulunur. MAOI almadan önce doktorunuza hangi ilaçlar ya da gıdalardan uzak durmanız gerektiğini sorun.

Bazen de bir ilaç belirli gıdalarla birlikte alındığında daha az etkili olur. Tetracycline antibi­yotiği, süt ürünleri ya da demir haplan ile birlikte alındığında ya etküeri azalır ya da tamamen etkisiz olurlar. İki öğünden daha fazla ciğer ya da yapraklı sebze yenmesi kan sulandırıcıların etkisini azaltabilir; çünkü bu gıdalarda kanın pıhtılaşmasına neden olan K vitamini bulunur.

İlaçları Doğru Kullanmak

ilac

Bazı insanlar bu ilaçların hepsini doktora giderken yanında götürür ya da bu ilaçların bir liste­sini yapar. Ayrıca herhangi bir ilaca karşı alerjik reaksiyon gösterdiy­seniz doktorunuza bunu da söyle­meniz gerekir.

Ayrıca aşağıdaki konulan da doktorunuzla paylaşmalısınız:
■  Başka bir doktor ya da alter­natif tıp uzmanı tarafından tedavi edildiğinizi.
■  Hamile olduğunuzu ya da emzirdiğinizi.
■  Diyabet, böbrek rahatsız­lığı ya da karaciğer rahatsızlığınız olduğunu.

■  Özel bir diyet yaptığınızı ya da vitamin veya mineral desteği aldığınızı.
■  Alkol kullandığınızı.
■  Bitkisel ürün kullandığınızı.

Yeni Bir İlaç Kullanmaya Başlamak:
Doktorunuza Soracağınız Sorular

Bir ilaca başladıktan kısa bir süre sonra ortaya çıkan ya da size ilaçla birlikte verilen bilgi kâğıdında yazan belirtiler, olası yan etkiler olabilir. Bu belirtilerle ilgili endişe duyuyorsanız, doktorunuza danışın. Dokto­runuz ilacınızı değiştirebilir ya da ilacı yemeklerle birlikte almak gibi, belirtileri azaltmak için başka yöntemler önerebilir.
Doktorunuz size yeni bir ilaç verdiğinde aşağıdaki konuları konuşmaktan çekinmeyin:

■  İlacın ismi nedir? (Eczaneden aldığınız ilacın doğru olup olmadığını anlayabilmek için ilacın ismini not alın.)
■  İlaç nelere iyi gelecek? Ağrıyı mı kesecek, ateşi mi düşürecek, kan basıncını mı düşürecek ya da enfeksi­yonu mu iyileştirecek?
■  Olası yan etkileri nelerdir? Hangi yan etki görüldü­ğünde sizi aramalıyım?
■  İlacı nasıl almalıyım? Günde üç kere, sabah, öğlen ve akşam mı demek? Yemeklerden önce mi.

yemeklerle birlikte mi yoksa yemeklerden sonra mı almalıyım?
■  Geceleri uyanıp ilacı içmem gerekiyor mu?
■  Bir dozu atlarsam ne yapmalıyım?
■  İlacı ne zamana kadar kullanmalıyım?
■  İlacı düzenli olarak mı, yoksa belirtiler ortaya çıktı­ğında mı kullanmalıyım?
■  Bu ilacı kullanırken kullanmamam gereken başka ilaçlar var mı?
■  Uzak durmam gereken belirli yiyecek ya da içecekler var mı?
■  Bu ilacı kullanırken alkol alabilir miyim?
■  Bu reçete size bir daha gelmeden yeniden dolduru­labilir mi ya da doldurulmalı mı?
■  Bu ilacın muadilini kullanabilir miyim?

İlaç Kullanımında Doktorunuzun Talimatlarını İzlemek

Doktorunuzun yazdığı ilaçlan kullanmamak ya da talimatla­rına uymamak, ciddi sorunlara neden olabilir. Bir kişiye yazılan ilaçların sayısı ne kadar fazla ise, ilaç kürü (bir ilacın günde iki kere, diğerinin de günde üç kere alınması gibi) o kadar karmaşık ve o kişinin ilaçlarını kullanma ihtimali de o kadar düşük olur.

iaç

Doktorunuzun reçete­nizi basitleştirmesi, her zaman mümkün değildir; ancak ilaç düzeniniz günde birkaç kere ya da aç karnına uygunsuz saatlerde ilaç almanızı gerektiri­yorsa, doktorunuz daha uygun bir düzenleme yoluna gidebilir.

Bazı insanlar doktorları ilacın gerekliliğini yeterince açıklama­dığından reçeteli ilaçlarını kullan­mazlar. Bu, kalp rahatsızlığı gibi ciddi sorunlara yol açana kadar genelde yıllarca belirti vermeyen yüksek kan basıncı ya da yüksek kolesterol gibi sorunlarda sıklıkla rastlanan bir durumdur. Bazı yaşlı insanlar da unuttukları ya da kafaları karıştığı için ilaçlarını almayabilirler.

İlaç bilgilerini okumakta ya da doktorunuzun tavsiyelerini takip etmekte zorluk çekiyor­sanız doktorunuza, hemşirenize ya da eczacınıza danışın. Aldığınız ilaçların sayısı ya da yan etkile­riyle ilgili endişeleriniz varsa bu durumu doktorunuzla konuşun. Bütün ilaçlarınızı orijinal paketle­rinde doktorunuzun muayeneha­nesine götürün. Doktorlar çoğu zaman ilaç düzeninizi sizin için kolaylaştırmak adına değişiklik yapabilir ya da gerçekten gerekli olmayan ilaçlan kesebilirler.

Bazen de bazı insanlar, ilaçlar çok pahalı olduğu ya da dayana­mayacakları yan etkiler yarat­tığı için ilaçlarını almayı bırakabi­lirler. Daha iyi ve uygulanabilir bir çözüm bulmak için endişelerinizi doktorunuzla paylaşın.

Alternatif İlaçlar

Bitkisel ürünler bitkilerden elde edilirler ve aktif bileşenleri olabilir. Homeopatik ürünler genelde aktif bileşen­leri olmayan oldukça seyrel­tilmiş maddelerdir. Bu ürünler son derece popülerdir, yasaldır ve bazı durumlarda faydalı olabi­lirler; ancak Amerikan Gıda ve İlaç Dairesinin (FDA) onayından geçerek iyileştirici etkileri olduğu kabul edilmiş değildir.

alter
Her ikisi de federal hükümet tarafından sadece ek gıda ürünü (ilaç değil) olarak düzenlenmiştir ve etiketleri ile paketlerinin içinde yazan iyileştirme iddiaları aslında oldukça kısıtlıdır.

Bu tür ürünlerin reklamlarında doğruluk açısından mantıklı standartlar bulunmadı­ğından, zihinsel performansı artır­dığını, yaşlanmayı yavaşlattığını, farkında geliştirdiğini, kanseri önlediğini ya da hastalıkları iyileş­tirdiğini iddia eden doğal ürünler ya da gıda takviyelerine karşı oldukça dikkatli olmanız gerekir.

Güvenilir kaynaklardan bu ürünleri nasıl kullanacağınızı öğrenmeniz çok önemlidir. Bu ilaçların etkileri doktorunuzun reçete edeceği ilaçlarla etkileşime girebileceğinden bu ürünleri kulla­nıyorsanız doktorunuza bildir­meniz gerekir.

Alternatif ilaçların birçoğu zararlı değildir. Ancak ciddi hastalıkları tedavi etmek için geleneksel tedavilerin yerine kullanılırlarsa, bilimsel açıdan kanıtlanmış ilaçlar ve yöntemlerle hastalıkla savaşmak için kulla­nabileceğiniz değerli zamanınızı harcayabilirler. Zindeliği artırmak için her açıdan “kuvvetlendirici” olarak alınan gıda takviyelerinin birçoğunun kanıtlanmış fayda­ları olmadığı bilinmektedir. Bazı şifalı bitkiler yüksek dozda alınırlarsa son derece zehirleyici olabi­lirler. Sorularınız varsa, doktoru­nuzla konuşun ve alternatif tedavi yöntemleri izlerken gösterebileceğiniz aynı hassasiyeti gösterin.

Reçeteli İlaçlara Karşı Bağımlılık

ilac

Vücudunuz aynı sonuçlan elde etmek için dozun artırılmasını gerektirecek şekilde ilaca karşı bir tolerans geliştirebilir. Bu etkiye ilaç toleransı denir ve genellikle alkol, nikotin, kafein ve bazı reçeteli ya da reçetesiz ilaçların kullanımıyla ortaya çıkar.
Bir kişi reçeteli bir ilaca fiziksel bir bağımlılık geliştirdiğinde vücudu bu ilaca o kadar çok alışır ki ilacın bırakılması olumsuz belirtilere neden olur. Aşırı olumsuz etkilerin yaşanmaması için ilacın doktor kontrolünde kademeli olarak bırakılması gerekir.

Az sayıda kişide (özellikle başka maddelere bağımlılığı olanlarda) uyuşturucu madde ya da sakinleştirici kullanımı sırasında gerçek bir bağımlılık davranışı oluşabilir. Bu durumlarda bağımlı­lığı önlemek için reçeteli dozların dikkatli bir şekilde izlenmesinin yanı sıra danışmanlık hizmetleri de verilmelidir.

Doktorlar hastalarda bağım­lılığa yol açabilecek ilaçlan yazarken dikkatli davranırlar. Bu ilaçlar arasında amfetaminler, uyku hapları, uykusuzluk ya da endişe önleyici ilaçlar, narkotik ağrı kesiciler ve sinir sistemi uyarıcılar ile yatıştırıcı maddeler sayılabilir.
Bağımlı olmamak için ilacı doktorunuzun söylediği şekilde alın, bağımlılık işaretlerine dikkat edin ve ilacı sadece kısa süreli tedavi için kullanın. Doktoru­nuzla hastalığınızın başka yollarla tedavisi hakkında konuşun ve reçeteli bir ilaca karşı bağımlılık geliştirdiyseniz, yardım alın.