Fransızca kökenli enjektör kelimesi Türkçede iğne, şırınga anlamlarına karşılık gelir. Bu anlamlarıyla enjektör bir sıvının basınçla bir yerden başka bir yere aktarılmasını sağlayan araçtır. Bu araca tıp alanında sıkça rastlayabilirsiniz.
Tıp öğretiminde üzerinde çalışma yapılan ölü insan veya hayvan, denek. Özellikle tıp, veterinerlik ve antropoloji eğitimi alanında sıkça rastlayabileceğiniz bir uygulama.
SOZLUK
Adjuvant terapi: Bir birincil tedaviyi arttıran tedavi. Örneğin, bir hasta ameliyat ya da radyasyonla tedavi olduktan sonra kansere karşı kemoterapi uygulanması.
Aerobik: Oksijen gerektiren bir sürece ait olma. Örneğin, aerobik egzersiz, yüksek miktarda oksijen alımını gerektirir.
Afazi: Merkezi konuşamama hali; bir beyin yaralanması sonrasında oluşur.
Akut: Hızlı oluşan ve kısa süreli ve şiddetli semptomlar şeklinde görülen durum.
Alerjen: Alerji (hassasiyet) uyandıran madde. Alerji: Hastalıklardan veya yabancı maddelerle tedaviden sonra meydana gelen, vücudun reaksiyon yeterliliğindeki değişiklik.
Alveoli: (Alveolus kelimesinin çoğulu) Akciğerde “bronchiole” uçlarının genişlemesi ile meydana gelen ince hava kesecikleri, petek.
Ambolizm: Bir kan pıhtısının bir kan damarını tıkaması.
Ambulatory: Yürüyebilmeye muktedir; yatağa bağımlı değil.
Amnezi: Hafızayı kaybetme, unutkanlık.
Ampütasyon: Bir organın ya da diğer bir vücut parçasınn ameliyatla çıkarılması.
Anaerobik: Oksijen gerektirmeyen süreçlere ait.
Analjezik: Ağrı dindiren ilaçlar.
Androjen: Erkeklik karakteri sağlayan madde. Testislerde üretilir.
Anensefali: Çocuğun, beynin büyük bir kısmı ya da beyni çevreleyen kafatası kemikleri olmaksızın doğduğu doğum kusuru.
Anevrizma: Atardamar cidarlarının zayıflamış noktalarında meydana gelen şişlik (kesecik). Anevrizma genellikle yüksek tansiyondan kaynaklanır.
Angina pectoris: Kalbin kan talebi damarların tedarik ettiğinden fazla olduğu zaman örneğin, fiziksel zorlanma boyunca – göğüste meydana gelen geçici ağrı.
Anoreksİ: Gıdalara karşı iştahsızlık.
Antibiyotik: Hastalığa sebep olan bakteri ve bazı diğer organizmaları yok edebilen ya da bunları engelleyebilen bir madde.
Antihistamin: Histamin tesirini önleyen.
Antijen: Organizmada antikor yapan madde.
Antikoagülan: Kanın pıhtılaşma eğilimini azaltan bir madde.
Antikor: Özel bir yabancı maddeye tepki veren ve hücum eden ve bağışıklık sistemi tarafından üretilen bir madde. Örneğin, bağışıklık sistemi, vücudu istila eden mikroplara saldıran antikorlar üretebilir.
Antiseptik: Mikroorganizmaların çoğalmasını engelleyen ve onları öldüren maddeler.
Apne: Solunumda geçici durma hali.
Arrythmia: Nabızda oluşan anormal ritim.
Arthroplasty: Eklemler üzerinde yapılan plastik ameliyatlar.
Bir çalışmanın verimliliğini etkileyen pek çok faktör vardır. En önemli farktörlerden bazıları aşağıda sıralanmıştır.
Çalışmanın Boyutu
Bir çalışmanın denek sayısı ne kadar fazla olursa, o çalışmanın fazla sayıda insan üzerinde uygulanabilecek sonuçlar üretme olasılığı da o kadar yüksek olur.
Bunun iki sebebi vardır.
– Birincisi, herkes aynı değildir ve bir çalışmanın denek sayısı ne kadar fazla olursa, o çalışmadan elde edilen bulguların, çoğu insan üzerinde uygulanabilirliği de o kadar yüksek olur.
– İkincisi, bir çalışmanın denek sayısı ne kadar fazla olursa, o çalışmadan elde edilen bulguların rastlantısal olma olasılığı da o kadar düşük olur.
Bununla beraber, binlerce insan üzerinde uygulanan geniş ölçekli çalışmaların da kusurları olabilir ve bazen çok küçük çalışmalar öyle çarpıcı bulgular ortaya koyar ki çoğu bilim insanı bunları kabul eder.
Şans Faktörünü Kontrol Etmek
Şans, tüm çalışmaların sonuçlarını etkileyebilecek bir faktördür. Her gün bir vitamin hapı alan insanların, almayanlardan daha fazla yaşadığını öne süren bir çalışmayı ele alalım. Çalışmayı yürüten doktorlar, her gün vitamin desteği almanın ömrü uzattığı sonucuna varmadan önce, çalışmadan elde edilen bulguların rastlantısal olarak ortaya çıkıp çıkmadığını sorgulamalıdırlar.
Bulgunun (örneğin Ömrün uzamasının) şansa dayalı olma ve fakat (bu durumda) günlük vitamin hapı almayla bir bağlantısı olmama ihtimalini kendilerine sorarlar. Bu sorunun cevabı, istatistiksel testlerde yatar. Doktorlar, bulgunun rastlantısal olma ihtimali %5’den az ise bulgunun muhtemelen geçerli (ya da “istatistiksel açıdan anlamlı”) olduğu konusunda genellikle hemfikirdirler.
Belli durumlarda, istatistiksel açıdan anlamlı olma eşiği, %1 gibi, daha düşük olarak belirlenir. Genelde, bir çalışmada ne kadar fazla denek olursa, tedavi gören ve görmeyen denekler arasındaki farkın istatistiksel açıdan anlamlı bulunma ihtimali de daha yüksek olur. Çalışmanın boyutunun şans faktörünü kontrol etmeye faydası da budur.
Günlük vitamin hapı kullanmanın ömrü uzatmaya gerçekten faydası olabileceğini, ancak bu çalışmanın bu bulguyu tespit etmek için yeterince geniş ölçekli olmayabileceğini göz önünde bulundurmalılar.
Çalışmanın Süresi
Bazı tıbbi tedaviler çok çabuk sonuç verir. Örneğin, antibiyotikler birkaç gün içerisinde çoğu hastalığı iyileştirebilir. Diğer tıbbi tedavilerin ve sağlığınızı korumanız için halen önerilmekte olan tedavilerin hemen hepsinin faydalarının elde edilmesi uzun yıllar almıştır. Bu nedenle, çalışmaların, bir uygulamanın (tarama testinden geçme, beslenme alışkanlıklarınızı değiştirme veya günlük vitamin hapı kullanma gibi) faydalı olup olmadığı konusunda sonucuna varmak için, uzun yıllar boyunca yürütülmesi gerekir.
Çalışmanın Türü
Yürütülebilecek pek çok çalışma türü vardır. Şüphesiz, en kolay ve en az maliyetle yürütülen çalışmalar en geçersiz sonuçlar ortaya koyanlardır. Buna karşılık, en zorlu ve en fazla maliyetle yürütülen çalışmalarda sonuçların geçerlilik oranı artar.